Psychrolutidae[1]
Gill, 1861
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – Dasycottus setiger
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

skorpenokształtne

Podrząd

głowaczowce

Nadrodzina

Cottales[2]

Rodzina

Psychrolutidae

Psychrolutidae – rodzina ryb promieniopłetwych z rzędu skorpenokształtnych (Scorpaeniformes). Obejmuje morskie ryby głębinowe występujące w wodach wszechoceanu. Zwierzęta te mogą być bezłuskie, jak i z płytkami kostnymi. Wg bazy danych Catalog of Fishes Eschmeyera do rodziny przynależy 10 rodzajów, które skupiają łącznie 42 gatunki. Jeden z przedstawicieli rodziny, Psychrolutes marcidus (znany jako blobfish), stał się w 2013 roku popularnym memem internetowym ze względu na swój oryginalny wygląd.

Taksonomia

Taksonomia tych ryb wydaje się zawiła, a to z powodu danych różnych źródeł – niektóre źródła uznają 42 gatunki zgrupowane w 10 rodzajach[2], a inne 30 gatunków (i więcej) w ośmiu rodzajach[3]. Ponadto niektóre źródła, jak FishBase, traktują tę rodzinę jako przedstawicieli okoniokształtnych (Perciformes)[2], inne zaliczają ją do skorpenokształtnych (Scorpaeniformes)[3]. W pośmiertnie wydanym 5 woluminie „Fishes of the World” Josepha Schieser Nelsona rozpoznaje się 2 podrodziny (stan na rok 2016): Psychrolutinae oraz Cottunculinae[4] (która czasem jest traktowana jako odrębna rodzina, co zostało zweryfikowane przez Nelsona[3]). Poniżej został przedstawiony podział według pracy Nelsona[4][5]:

  • podrodzina Cottunculinae Regan, 1913:
    • Ambophthalmos K. L. Jackson & J. S. Nelson, 1998,
    • Cottunculus Collett, 1876,
    • Dasycottus T.H. Bean, 1890,
    • Eurymen Gilbert & Burke, 1912,
    • Malacocottus T.H. Bean, 1890,
  • podrodzina Psychrolutinae Günther, 1861:
    • Ebinania Sakamoto, 1932,
    • Gilbertidia Berg, 1898,
    • Neophrynichthys Günther, 1876,
    • Psychrolutes Günther, 1861.
Wedle bazy danych Catalog of Fishes Eschmeyera niektóre rodzaje należące do rodziny głowaczowatych (Cottidae) powinny zostać przeniesione do Psychrolutidae. Według tego podziału do rodziny może należeć przedstawiony tutaj kur diabeł (Myoxocephalus scorpius)

Zdaniem Eschmeyera rodzaj Gilbertidia jest synonimem Psychrolutes[6], ale FishBase proponuje uznawać te oba rodzaje za odrębne[7].

Według bazy danych Catalog of Fishes (CAS) Williama Neila Eschmeyera, Ronalda Fricke oraz Richarda van der Laana część rodzajów przynależnych do głowaczowatych (Cottidae) powinna zostać przeniesiona właśnie do rodziny Psychrolutidae, co czyniłoby tą pierwszą typowo słodkowodną. CAS rozpoznaje więc sześć podrodzin: Psychrolutinae, Myoxocephalinae, Radulininae, Triglopinae, Oligocottinae, Icelinae[8]. Wedle tych samych danych rodzina również jest przydzielana do okoniokształtnych[8]. Poniżej przedstawiono podział według CAS[9][8]:

Etymologia

Nazwa Psychrolutidae pochodzi z języka greckiego, konkretnie od słowa psychroluteo, i oznacza „brać zimną kąpiel”[2].

Filogeneza

Zdaniem autorów badań z 2014 roku najbliższymi krewnymi Psychrolutidae mogą być głowaczowate (Cottidae; na zdjęciu Cottus nozawae)

Relacje filogenetycznej między rodzinami głowaczowców (Cottoidei) wciąż nie zostały jednoznacznie wyjaśnione, co przekłada się na skomplikowaną systematykę tego podrzędu ryb[10]. W 2014 roku W. Leo Smith i Morgan S. Busby zbadali m.in. histony (H3), cytochrom b, MT-RNR1, aby dokładnie sprawdzić relacje między rodzinami[10]. Określoną w ten sposób filogenezę wykorzystano do stworzenia poprawionej systematyki, zgodnej z dostępnymi danymi molekularnymi i morfologicznymi. Rozpoznaje się w niej sześć rodzin: Agonidae, Cottidae, Jordaniidae, Psychrolutidae, Rhamphocottidae i Scorpaenichthyidae[10]. Autorzy, podobnie jak Eschmeyer, zaliczają większość rodzajów ryb morskich będących przedtem w rodzinie głowaczowatych do Psychrolutidae, dodając do rodziny również rodzaj Bathylutichthys[10]. W efekcie badań autorzy uzyskali drzewo filogenetyczne[10] sugerujące, że Psychrolutidae stanowią takson siostrzany wobec Cottidae, co zostało zaprezentowane poniżej:

Anoplopomatidae

Zaniolepididae

Hexagrammidae

Trichodontidae


Cyclopteridae

Liparidae

Jordaniidae

Rhamphocottidae

Scorpaenichthyidae

Agonidae

Cottidae

Psychrolutidae










Występowanie i siedlisko

Neophrynichthys latus

Wody wszechoceanu: występują w Pacyfiku, Oceanie Indyjskim i Atlantyku[2]. Zamieszkują głębsze partie litoralu, a nawet głębiny do głębokości 2800 m (są to ryby bentosowe, żyją np. blisko szelfu kontynentalnego[3]); nie są znani przedstawiciele słodkowodni lub występujący w wodach brachicznych[2]. Preferują raczej wody chłodne[3].

