Zmienna lokalna – zmienna zdefiniowana i dostępna wyłącznie w określonym bloku programu, tworzona w momencie wejścia do tego bloku oraz usuwana z pamięci w momencie wyjścia z danego bloku. Tym samym zasięg zmiennej lokalnej oraz czas jej życia pokrywają się i obejmują blok, w którym zmienna lokalna jest zdefiniowana. Zmienna lokalna ma więc określony, ograniczony zakres istnienia i dostępności.

To w jakich blokach programowych można tworzyć zmienne lokalne definiuje składnia konkretnego języka programowania. Typowymi blokami, w których można w różnych językach programowania tworzyć zmienne lokalne, są moduły, podprogramy oraz w pewnych językach programowania także instrukcje blokowe (lub inne instrukcje strukturalne, np. pętla for w języku C^[1][2][3] i inne).

Zmienna lokalna w danym bloku przesłania zdefiniowaną zmienną globalną lub zmienną lokalną z bloku nadrzędnego o tym samym identyfikatorze. Tym samym programista nie może wprost, za pomocą danego identyfikatora, w bloku o zdefiniowanej zmiennej lokalnej, odwołać się do zmiennej zewnętrznej o tym samym identyfikatorze co zdefiniowana zmienna lokalna, choć może to zrobić za pomocą innych konstrukcji, jeżeli są dostępne w danym języku programowania, np. selekcja, wskaźnik, przemianowanie, nakładanie zmiennych lub inne.

Przykłady deklaracji zmiennych lokalnych

int func(int x)
 {
   /* zmienna lokalna w podprogramie */
   int y;
   ...
   {
     /* zmienna lokalna
        w instrukcji blokowej */
     int z;
     ...
   }
 }

function func(x: integer): integer;
{zmienna lokalna w podprogramie}
var y: integer;
begin
   ...
   begin
     { brak możliwości deklaracji zmiennej
       lokalnej w instrukcji grupującej }
     ...
   end
end;

func: PROC(X) RETURNS(FIXED(5,0));
  DCL X FIXED(5,0);
  /* zmienna lokalna w podprogramie */
  DCL Y FIXED(5,0);
  ...
  BEGIN
     /* zmienna lokalna
        w instrukcji blokowej */
     DCL Z FIXED(5,0);
     ...
  END;
END func;

Porównanie z innymi rodzajami zmiennych

Jak wyżej zaznaczono zmienna lokalna tworzona jest przy wejściu do bloku i usuwana wraz z wyjściem z bloku. W bloku takim mogą być także tworzone zmienne statyczne. Różnica pomiędzy takimi zmiennymi a zmiennymi lokalnymi jest taka, że zmienne statyczne nie są usuwane z pamięci przy wyjściu z bloku tak jak to ma miejsce w odniesieniu do zmiennych lokalnych, ale przechowują aktualną wartość do następnego wejścia do bloku (mimo że są niedostępne w bloku zewnętrznym, tak jak zmienne lokalne). Oznacza to, że jeżeli w danym bloku zdefiniowane będą dwie zmienne: jedna lokalna, a druga statyczna, i zostaną one zainicjowane w ich definicjach, to przypisanie wartości inicjującej do zmiennej lokalnej nastąpi za każdym razem przy wejściu do danego bloku, a do zmiennej statycznej tylko raz przy pierwszym wejściu do danego bloku.

#include "stdio.h"
int x;
int plus(int liczba)
 {
   int x=10;
   x=x+liczba;
   printf("Wynik: %d\n",x);
   return x;
 }
int main()
 {
   x=1; /* bez znaczenia */
   x=plus(1);
   x=plus(2);
   x=plus(3);
   return 0;
 }

#include "stdio.h"
int x;
int plus(int liczba)
 {
   static int x=10;
   x=x+liczba;
   printf("Wynik: %d\n",x);
   return x;
 }
int main()
 {
   x=1; /* bez znaczenia */
   x=plus(1);
   x=plus(2);
   x=plus(3);
   return 0;
 }

#include "stdio.h"
int x;
int plus(int liczba)
 {
   /* brak zmiennej lokalnej */
   x=x+liczba;
   printf("Wynik: %d\n",x);
   return x;
 }
int main()
 {
   x=1;
   x=plus(1);
   x=plus(2);
   x=plus(3);
   return 0;
 }

Zmienne lokalne w językach programowania

Zmienne lokalne w językach programowania

Język programowania	moduł	podprogram	instrukcja blokowa	inne
Basic[8][9] (wersje pierwotne)
C[1][2][3], C++[3]				pętla for
Pascal[4][5]
PL/I[6][7]
Turbo Pascal[5]

Przypisy

Bibliografia

• Michael Marcotty, Henry Ledgord, tłumaczenie: Krystyna Jerzykiewicz: W kręgu języków programowania. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1980, seria: Biblioteka Inżynierii Oprogramowania. ISBN 83-204-1342-7. (pol.).brak strony w książce
• John E. Nicholls: Struktura języków programowania. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1980, seria: Informatyka. ISBN 83-204-0246-8. (pol.).brak strony w książce