Pakt senacki – nieformalne porozumienie w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zawarte przed wyborami parlamentarnymi w 2019, powtórzone przed wyborami w 2023. W 2019 pakt tworzyły Koalicja Obywatelska, Koalicja Polska i Lewica, do których w 2023 dołączyła Polska 2050. Porozumienie zakładało, że biorące w nim udział podmioty nie będą wystawiały przeciwko sobie kandydatów w jednomandatowych senackich okręgach.
Historia
Wybory w 2019
Geneza utworzenia paktu senackiego związana jest ze zwycięstwem Prawa i Sprawiedliwości w wyborach w 2015, które zdobyło większość zarówno w Sejmie, jak i Senacie, wprowadzając do izby wyższej 61 kandydatów[1][2]. Przed kolejnymi wyborami w 2019 wśród głównych partii opozycyjnych pojawił się pomysł zawarcia porozumienia polegającego na wystawieniu w każdym okręgu wyborczym do Senatu po jednym uzgodnionym kandydacie – co miało zapobiec rozproszeniu głosów i zwiększyć szanse opozycji na uzyskanie w tej izbie przewagi nad partią rządzącą.
Pierwszą osobą, która zaproponowała taką strategię, był senator Marek Borowski, który pisał o niej w lutym 2018 na łamach tygodnika „Polityka”[3][4]. Z kolei w lipcu 2019 z taką inicjatywą publicznie wystąpiła Lewica, która w liście skierowanym do liderów Platformy Obywatelskiej, Nowoczesnej, Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz Związku Miast Polskich apelowała o zawarcie „paktu senackiego”, stwierdzając, że cztery lata rządów PiS pokazały, „jak niebezpieczne jest oddanie pełni władzy w Sejmie, Senacie i Pałacu Prezydenckim w ręce jednej partii”[5].
Partie podjęły współpracę w tym zakresie i do września 2019 ustalony został podział okręgów między poszczególne ugrupowania[6]. Ostatecznie Koalicja Obywatelska wystawiła 73 kandydatów, Koalicja Polska (formalnie KW PSL)[uwaga 1] – 16, a Lewica (formalnie KW SLD) – 7. Pięcioro kandydatów ogłosiło start z własnego komitetu wyborców. Nie wszędzie udało się osiągnąć porozumienie – w okręgu nr 28 wystartowali kandydaci z SLD i PSL, a w okręgu nr 34 – z KO i PSL. Ponadto w okręgu nr 37 partie paktu senackiego nie wystawiły swojego kandydata.
Pakt senacki okazał się sukcesem. Choć wybory zakończyły się zdobyciem przez PiS największej liczby mandatów (48), kandydaci związani z opozycją wspólnie uzyskali 51 na 100 mandatów[7] (50 dla kandydatów startujących w ramach paktu), co pozwoliło jej na przejęcie władzy w izbie wyższej[8], którą utrzymano do końca kadencji[9].
Wybory w 2023
Przed wyborami w 2023 pakt senacki został odnowiony – jego stronami ponownie zostały Koalicja Obywatelska, Koalicja Polska oraz Lewica, do których dołączyła Polska 2050[uwaga 2], a także ruch Tak! Dla Polski i, w konsekwencji sojuszu z KO[10], Agrounia[11]. Pierwsze porozumienie podpisano w lutym 2023[12], a prezentacje kandydatów rozpoczęły się w sierpniu[13]. Udziału w pakcie odmówiły, podobnie jak w poprzednich wyborach, Konfederacja oraz Bezpartyjni Samorządowcy, zapowiadając wystawienie własnych kandydatów[14][15].
W ramach paktu 49 kandydatów wystawił komitet KO, 28 TD (20 z KP i 8 rekomendowanych przez Polskę 2050), a 15 przypadło komitetowi NL (jeden z nich nie uzyskał jednak rejestracji, w związku z czym pakt nie wystawił w tym okręgu kandydata). 8 kandydatów popieranych przez partie uczestniczące w pakcie wystartowało z własnych komitetów[16][17] (w tym Jan Maria Jackowski i Józef Zając, którzy nie byli oficjalnie kandydatami paktu, ale przeciw którym ten nie wystawił kontrkandydatów)[18][19].
W tych wyborach pakt ponownie odniósł sukces. Jego kandydaci uzyskali 65 mandatów. Reelekcję uzyskał także Józef Zając[20].
Wybór marszałka Senatu
Data | Kandydat | Liczba głosów „za” | Komitet | Partia |
---|---|---|---|---|
12 listopada 2019 | Tomasz Grodzki | 51[21] | KKW Koalicja Obywatelska PO .N iPL Zieloni | Platforma Obywatelska |
13 listopada 2023 | Małgorzata Kidawa-Błońska | 66[22] | KKW Koalicja Obywatelska PO .N iPL Zieloni | Platforma Obywatelska |
Podział okręgów wyborczych
2019
2023
Uwagi
- ↑ Bez ruchu Kukiz’15 i partii Ślonzoki Razem, które mimo ówczesnego startu do Sejmu z list PSL wystawiły własnych kandydatów do Senatu przeciwko kandydatom paktu.
