Petrosedum
Ilustracja
Rozchodnik ościsty
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

gruboszowate

Rodzaj

Petrosedum

Nazwa systematyczna
Petrosedum Grulich
Preslia 56: 39 (1984)[3]
Typ nomenklatoryczny

P. reflexum (Linnaeus) V. Grulich[4]

Petrosedum Grulich – rodzaj roślin z rodziny gruboszowatych (Crassulaceae). Obejmuje 14 gatunków[3]. Występują one w regionie śródziemnomorskim oraz Europie Zachodniej i Środkowej[3][5]. Niektóre gatunki z tego rodzaju uprawiane są jako ozdobne[6][7].

Morfologia

Kwiatostan Petrosedum sediforme
Pokrój
Nagie lub ogruczolone w obrębie kwiatostanu byliny, z pędami wegetatywnymi płożącymi się i korzeniącymi lub podnoszącymi się. Pędy kwiatonośne prosto wzniesione osiągają od 15 do 60 cm wysokości, u podstawy drewnieją[5].
Liście
Skrętoległe, siedzące, nagie, równowąskie, wałeczkowate lub spłaszczone, na szczycie zaostrzone, czasem ościste[5].
Kwiaty
Zebrane w kwiatostan wierzchotkowaty złożony z wielu (4–10) lub rzadziej tylko pojedynczych gałązek, w fazie kwitnienia wzniesionych lub przewisających. Kwiaty są krótkoszypułkowe, często wsparte przysadkami, promieniste i obupłciowe. Okwiat złożony jest zwykle z 6–7 listków barwy żółtej lub białawej. Zalążnia wpół dolna, zrośnięta w dole z owocolistków tej samej liczby co listki okwiatu, z wydłużonymi szyjkami[5].
Owoce
Wydłużone, wąskie, wzniesione mieszki tworzące owoc zbiorowy[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna i pochodzenie

Rodzaj z podrodziny Sempervivoideae z rodziny gruboszowatych Crassulaceae[8]. Gatunki tu zaliczane były tradycyjnie włączane do rodzaju rozchodnik Sedum w randze sekcji Acutifolia Haworth lub serii Rupestria Berger in Engler et Prantl. Jako osobny rodzaj opisane zostały po raz pierwszy przez Vita Grulicha w 1984[5]. Późniejsze analizy filogenetyczne potwierdziły odrębność taksonomiczną i monofiletyzm tego taksonu. Tworzy on jeden z 5 głównych kladów w obrębie podrodziny Sempervivoideae wspólnie z gatunkiem Sedum nanum, tworzącym względem tego rodzaju grupę siostrzaną. Niejasna jest pozycja tego kladu – w różnych analizach sytuowany jest albo blisko pozycji bazalnej w podrodzinie, poprzedzony tylko kladem Telephium, albo jako siostrzany względem kladu Aeonium[8]. Grupa koronna rodzaju miała ostatniego wspólnego przodka żyjącego z największym prawdopodobieństwem około 31,93 miliona lat temu. Ostatni wspólny przodek z grupą Aeonium żył około 56,49 miliona lat temu, tj. jeszcze w paleocenie, kiedy nastąpiło stosunkowo szybkie zróżnicowanie ewolucyjne w obrębie gruboszowatych, zachodzące prawdopodobnie na archipelagach Tetydy i Paratetydy[8].

W obrębie rodzaju częste jest powstawanie poliploidów, zarówno autoploidów, jak i poliploidalnych mieszańców[5].

Wykaz gatunków[3][7]
  • Petrosedum × affomarcoi (L.Gallo & Afferni) Afferni
  • Petrosedum albescens Afferni
  • Petrosedum amplexicaule (DC.) Velayos
  • Petrosedum × bellardii L.Gallo
  • Petrosedum × brevierei (Chass. ex L.Gallo) Afferni
  • Petrosedum dianium (O.Bolòs) Afferni
  • Petrosedum × elaverinum (L.Gallo & J.-M.Tison) L.Gallo
  • Petrosedum erectum ('t Hart) Grulich
  • Petrosedum × estrelae Gideon F.Sm. & R.Stephenson
  • Petrosedum forsterianum (Sm.) Grulich – rozchodnik Forstera
  • Petrosedum × henkii (L.Gallo) Afferni
  • Petrosedum × hommelsii ('t Hart) Niederle
  • Petrosedum × lorenzoi (Niederle) Niederle
  • Petrosedum × luteolum (Chaboiss.) Grulich
  • Petrosedum montanum (Songeon & E.P.Perrier) Grulich – rozchodnik skalny
  • Petrosedum monteferraticum Niederle
  • Petrosedum ochroleucum (Chaix) Niederle – rozchodnik żółtawy
  • Petrosedum orientale ('t Hart) Grulich
  • Petrosedum × pascalianum (L.Gallo) Afferni
  • Petrosedum pruinatum (Link ex Brot.) Grulich – rozchodnik oszroniony
  • Petrosedum rupestre (L.) P.V.Heath – rozchodnik ościsty
  • Petrosedum sediforme (Jacq.) Grulich – rozchodnik nicejski
  • Petrosedum subulatum (C.A.Mey.) Afferni
  • Petrosedum tenuifolium (Sm.) Grulich

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-02-12] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-02-12] (ang.).
  3. 1 2 3 4 Petrosedum Grulich, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-02-12].
  4. ↑ Petrosedum V. Grulich, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-02-12].
  5. 1 2 3 4 5 6 7 Vit Grulich, Generic division of Sedoideae in Europe and the adjacent regions, „Preslia”, 56, 1984, s. 29-45 [dostęp 2023-02-12].
  6. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. 1 2 Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 163-164. ISBN 978-83-925110-5-2.
  8. 1 2 3 Thibaud F.E. Messerschmid i inni, Linnaeus's folly – phylogeny, evolution and classification of Sedum (Crassulaceae) and Crassulaceae subfamily Sempervivoideae, „Taxon”, 69 (5), 2020, s. 892-926, DOI: 10.1002/tax.12316 [dostęp 2023-02-12].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.