Różanka
wieś
Ilustracja
Kościół Wniebowzięcia NMP w Różance
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Międzylesie

Wysokość

410-580[1] m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

345[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-530[3]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0853850

Położenie na mapie gminy Międzylesie
Mapa konturowa gminy Międzylesie, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Różanka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Różanka”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Różanka”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Różanka”
Ziemia50°10′21″N 16°37′56″E/50,172500 16,632222[4]
Strona internetowa
Zabytkowy dom nr 52 w Różance
Zabytkowy dom nr 6 w Różance

Różanka (niem. Rosenthal[5]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie, w Sudetach, w Kotlinie Kłodzkiej, w odległości około 8 km od Międzylesia.

Położenie

Duża wieś łańcuchowa położona w południowej części Gór Bystrzyckich, kilka kilometrów na północny zachód od Międzylesia, nad potokiem Różana, na wysokości około 410-580 m n.p.m.[1] Przez miejscowość przebiega Autostrada Sudecka – widokowa trasa wiodąca z Międzylesia na przełęcz Polskie Wrota oraz droga z Domaszkowa do Niemojowa[1].

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Historia

Różanka powstała w XIII wieku, pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1358 roku[6]. Na przełomie XIII i XIV wieku miejscowość należała do klasztoru cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim, później wchodziła w skład feudalnego "państwa" z siedzibą na zamku Szczerba (tzw. "państwo śnielińskie") jako wieś służebna[6]. W XV wieku w Różance znajdowała się huta szkła[6]. Od roku 1684 wieś należała do hrabiego Althanna, a od 1803 roku jej właścicielem był Anton Alexander von Magnis[6]. W okolicy wydobywano rudę żelaza i wapień, z którego wypalano wapno[6]. W XVIII i XIX wieku wieś była ośrodkiem tkactwa. Po trzeciej wojnie śląskiej (1756–1763) wzniesiono tu wiele zabudowań o charakterze miejskim, m.in. manufaktury przędzalnicze przedsiębiorcy Ludwiga z niedalekiego Międzylesia[7]. W roku 1840 część wsi należała do Marianny Orańskiej, istniały tu w tym czasie: sześć młynów wodnych, olejarnia, bielnik, tartak, wytwórnia potażu, browar, dwie gorzelnie i wapiennik[6]. Aż do XIX w. mieścił się tu zarząd dóbr śnielińskich[7]. Pod koniec XIX wieku Różanka nabrała znaczenia turystycznego jako punkt wypadowy wycieczek do zamku Szczerba i Solnej Jamy[6]. W 1978 roku były tu 64 gospodarstwa rolne[1]. Obecnie Różanka ma charakter wsi rolniczo-letniskowej[1].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[8]:

  • Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z 1661 roku, barokowy, przebudowany w 1755 roku i na początku XX wieku[1]. Wewnątrz jest ołtarz z lat 1762–1768 i ambona z 1753 roku dłuta Michała Ignacego Klahra Młodszego[1]. Jest tam również prospekt organowy z 1787 roku i chrzcielnica z pierwszej połowy XVIII wieku.
  • plebania, (dom nr 15), z drugiej połowy XVIII wieku, przebudowana w czwartej ćwierci XIX wieku,
  • budynek gospodarczy, z czwartej ćwierci XVIII wieku, przebudowany w końcu XIX wieku,
  • dwór, obecnie (dom nr 1), z pierwszej połowy XVII wieku, przebudowany w XVIII wieku,
  • dom nr 6 (dawniej nr 111), z XIX wieku,
  • dom nr 10 (dawniej nr 3), z końca XVIII wieku,
  • dom nr 18 (dawniej nr 95), z XVII wieku, przebudowany w pierwszej połowie XIX wieku,
  • dom nr 52 (dawniej nr 11), z 1770 roku,
  • dom nr 54 (dawniej nr 13), z końca XVIII wieku.

Inne zabytki[1]:

  • wiele budynków – chat sudeckich z XVIII i XIX w.

Szlaki turystyczne

Przez wieś prowadzi szlak turystyczny[9]:

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 206-213. ISBN 83-7005-340-8.
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1102 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 117485
  5. ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 102.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 428, 429. ISBN 978-83-89188-95-3.
  7. 1 2 Zbygniew Martynowski, Krzysztof R. Mazurski: Sudety. Ziemia Kłodzka i Góry Opawskie, Sport i Turystyka, Warszawa 1978, s. 253
  8. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 77–78. [dostęp 2012-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  9. ↑ Mapa szlaków turystycznych. [dostęp 2018-04-02].

Bibliografia

  • Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-340-8.
  • Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2011, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
  • Piotr Kensicki, Piotr Marchewka, Różanka, bez miejsca i roku wydania, Stowarzyszenie „Przyjaciół Różanki”.
  • Bogusław Stecki, Międzylesie i okolice, Wrocław 2006: Wydawnictwo I-BiS, s. 37–38.
  • Maximilian Tschitschke, Geschichte der Pfarrei Rosenthal in der Grafschaft Glatz [Dzieje parafii Różanka w hrabstwie kłodzkim], Habelschwerdt [Bystrzyca Kłodzka] 1907: J. Wolf.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.