- ↑ Polska 2050 i skupiona wokół PSL Koalicja Polska występowały w pakcie senackim jako oddzielne podmioty, choć w wyborach wystartowały wspólnie jako koalicja Trzecia Droga.
- ↑ Mandat w tym okręgu zdobył związany z opozycją, startujący z własnego komitetu Krzysztof Kwiatkowski.
- 1 2 Ostatecznie mandat przypadł kandydatowi z PiS.
Przypisy
- ↑ Wyniki wyborów do Sejmu RP w 2015. PKW. [dostęp 2023-08-15].
- ↑ Wyniki wyborów do Senatu RP w 2015. PKW. [dostęp 2023-08-15].
- ↑ Wojciech Szacki: Senacki serial. polityka.pl, 29 października 2019. [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Marek Borowski: Tydzień w polityce. polityka.pl, 13 lutego 2018. [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Lewica proponuje wspólny front opozycji do Senatu. tvn24.pl, 28 lipca 2019. [dostęp 2023-08-14].
- 1 2 3 4 5 Piotr Pacewicz, Jakub Szymczak: Kto wygra Senat? W sondażu OKO.press o włos prowadzi PiS. Zdecydują pojedynki w ok. 30 swingujących okręgach. oko.press, 24 września 2019. [dostęp 2023-08-16].
- ↑ Wyniki wyborów do Senatu RP w 2019. PKW. [dostęp 2023-08-15].
- ↑ Łukasz Danel: Polityczne konsekwencje ewolucji systemu wyborczego do Senatu RP po 1989 roku. W: Łukasz Danel, Jerzy Kornaś, Rafał Lisiakiewicz (red.): Dylematy rozwoju systemów politycznych Europy i Azji. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2020, s. 123–143. ISBN 978-83-8180-119-5.
- ↑ X kadencja Senatu pod znakiem pandemii, wojny i otwarcia na obywateli. senat.gov.pl, 12 października 2023. [dostęp 2023-10-22].
- ↑ Daria Kania: Kołodziejczak z Agrounii na liście KO. Wśród znanych nazwisk Tajner i Wołoszański. pap.pl, 16 sierpnia 2023. [dostęp 2023-10-27].
- ↑ Małgorzata Święchowicz: Na tropie kandydata-widmo. Może zdecydować o wyniku w ważnym okręgu senackim. newsweek.pl, 13 października 2023. [dostęp 2023-11-05].
- ↑ Opozycja zawarła pakt senacki. Co to konkretnie oznacza?. polityka.pl, 28 lutego 2023. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Pakt senacki ogłoszony. Kogo opozycja wystawia w wyborach do Senatu?. rp.pl, 17 sierpnia 2023. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Mentzen o pakiecie senackim: Nie wchodzimy w pakty z diabłem. gazetaprawna.pl, 7 marca 2023. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Bezpartyjni Samorządowcy wystawią kandydatów do Senatu we wszystkich okręgach. portalsamorzadowy.pl, 8 maja 2023. [dostęp 2023-08-17].
- 1 2 Pakt senacki. Lista kandydatek i kandydatów partii opozycyjnych. tvn24.pl, 17 sierpnia 2023. [dostęp 2023-09-22].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2023. [dostęp 2023-09-22].
- 1 2 Grzywaczewska zamiast Szweda, Zając poza paktem senackim. nowytydzien.pl, 31 sierpnia 2023. [dostęp 2023-10-04].
- ↑ Były senator PiS z poparciem opozycji? Jan Maria Jackowski wystartuje z okręgu nr 39. wprost.pl, 18 sierpnia 2023. [dostęp 2023-10-04].
- ↑ Wyniki głosowania w wyborach do Senatu w 2023 r.. PKW. [dostęp 2023-10-19].
- ↑ 1. posiedzenie Senatu X kadencji – pierwszy dzień.
- ↑ Wyniki głosowania imiennego w sprawie wyboru Marszałka Senatu.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Ciach: Tutaj jedynym kandydatem opozycji do Senatu jestem ja. radomszczanska.pl, 5 września 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Artur Bagieński: Wybór nie był łatwy. radioplus.com.pl, 4 października 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Bez „paktu senackiego” opozycji w jednym okręgu wyborczym. onet.pl, 5 września 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Wybory 2019. Maciej Masłowski zarejestrowany w wyborach do Senatu. rzeszow-news.pl, 4 września 2019. [dostęp 2023-08-16].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2019. [dostęp 2023-08-17].
- ↑ Odmowa rejestracji kandydata paktu senackiego w Mińsku Maz. utrzymana – SN oddalił skargę Lewicy. portalsamorzadowy.pl, 18 września 2023. [dostęp 2023-09-20].
- ↑ Senator K. Kwiatkowski popiera Z. Widelskiego do Senatu RP (okręg 47). bezpartyjnisamorzadowcy.pl, 27 września 2023. [dostęp 2023-10-05].