Poligon wojskowy Raducz – wojskowy poligon szkoleniowy Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW w latach 1965–2001, zlokalizowany w Raduczu. Oprócz rozległego terenu poligonowego znajdowały się tu również zabudowania koszarowe służące do zakwaterowania żołnierzy, którzy odbywali tu ćwiczenia wojskowe oraz funkcjonował ośrodek szkolenia poligonowego[1].

Drewniane budynki poligonu – koszary
Poligon w Raduczu, mapa z 1926 roku

Historia

Kotłownia i nowe bloki koszarowe

Dokumenty podają, że już od czasów zaborów (XIX w.) w Raduczu znajdowały się koszary wojskowe oraz tereny ćwiczeń wojsk carskich[2]. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku teren przeszedł w użytkowanie Wojska Polskiego[3].

W okresie przedwojennym równa powierzchnia i brak zadrzewienia tych terenów umożliwiały lądowania samolotów wojskowych z lotniska w Nowym Mieście nad Pilicą, które kilkakrotnie przylatywały do Raducza na manewry[4]. Poligon przed II wojną był bazą szkoleniową – poligonem artyleryjskim m.in. 26 Pułku Artylerii Lekkiej[5]. W 1926 roku w okolicach Tomaszowa, Inowłodza i Raducza przeprowadzono ćwiczenia 7 Dywizji Piechoty z udziałem wszystkich rodzajów broni. Donosiła o tym łódzka gazeta „Rozwój” w wydaniu z 6 września 1926 roku w relacji pt. „Wielkie manewry 7-ej dywizji”. Oddziały częstochowskiej 7 Dywizji Piechoty przybyły na manewry z obozu ćwiczeń Barycz[6] pod Końskimi. Nad Pilicą spotkały „nieprzyjaciela” pozorowanego przez kompanie strzeleckie 28 Pułku Strzelców Kaniowskich, a powracające z poligonu w Raduczu[7].

W okresie obu wojen światowych na poligonie w Raduczu stacjonowały oddziały niemieckie. W 1939 r. w okolicy Raducza toczyły się walki, zwłaszcza o położoną ok. 4 km od osady drogę prowadzącą w kierunku Warszawy. W samym Raduczu toczyły się starcia Kresowej Brygady Kawalerii z Wehrmachtem m.in. o znajdujące się we wsi koszary[8]

Okres powojenny

Sceneria poligonu Raducz
Droga poligonowa

Po II wojnie, w latach 1946-1948, tereny poligonu i zabudowania koszar, należały do MON jako Okręgowy Poligon Artyleryjski Nr 3 w Raduczu k. Skierniewic[9], następnie przeszły pod zarząd Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i służyły jako ośrodek szkolny Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W 1965 roku po likwidacji wojsk KBW[10] poligon został przydzielony Nadwiślańskiej Brygadzie MSW im. Czwartaków AL, a od 1974 roku Nadwiślańskim Jednostkom Wojskowym[11].

Koszary

Od 1965 do 1979 r. bazę mieszkalną dla wojska na poligonie Raducz stanowiło około 12 drewnianych budynków, prawdopodobnie jeszcze z czasów zaboru rosyjskiego i wojskowe namioty. Warunki socjalno-bytowe żołnierzy były trudne. Brak było ogrzewania w budynkach, w których w każdym była zakwaterowana kompania żołnierzy. Stołówka żołnierska i kuchnie polowe mieściły się w namiotach, a drewniany barak służył jako latryna. Codzienna toaleta odbywała się na zewnątrz przy drewnianych korytach z płynącą z rur zimną wodą dostarczaną z wykopanej studni[12].

Rozbudowa

W latach 1970–1979 ośrodek szkolenia został rozbudowany przez żołnierzy 7 Samodzielnego Batalionu Inżynieryjno-Budowlanego (JW 1917). Wybudowano obiekty szkoleniowe, nową strzelnicę i rzutnię granatów, utwardzono drogi na terenie koszar, poprawiono warunki zakwaterowania. Wybudowano bursę oficerską, stołówkę z kuchnią i łaźnię. W latach 1978–1979 zbudowano 3 budynki koszarowe, izbę chorych, kotłownię centralnego ogrzewania oraz szereg urządzeń sanitarno-kanalizacyjnych. W 1977 r. utworzono jednostkę – Ośrodek Szkolenia Poligonowego Raducz (JW 2501)[12].

Szkolenie

Poligon w latach 1965–1985 był ośrodkiem szkolenia podstawowego poborowych JW 1914, od 1974 roku Warszawskiej Jednostki MSW im. Czwartaków AL i następnie 1 Warszawskiej Brygady Zmotoryzowanej, kompanii szkolnej Podoficerskiej Szkoły Piechoty, kompanii uzupełnienia JW 2667 z Kwaszeniny tzw. bieszczadzkiej oraz kompanii pomocniczych i pułków w składzie NJW MSW. Poborowi otrzymywali kartę powołania (tzw. bilet) nakładający obowiązek stawienia się w określonym miejscu i czasie do odbycia czynnej służby wojskowej. Po umundurowaniu i przydzieleniu do pododdziałów w trakcie kwalifikacji w Warszawie na ul. Podchorążych 38, byli przewożeni samochodami do Raducza na szkolenie, które trwało ok. 3 miesięcy[12]. Żołnierze kompanii wartowniczych i elewi podoficerskiej szkoły piechoty (dowódców drużyn) w trakcie szkolenia byli poddawani testowi psychologicznemu, oceniającemu ich zdolność do pełnienia służby reprezentacyjno-wartowniczej na ważnych obiektach państwowych. Żołnierze nie spełniający założonych kryteriów byli przenoszeni do innych pododdziałów[13].

