Protoceratopsy

Protoceratopsidae
Granger & Gregory, 1923
Protoceratops
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
(bez rangi)	archozaury
(bez rangi)	Ornithodira
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury ptasiomiedniczne
Podrząd	cerapody
Infrarząd	ceratopsy
(bez rangi)	neoceratopsy
Rodzina	protoceratopsy

Protoceratopsy (Protoceratopsidae) – rodzina ceratopsów, której nazwa oznacza „pierwsze rogate oblicza”. Pochodzi ona od nazwy najbardziej znanego jej przedstawiciela – protoceratopsa i jest fałszywa, gdyż są znane jeszcze starsze i prymitywniejsze ceratopsy. Ogólnie wyglądem przypominały przedstawicieli Ceratopsidae, ale były mniejsze i prymitywniejsze. Jak na razie przedstawiciele tej grupy znani są tylko z Azji.

Historia i klasyfikacja

Rodzina Protoceratopsidae została nazwana w 1923 przez Gregory'ego i Grangera jako monotypowa grupa obejmująca gatunek Protoceratops andrewsi. Uznali ona tę rodzinę za ściśle powiązaną z ceratopsami i wystarczająco prymitywną, aby zaliczyć je do osobnej rodziny, a być może nawet podrzędu. Później do rodziny Protoceratopsidae włączano wszystkie ceratopsy bardziej zaawansowane od psitakozaurów, ale mniej od przedstawicieli Ceratopsidae. W 1998 Paul Sereno zdefiniował protoceratopsy jako grupę ceratopsów, którym bliżej do protoceratopsa niż triceratopsa. Protoceratopsidae jest tradycyjnie uważana za grupę monofiletyczną. Niektóre dinozaury zaliczane dawniej do Protoceratopsidae, jak Montanoceratops czy Leptoceratops, są dzisiaj najczęściej klasyfikowano jako przedstawiciele osobnej rodziny Leptoceratopsidae. Sereno (2000) zaliczył do tej rodziny protoceratopsa, bagaceratopsa i graciliceratopsa. Wszystkie te dinozaury miał następujące cechy: wąska, paskokszałtna kość przypotyliczna, bardzo mały kłykieć potyliczny, zwrócony ku górze grzbietowy brzeg przedzębowej. Oprócz rodzajów tradycyjnie uznawanych za protoceratopsy, kilka innych dinozaurów także może należeć do Protoceratopsidae. Władimir Alifanow w 2003 nazwał, ale nie zdefiniował nową grupę ceratopsów – Bagaceratopidae. Zaliczył do niej bagaceratopsa, platyceratopsa, lamaceratopsa i brewiceratopsa. Jednak stosując filogenetyczną definicję Paula Sereno, Bagaceratopidae wydaje się podgrupą Protoceratopsidae.

• Rodzina: Protoceratopsidae
  • Bagaceratops ?
  • Breviceratops ?
  • Graciliceratops
  • Lamaceratops' ?
  • Platyceratops ?
  • Protoceratops
  • Serendipaceratops

Bibliografia

• Vladimir R. Alifanov. Two new dinosaurs of the Infraorder Neoceratopsia (Ornithischia) from the Upper Cretaceous of the Nemegt Depression, Mongolian People's Republic. „Paleontological Journal”. 37 (5), s. 524–535, 2003. (ang.). 
• Granger, W. & W.K. Gregory, 1923. Protoceratops andrewsi, a pre-ceratopsian dinosaur from Mongolia. American Museum Novitates 72: 1-9.
• Sereno, P.C., 1998. A rationale for phylogenetic definitions, with application to the higher-level taxonomy of Dinosauria. N. Jb. Geol. Palaont. Abh. 210 (1): 41-83.
• Sereno, P.C., 2000. The fossil record, systematics and evolution of pachycephalosaurs and ceratopsians from Asia. 480-516 in Benton, M.J., M.A. Shishkin, D.M. Unwin & E.N. Kurochkin (eds.), The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia. Cambridge University Press, Cambridge.