Poznańska Fabryka Maszyn Żniwnych „Agromet”

Państwo	Polska
Siedziba	Poznań ul. Romana Maya 1
Data założenia	24 września 1953
Forma prawna	przedsiębiorstwo państwowe
Nr KRS	0000121347
Położenie na mapie Poznania Agromet
Położenie na mapie Polski Agromet
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Agromet
52°22′34″N 16°56′39″E/52,376111 16,944167

widok od strony Ronda Starołęka

Poznańska Fabryka Maszyn Żniwnych „Agromet” – w latach Polski Ludowej jeden z większych państwowych zakładów produkcyjnych w Poznaniu^[1][2][3], w momencie powstania największa fabryka maszyn żniwnych w Polsce^[4], od 19 maja 1992 roku w upadłości^[5][6].

Historia

Decyzja Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego z 30 listopada 1950 roku w sprawie zatwierdzenia założeń projektu „Budowy Fabryki Maszyn Żniwnych w Poznaniu”, była uznawana za początek budowy projektowanego zakładu produkcji maszyn. Fabryka powstała w ramach planu sześcioletniego. Jej położenie w Poznaniu, na polach pomiędzy Ratajami a Starołęką było celowe i przemyślane. Chodziło o pełne wykorzystanie budynków, wyposażenia i wykwalifikowanej kadry istniejących już firm: Zakładu Produkcyjnego im. 15 grudnia oraz Warsztatów Remontowych Technicznej Obsługi Rolnictwa (podległych Ministerstwu Rolnictwa). W 1951 roku przystąpiono do wstępnych prac przygotowawczych. Projekt Zakładu wykonało Wszechzwiązkowe Zjednoczenie Eksportowo-Importowe „Technoeksport” w Moskwie, natomiast jego adaptacją zajął się „Prozamet” w Warszawie. Budowę zakładu przeprowadziło Poznańskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego. Już w latach 1952−1954 wybudowano wszystkie podstawowe wydziały produkcyjne i pomocnicze. Najważniejsze urządzenia oraz park maszynowy dostarczył Związek Radziecki, produkowane urządzenia także były na licencji radzieckiej^[7]. Podstawę prawną powstającej fabryki stanowiło Zarządzenie Ministra Przemysłu Maszynowego z dnia 21 marca 1952 roku, powołujące przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą „Poznańska Fabryka Maszyn Żniwnych w budowie”.

Umownie za datę powstania zakładu uznaje się 24 września 1953 roku, wtedy właśnie rozpoczęła się działalność eksploatacyjna PFMŻ. Już pod koniec tego samego roku z fabryki „wyszły” pierwsze produkty – było to 15 snopowiązałek ciągnikowych WC-1 (rok później było to już prawie 1400 sztuk). 11 grudnia 1954 uruchomiona została odlewnia^[8]. Według początkowych założeń projektowych w przedsiębiorstwie przewidziana była tylko produkcja snopowiązałek (konnych i ciągnikowych). Jednakże na skutek stopniowego przechodzenia polskiego rolnictwa na kombajnowy zbiór zbóż i związanego z tym rozwoju produkcji kombajnów zbożowych w płockiej Fabryce Maszyn Żniwnych, przewidziano spadek zapotrzebowania na snopowiązałki. W zaistniałej sytuacji w roku 1960 rozpoczęto zmianę specjalizacji produkcji, fabryka nastawiła się na zaopatrywanie rynku w maszyny do zbioru i przygotowywania zielonek. Taka decyzja wymusiła doskonalenie i stosowanie najnowocześniejszych metod wytwarzania maszyn, jak i podnoszenie ich jakości. Konstruowano kolejne maszyny i urządzenia. W pierwszych dwudziestu latach działalności średnio na jeden rok przypadało uruchomienie produkcji jednej nowej maszyny, co było dość znaczącym osiągnięciem.

W 1956 pracownicy zakładu brali udział w wydarzeniach Poznańskiego Czerwca^[9].

