Młodość

Urodził się najprawdopodobniej 1/13 listopada 1813 w Njeguši, jako Rade (Radivoje), średni syn Tomasza Petrovića-Niegosza, młodszego brata Piotra I Petrowicia Niegosza, władyki Czarnogóry^[2].

Zgodnie z tradycją dynastii Petrowiciów-Niegoszów prawosławny metropolita Cetyni, władyka Czarnogóry był każdorazowo desygnowany za życia poprzednika. Piotr I Petrović-Niegosz w pierwszej kolejności pragnął uczynić swoim następcą Jerzego, syna swojego starszego brata Sawy. Po tym jednak, gdy ten wstąpił do szkoły wojskowej, nie zaś do monasteru (co było warunkiem przyjęcia chirotonii biskupiej), Piotr I wytypował na swojego sukcesora właśnie Radivoja^[3]. Wybierając go, stwierdził, iż Rade będzie wspaniałym bohaterem i mądrym człowiekiem^[4]. Ze względu na złe doświadczenia związane z kształceniem Jerzego, nowy kandydat na przyszłego władykę nie został skierowany na naukę do Rosji, lecz uczył się na miejscu, w monasterze w Cetyni oraz u prywatnych nauczycieli, z których największą rolę w jego kształceniu odegrał Sima Milutinović. W rezultacie jego końcowe wykształcenie było w dużej mierze przypadkowe i wynikało z osobistych zainteresowań^[5].

Władyka czarnogórski

Piotr II Petrowić-Niegosz w szatach metropolity prawosławnego

Wnętrze wzniesionego przez Niegosza pałacu – Bilardówki, widoczny należący do niego stół bilardowy

18/30 października 1830 zmarł Piotr I Petrowić-Niegosz, dzień później zgromadzeni naczelnicy plemion czarnogórskich potwierdzili jego wybór na nowego władykę^[6]. Po kilku miesiącach Radivoj Petrowić złożył wieczyste śluby zakonne, przyjmując imię Piotr na cześć swojego poprzednika. Na uroczystą chirotonię biskupią wyjechał do Petersburga, podkreślając tym samym związek Czarnogóry z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym^[6]. Zdaniem M. Popovicia kilkumiesięczny pobyt w Rosji (na przełomie 1833 i 1834) ostatecznie przekonał go do podjęcia w Czarnogórze gruntownych reform ustrojowych^[7].

Był prekursorem nowoczesnej organizacji państwowej Czarnogóry. W 1831 powołał do życia kolegium złożone z przedstawicieli 16 rodów czarnogórskich, któremu nadał nazwę Praviteljstvujušči senat crnogorski i brodski. Miało ono pełnić funkcję ciała doradczego wobec władyki, zachowującego absolutną świecką władzę w kraju^[8]. W 1834 zainicjował również rozwój szkolnictwa (do tej pory działającego na ograniczoną skalę jedynie przy monasterach), założył państwową drukarnię^[8] i wprowadził w Czarnogórze podatki, w których ściąganie musiał osobiście się zaangażować z powodu niechęci mieszkańców do płacenia^[9]. Przez cały okres swoich rządów toczył walki z Turkami o przebieg granic Czarnogóry^[9].

W 1838 wzniósł w Cetyni nową rezydencję władców Czarnogóry, nazwaną Bilardówką, w której siedzibę znalazły również Senat i tworząca się administracja państwowa^[10]. Zlikwidował w Czarnogórze cenzurę^[11], osobiście zablokował jednak druk dzieł Dositeja Obradovicia, którego uważał za heretyka wobec prawosławia i okcydentalistę pozbawionego szacunku dla kultury serbskiej^[12]. Pragnął również zachować pozycję Serbskiego Kościoła Prawosławnego, krytykowanego przez Obradovicia, jako najważniejszej instytucji integrującej wszystkich Serbów w walce z Turkami^[7].

W działaniach na rzecz modernizacji państwa napotkał znaczny opór ze strony przywódców czarnogórskich plemion, niechętnych zmianom w ustroju państwa. Pragnąc mimo tego kontynuować swój program reform, rządził Czarnogórą w sposób coraz bardziej bezwzględny^[13]. W latach 1839–1843, z powodu szczególnych trudności we wprowadzaniu w życie zaplanowanych reform, był zmuszony całkowicie zarzucić działalność literacką^[9]. Utwory, jakie napisał po tym okresie, były naznaczone silnym pesymizmem nabytym pod wpływem wcześniejszych doświadczeń^[14].

W czasie Wiosny Ludów poparł chorwacki ruch narodowy^[15]. Opowiadał się za integracją Czarnogóry z Serbią w ramach budowy Wielkiej Serbii według planów Iliji Garašanina^[16].

W 1850 pojawiły się u niego pierwsze objawy gruźlicy. W celu leczenia wyjeżdżał do Austrii i Włoch, lecz wobec braku poprawy stanu zdrowia wrócił do Cetyni, by umrzeć w ojczyźnie. Zmarł 31 października 1851 około dziesiątej rano^[17].

Działalność literacka