Rezultat podprogramu (wynik podprogramu, wartość zwracana przez podprogram) w programowaniu, to wartość, która zostaje wyznaczona przez podprogram i następnie przekazana do miejsca jego wywołania. Wartość przekazana przez podprogram może zostać następnie użyta w wyrażeniu do dalszego przetwarzania danych, bądź w pewnych przypadkach może zostać zignorowana (pominięta, odrzucona).

W zakresie przedmiotowego zagadnienia w językach programowania można spotkać różne rozwiązania, przy czym można wyodrębnić grupę typowych, najczęściej spotykanych zasad:

• brak możliwości przekazania rezultatu z podprogramu (a więc wymiana danych między podprogramem a otoczeniem musi odbywać się za pomocą innych konstrukcji programistycznych, np. zmiennych globalnych – m.in. wczesne wersje języka BASIC^{[uwaga 1][1][2]}, stosu – m.in. Forth^[3][4], i inne rozwiązania),
• udostępnianie przez podprogram rezultatu:
  • dla wybranych podprogramów – m.in. Pascal^[5][6], PL/I^[7][8] i inne,
  • dla wszystkich podprogramów – m.in. język C^{[uwaga 2][9][10][11]} i inne.

Jak wyżej zaznaczono rezultat podprogramu może zostać użyty bądź odrzucony, przy czym istnieją języki programowania, w których:

• istnieje standardowo możliwość pominięcia wartości zawracanej przez podprogram – m.in. język C^[9][10][11] i inne,
• nie ma możliwości pominięcia wartości zawracanej przez podprogram – m.in. język Pascal^[5] i inne, choć taka możliwość bywa w kolejnych implementacjach tych języków dodawana – m.in. Turbo Pascal^[6] i inne.

Udostępnienie rezultatu następuje w wyniku wyjścia z podprogramu, tj. albo na końcu bloku podprogramu, albo w wyniku wykonania instrukcji powrotu. Spośród spotykanych rozwiązań można wymienić sytuację, w której rezultat ten jest umieszczany jako odpowiednia fraza instrukcji powrotu. Tak jest np. w języku C^[9][10][11] – return wyrażenie;. Innym rozwiązaniem jest traktowanie nazwy funkcji jako zmiennej lokalnej, na której można wykonywać różne działania w treści podprogramu. Następnie wykonanie instrukcji wyjścia, w której nie specyfikuje się jawnie wartości rezultatu podprogramu, skutkuje przyjęciem jako rezultatu aktualnej wartości przypisanej do zmiennej reprezentowanej przez identyfikator podprogramu. Tak jest np. w języku Pascal^[5][6].

Część autorów różnych języków programowania oraz publikacji w odniesieniu do podprogramu, który zwraca rezultat, stosuje pojęcie funkcji (także pojęcie podprogramu funkcyjnego), co stanowi analogię do tego pojęcia stosowanego w matematyce, w odróżnieniu od podprogramu, który nie zwraca rezultatu, w odniesieniu do którego stosuje pojęcie procedury. Ma to w niektórych językach programowania swoje odzwierciedlenie w składni tych języków. Przykładowo w języku Pascal^[5][6] i Fortran^[12] stosuje się odpowiednio słowo kluczowe function, gdy podprogram zwraca wartość i procedure (Pascal^[5][6]) lub SUBROUTINE (Fortran^[12]), gdy nie zwraca wartości. Nie ma jednak w literaturze przedmiotu jednolitych zasad w tym względzie. W języku C^[9][10][11] i pochodnych często stosuje się określenie funkcja do wszystkich podprogramów, w PL/1^[7][8], czy ALGOL^[13][14] – procedura, także do podprogramów zwracających wartość.

Rezultat może zostać także zwrócony przez program, do systemu operacyjnego, z którego został wywołany, w postaci kodu powrotu. Kod ten może być następnie użyty w systemie. Jest to więc rezultat zwracany przez podprogram główny, nawet jeżeli wyjście z programu nastąpiło z określonego podprogramu wewnętrznego. Przykładowo w systemie DOS i pochodnych dostęp do kodu powrotu z programu zapewnia zmienna wbudowana ERRORLEVEL.

#include "stdio.h"
int func();
 {
   int a;
   scanf("x=%d\n", &a);
   return a;
 }
void main()
 {
   int result;
   result=func();
   printf("x*2=%d\n",result*2);
   /* rezultat zostanie zignorowany, a pobrana
      dana nie zostanie użyta do obliczeń */
   func();
   /* wypisana zostanie identyczna wartość jak powyżej
      gdyż nowa, pobrana dana nie została nigdzie przypisana */
   printf("x*2=%d\n",result*2);
 }

program main;
  var result:integer;
  function func():integer;
  begin
    write('x=');
    readln(func)
  end;
begin
  result:=func;
  writeln('x*2=',result*2);
  { rezultat zostanie zignorowany, a pobrana
    dana nie zostanie użyta do obliczeń }
  func;
  { wypisana zostanie identyczna wartość jak powyżej
    gdyż nowa, pobrana dana nie została nigdzie przypisana }
  writeln('x*2=',result*2);
end.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Michael Marcotty, Henry Ledgord, tłumaczenie: Krystyna Jerzykiewicz: W kręgu języków programowania. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1980, seria: Biblioteka Inżynierii Oprogramowania. ISBN 83-204-1342-7. (pol.).brak strony w książce
• John E. Nicholls: Struktura języków programowania. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1980, seria: Informatyka. ISBN 83-204-0246-8. (pol.).brak strony w książce