Przytulinka
Ilustracja
Morfologia (przytulinka krzyżowa)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

marzanowate

Rodzaj

przytulinka

Nazwa systematyczna
Cruciata Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754
Homonimy

Cruciata J. E. Gilibert = Tretorhiza Adanson[3]

Przytulinka, przytulia, krucjata[4] (Cruciata Mill.) – rodzaj roślin z rodziny marzanowatych. Obejmuje 8 gatunków[5]. Rośliny te występują w północnej Afryce, południowej, środkowej i wschodniej Europie (na tym kontynencie rośnie 5 gatunków[6]) oraz w zachodniej Azji na wschodzie sięgając po zachodnie Himalaje i Syberię[5]. W Polsce rosną jako rodzime dwa gatunki – przytulinka wiosenna C. glabra i przytulinka krzyżowa C. laevipes[4]. Rośliny te rosną w murawach i stepach, w widnych zaroślach i lasach, w miejscach skalistych[7].

Morfologia

Pokrój
Rośliny roczne i byliny, zielne i drewniejące u nasady. Pędy rozgałęzione lub nierozgałęzione, nagie lub owłosione[7].
Liście
Wyrastają w okółkach po 4. Blaszki lancetowate do kolistych, z jedną lub trzema głównymi wiązkami przewodzącymi[7].
Kwiaty
Zebrane w krótkie wierzchotki skupione w okółkach w górnej części pędu. Centralny kwiat w wierzchotce jest obupłciowy, a po jego bokach rozwijają się kwiaty męskie (czasem ich brak). Kielicha brak. Korona z 4 żółtymi płatkami. Szyjka słupka zakończona główkowatymi znamionami[7].
Owoce
Rozłupnie rozpadające się na dwie (czasem jedną) jednonasienne rozłupki, nagie lub owłosione[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny marzanowatych (Rubiaceae), a w jej obrębie zaliczany jest do podrodziny Rubioideae i plemienia Rubieae[8]. Gatunki z tego rodzaju bywają włączane do rodzaju przytulia Galium[6]. Rodzaj jest blisko spokrewniony (prawdopodobnie siostrzanie) z rodzajem Valantia, ale oba tworzą klad zagnieżdżony w obrębie Galium[9][10].

Wykaz gatunków[5]
  • Cruciata articulata (L.) Ehrend.
  • Cruciata elbrussica (Pobed.) Pobed.
  • Cruciata glabra (L.) Opiz – przytulinka wiosenna
  • Cruciata × grecescui (Prodan) Soó
  • Cruciata laevipes Opiz – przytulinka krzyżowa
  • Cruciata mixta Ehrend. & Schönb.-Tem.
  • Cruciata pedemontana (Bellardi) Ehrend.
  • Cruciata taurica (Pall. ex Willd.) Ehrend.
  • Cruciata valentinae (Galushko) Galushko

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
  4. 1 2 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 65-66, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. 1 2 3 Cruciata Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-26].
  6. 1 2 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 249, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. 1 2 3 4 5 T.G. Tutin, V.H. Heywood, i in.: Flora Europaea. Vol. 4. Cambridge, London, New York, Melbourne: Cambridge University Press, 1976, s. 3.
  8. ↑ Genus Cruciata Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-06-22].
  9. ↑ Friedrich Ehrendorfer, Michael H. J. Barfuss, Jean-Francois Manen, Gerald M. Schneeweiss. Phylogeny, character evolution and spatiotemporal diversification of the species-rich and world-wide distributed tribe Rubieae (Rubiaceae). „PLOS ONE”. 13(12): e0207615, 2018.
  10. ↑ Li-E Yang, Ying Meng, De-Li Peng, Ze-Long Nie, Hang Sun. Molecular phylogeny of Galium L. of the tribe Rubieae (Rubiaceae) – Emphasis on Chinese species and recognition of a new genus Pseudogalium. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 126, s. 221-232, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.04.004.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.