Morfologia

Psychrolutes marcidus

Największe gatunki dorastają do 65 cm długości całkowitej (TL)[2], inne źródła podają, że największe taksony mierzą do 50 cm TL[3]. Zwierzęta pod względem kształtu ciała wyglądają jak kijanki[3].

Niektóre posiadają bezłuskie ciało, inne okrywają tarczki kostne z wszelkimi wypukłościami[2]. Odległość między oczami (ang. interorbital space) jest większa niż średnica oka. Linia boczna jest w przeciwieństwie do innych ryb skrócona z 20 porami[2]. Płetwa brzuszna ma 1 promień twardy i 3 promienie miękkie. Płetwa grzbietowa przeważnie ciągła, jej pierwsza część posiada twarde promienie, częściowo pokryte skórą[2]. Promienie branchiostegalne (ang. branchiostegals) w liczbie siedmiu[2]. Brak zębów na łukach podniebiennych (ang. palatine teeth), a zęby na kości lemieszowej (ang. vomer teeth) mogą występować lub nie[2]. Łuki skrzelowe dobrze rozwinięte[2], występują na nich równomiernie ułożone zęby gardłowe, pomagające w procesie chwytania i zjadania ofiar[11]. Kręgi obecne w liczbie 28-38[2]. Pierścienie kości zaoczodołowej występują, często występuje jeden albo dwa[2].

Jeden z przedstawicieli rodziny, Psychrolutes marcidus, jest dobrze przystosowany do życia w morskich głębinach – dzięki swojej strukturze ciała stworzenie potrafi zachować kształt w warunkach, które zmiażdżyłyby zwierzęta żyjące na płytszych wodach i lądowe, jednak różnica ciśnień pomiędzy wodami płytszymi i głębinami sprawia, że ciało ryby po wyciągnięciu z wody się zniekształca – zmienia ubarwienie, a sama struktura skóry staje się galaretowata. Przez swój wygląd stała się w 2013 roku popularnym memem internetowym[12].

Przypisy

  1. ↑ Psychrolutidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Froese, Rainer, Daniel Pauly (red.), Family details for Pschrolutidae – Fatheads [online], FishBase, 2012 [dostęp 2023-06-17] (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 7 D.J. Bray, Family Psychrolutidae [online], Fishes of Australia, 2019 [dostęp 2023-06-17] (ang.).
  4. 1 2 J.S. Nelson, T.C. Grande, M.V.H. Wilson, Fishes of the World, 2016, s. 467–495, ISBN 978-1-118-34233-6 [dostęp 2023-06-19] (ang.).
  5. ↑ Richard Van der Laan, William Eschmeyer, Ronald Fricke, Family-group names of Recent fishes, „Zootaxa”, 2014, DOI: 10.11646/zootaxa.3882.1.1, PMID: 25543675 [dostęp 2022-11-19] (ang.).
  6. ↑ William Neil Eschmeyer, Ronald Fricke oraz Richard van der Laan, Gilbertidia [online], CAS: Catalog of Fishes [dostęp 2023-06-19] (ang.).
  7. ↑ Froese, Rainer, Daniel Pauly (red.), Species of Psychrolutidae [online], FishBase [dostęp 2023-06-19] (ang.).
  8. 1 2 3 William Neil Eschmeyer, Ronald Fricke oraz Richard van der Laan, Eschmeyer's Catalog of Fishes [online], CAS: Catalog of Fishes [dostęp 2023-06-19] (ang.).
  9. ↑ William Neil Eschmeyer, Ronald Fricke oraz Richard van der Laan, Genera in the family Psychrolutinae [online], CAS: Catalog of Fishes [dostęp 2023-06-19] (ang.).
  10. 1 2 3 4 5 W. Leo Smith, Morgan S. Busby, Phylogeny and taxonomy of sculpins, sandfishes, and snailfishes (Perciformes: Cottoidei) with comments on the phylogenetic significance of their early-life-history specializations, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 79, 2014, s. 332-352, DOI: 10.1016/j.ympev.2014.06.028 [dostęp 2023-06-19] (ang.).
  11. ↑ Allan McCulloch, Report on some Fishes obtained by the F.I.S. “Endeavour” on the coasts of Queensland, New South Wales, Victoria, Tasmania, South and south-western Australia, wyd. 4, t. 5, 1914, s. 187-194, 215-216 [dostęp 2023-06-21] (ang.).
  12. ↑ Michał Bachowski, "Najbrzydsza ryba świata" nie jest tak brzydka. To wina człowieka [online], noizz.pl, 2022 [dostęp 2023-06-05] (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.