Na początku lat 70. XX wieku fabryka zatrudniała ponad 2 800 pracowników^[10], zatrudniani byli także uczniowie^[11]. Przy fabryce działał Klub Sportowy "Przemysław" do którego należało ponad 2 200 członków (sekcje: piłki nożnej, piłki ręcznej kobiet, piłki siatkowej kobiet)^[12]. Fabryka była członkiem prawnym Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich^[13]. 13 stycznia 1986 roku, po 3 miesiącach od podpisania kooperacyjnej umowy z jugosłowiańską firmą Tomo Vinković, rozpoczęto montaż miniciągnika TV-521 o mocy 21 KM.^[14]

Po wielu latach świetności poznańskiej fabryki nadeszły cięższe czasy. 2 września 1989 roku, na bazie odlewni PFMŻ z udziałem kapitału austriackiego, powstała firma Ferrex^[15][16]. Zmiany społeczno-gospodarcze na przełomie lat 1989/1990 bardzo niekorzystnie wpłynęły na zainteresowanie i sprzedaż nowych maszyn produkowanych w poznańskich zakładach. Główni odbiorcy – Państwowe Gospodarstwa Rolne zostały zlikwidowane, a rolnikom posiadającym własne gospodarstwa bardziej opłacało się kupować używane maszyny. Pomimo podjętych prób nie udało się uchronić Poznańskiej Fabryki Maszyn Żniwnych od upadłości. 3 grudnia 1991 roku dyrektor PFMŻ inż. Edward Klim wystąpił do poznańskiego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości kierowanej przez niego fabryki^[17]. Podstawowa działalność zakładu - produkcja maszyn rolniczych - była kontynuowana przez utworzoną 22 lipca 1991 r. spółkę Sanpoz^[18]. Pozostałą działalność firmy kontynuowały takie firmy jak Nagros - narzędziownia kontynuująca działalność w zakresie produkcji i sprzedaży obrabiarek i usług, Agrosoc - zarządzanie obiektami wypoczynkowymi i terenami rekreacyjnymi, której głównymi udziałowcami stali się związki zawodowe pracowników i sami pracownicy.

Charakterystyka produkcji

Sieczkarnia samojezdna Orkan Z310

Sieczkarnia samojezdna Orkan Z320

Sieczkarnia samojezdna Orkan Z340

Sieczkarnia z serii Z350

Przez niespełna 40 lat aktywnej działalności zakład zaopatrywał w maszyny rolnicze zarówno polski rynek jak i zagraniczny. Maszyny trafiały do krajów socjalistycznych, m.in. ZSRR, Czechosłowacji, Jugosławii, Albanii, Bułgarii jak i również do Republiki Federalnej Niemiec czy Holandii.

Poznańska Fabryka Maszyn Żniwnych zajmowała się produkcją:

• snopowiązałek ciągnikowych:
  • WC-1,
  • WC-5,
• snopowiązałek konnych,

• pras stacjonarnych:
  • PS1,
  • PS2,
• wyrywaczy lnu,
• roztrząsaczy pokosów,
• kosiarek zawieszanych,
• kosiarek rotacyjnych:
  • Z036,
  • Z071,
  • Z072,
• przyczep samozbierających:
  • T050,
• bijakowych ścinaczy zielonek:
  • Z302 Orkan 2 (SKH2),
• sieczkarni zaczepianych:
  • Z305 (KS1p),
• sieczkarni samojezdnych Orkan:
  • Z310 (KS1s),
  • Z320 (KS2s),
  • Z325,
  • Z330 (KS3s),
  • Z340,
  • Z350 oraz Z350/1, Z350/2, Z350/3.
• zamiatarek^[19]

Przypisy

Bibliografia

• Zbigniew Snusz, Nowe Miasto – najbardziej uprzemysłowiona dzielnica Poznania, mmpoznan.pl
• Wydawnictwo Czasopism i Książek Technicznych SIGMA NOT: „Maszyny i ciągniki rolnicze”