W czasie szkolenia wojskowego na terenie koszar przebywało ok. 1200 poborowych. Powołania do odbycia służby wojskowej były realizowane dwa razy w roku, wiosną – w kwietniu i jesienią – w październiku[12].

W okresie wiosennym na poligonie w Raduczu odbywały się przysięgi wojskowe młodego rocznika. W okresie jesienno-zimowym, po szkoleniu na poligonie, przysięgi organizowano w Warszawie przy ul. Podchorążych 38 na terenie koszar[12].

Od 1985 roku prowadzono dodatkowo podstawowe szkolenie wojskowe dla kandydatów do ZOMO, przed złożeniem ślubowania. Szkolenie prowadziła kadra zawodowa i podoficerowie zasadniczej służby wojskowej z Warszawskiej Jednostki MSW im. Czwartaków AL[14].

Zmiany

Ośrodek Szkolenia Poligonowego Raducz, JW 2501, istniał do 1999 r. W tym roku został rozwiązany, a do Raducza przeniesiono z Katowic Centralny Ośrodek Szkolenia Rezerw MSWiA i NJW MSWiA – JW 1492[15]. Po rozwiązaniu Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSWiA w 2001 r, podporządkowany BOR[15]. Obecnie jest to Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Ochrony Państwa SOP[16].

W kulturze

Sceneria poligonu Raducz o stepowym krajobrazie była wykorzystywana przez filmowców do kręcenia filmów. Na poligonie raduckim i jego okolicy w końcu lat 60. XX wieku sfilmowano część scen serialu telewizyjnego pt. Czterej pancerni i pies[17][18]. Oraz, film Kazimierz Wielki – 1975[19] i Zamach stanu –1980[20].

Przypisy

  1. ↑ Informator o Zasobie Archiwalnym. „Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu”. 1247, s. 216, 2009.
  2. ↑ Warszawski Okręg Wojskowy rosyjskiej cesarskiej armii w latach 1894–1914, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2008, nr 4, s. 23.
  3. ↑ Poligony przywracane naturze [online], Lasy Państwowe [dostęp 2023-02-20] (pol.).
  4. ↑ Raducz, powiat skierniewicki, województwo Łódzkie, gmina Nowy Kawęczyn [online], infopolska.com.pl [dostęp 2023-02-24].
  5. ↑ Domański 1997 ↓, s. 10.
  6. ↑ Banaszek T. Obóz Ćwiczeń Barycz w latach 1919–1957 „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 12, s. 127–144 https://bazhum.muzhp.pl.
  7. ↑ Redakcja, Historie odnalezione Andrzeja Kobalczyka: Wielkie manewry nad Pilicą [online], Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto, 9 lipca 2016 [dostęp 2023-02-21] (pol.).
  8. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 680.
  9. ↑ Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Wędrzyn [online], pl/index.php?option=com_content&view=article&id=973&Itemid=26 [dostęp 2024-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-25] (ang.).
  10. ↑ Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 r. w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych; cyt. za: Wygoda i Peterman 2012 ↓, s. 155–158.
  11. ↑ Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej. Jerzy Bednarek, Rafał Leśkiewicz (red.). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009, s. 42. ISBN 978-83-7629-068-3.
  12. 1 2 3 4 5 Inwentarz archiwalny (ipn.gov.pl) IPN BU 01014/18 Dowództwo Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW w Warszawie 1974-Tytuł: ''Zarys historii Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW''.
  13. ↑ Patryk Pleskot, Bezpieczeństwo w czasach transformacji. Sprawozdania stanu zabezpieczenia Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych z lat 1989–1990, [w:] Bezpieczeństwo Europy, bezpieczeństwo Polski, t. 4:, Lublin 2017, s. 298 [online] [dostęp 2023-02-26].
  14. ↑ Inwentarz archiwalny. Teczka Nr 7: Rozkazy personalne i specjalne Dowódcy Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych za okres od 02-01-1985 r. do 31-12-1985 r. Rozkaz Nr Pf 4 Dowódcy Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW z dn. 11-01-1985 r. w sprawie wcielenia i szkolenia podstawowego poborowych przeznaczonych do odbycia zasadniczej służby wojskowej w pododdziałach operacyjnych ZOMO. Data dostępu 2023-02-21 [online], inwentarz.ipn.gov.pl.
  15. 1 2 Odpowiedź na interpelację w sprawie likwidacji jednostek wojskowych podległych Dowództwu Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSWiA [online], orka2.sejm.gov.pl [dostęp 2023-02-20].
  16. ↑ Służba Ochrony Państwa, Spotkanie Komendanta SOP z uczestnikami kursu podstawowego w Ośrodku Szkoleniowym w m. Raducz [online], Służba Ochrony Państwa [dostęp 2023-02-20] (pol.).
  17. ↑ Czterej pancerni i pies. Przewodnik po serialu i okolicach, OCLC 836304263.
  18. ↑ Czterej pancerni i pies [online], Filmowe Łódzkie [dostęp 2023-02-26] (pol.).
  19. ↑ Kazimierz Wielki [online], Film Polski [dostęp 2023-09-16].
  20. ↑ Zamach stanu [online], Film Polski [dostęp 2023-09-16].

Bibliografia

  • Witold S. Domański: 26 Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Władysława IV. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1997, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 104. ISBN 83-87103-42-X.
  • Edward Wejner: Wojsko i politycy bez retuszu. Toruń: Adam Marszałek, 2006. ISBN 83-7441-416-2.
  • Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
  • Mała Encyklopedia Wojskowa, tom II (K – P), Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1970, wyd. I
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.