 Pałac Lanckorońskich, widok od Jacquingasse (1895) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Zniszczono | |
Położenie na mapie Wiednia  | |
Położenie na mapie Austrii  | |
 48°11′21″N 16°23′00″E/48,189167 16,383333 | |
Pałac Lanckorońskich w Wiedniu, niem Palais Lanckoroński – nieistniejący pałac neobarokowy, wzniesiony w latach 1894–1895 przy Jacquingasse 16–18 według projektu sporządzonego przez Biuro projektowe Fellner & Helmer na zlecenie hr. Karola Lanckorońskiego. Uszkodzony podczas bombardowań w czasie wojny, strawiony przez pożar w 1945, nie został odbudowany z powodu trudności finansowych. Na jego miejscu stanął budynek biurowy firmy Hoffmann-LaRoche, obecnie użytkowany przez firmę Motorola.
Historia
Hrabia Karol Lanckoroński (1848–1933) był dziedzicznym członkiem austro-węgierskiej Izby Panów. Urodzony w Wiedniu, zdobył wykształcenie prawnicze i zasiadał w parlamencie jako członek Koła Polskiego. Od roku 1914 był wielkim szambelanem dworu cesarskiego,
Karol Lanckoroński był znawcą i kolekcjonerem dzieł sztuki – zgromadził bogate zbiory. Ponieważ dawna rezydencja przy Riemergasse 8 nie mogła pomieścić rozrastającej się kolekcji, wzniesiono nową rezydencję w pobliżu pałacu Belvedere na miejscu zburzonych fortyfikacji miejskich.
Nowy pałac o trzech kondygnacjach znajdował się na terenie obszernego ogrodu. Pałac w stylu neobarokowym stał się miejscem spotkań elit Wiednia: arystokratów i artystów. Do gości pałacu należeli m.in. malarze Hans Makart, Arnold Böcklin, rzeźbiarze Auguste Rodin, Victor Tilgner i Kaspar von Zumbusch, oraz literaci Hugo von Hofmannsthal i Rainer Maria Rilke.
Budynek był odsunięty od linii zabudowy i otoczony ogrodzeniem z kutego żelaza z dwiema bramami. Przy ulicy znajdował się domek portiera. Budynek był całkowicie podpiwniczony i nakryty dachem mansardowym z poddaszem użytkowym.
Znaczną część pomieszczeń zajmowały zbiory dzieł sztuki. Ta część pałacu była dostępna dla publiczności. Kolekcja obejmowała obrazy od trzynastego wieku do współczesności, a także rzeźby antyczne,włoskie renesansowe i barokowe. W skład kolekcji wchodziły też dzieła sztuki z galerii Stanisława Augusta.
Po upadku monarchii austro-węgierskiej Karol Lanckoroński przyjął wraz z rodziną obywatelstwo polskie, pozostając jednak w Wiedniu. Po jego śmierci w 1933 zarządzanie pałacem przejął jego syn Antoni Lanckoroński (zm. 1965).
Po przyłączeniu Austrii do III Rzeszy 1938 i wybuchu II wojny światowej pałac wraz z kolekcją dzieł sztuki został przez władze hitlerowskie skonfiskowany jako własność obywateli polskich. W roku 1944 pałac został uszkodzony wskutek bombardowania, w roku 1945 podpalony przez włamywaczy.
Zbiory zostały po wojnie przewiezione do pałacu Hohenems w Vorarlbergu, gdzie częściowo zostały zniszczone wskutek pożaru.
Budynek pałacu nadawał się jednak do odbudowy, która nie doszła do skutku wskutek trudności finansowych. W roku 1960 ruiny zostały rozebrane, a na miejscu pałacu powstał budynek biurowy dla firmy Hoffmann-LaRoche, obecnie użytkowany przez firmę Motorola.
Spadkobiercom rodu Lanckorońskich udało się częściowo odzyskać zrabowane przez władze hitlerowskie dzieła sztuki. Z inicjatywy Karoliny Lanckorońskiej kolekcje wzbogaciły zbiory Zamku Królewskiego na Wawelu[1], Zamku Królewskiego w Warszawie oraz innych polskich placówek muzealnych.
Wnętrza Pałacu Lanckorońskich przy Jacquingasse 16–18
Sala włoska
Sala fresków
Sala jadalna
Sala holenderska
Wnętrza dawnego pałacu Lanckorońskich przy Riemergasse
Grafiki Rudolfa von Alta:
Pokój mieszkalny
Salon
Biblioteka
Gabinet hr. Lanckorońskiego
Przypisy
- ↑ Zamek Królewski na Wawelu uczci 20-lecie daru Karoliny Lanckorońskiej. dzieje.pl, 2014-10-01. [dostęp 2022-03-25].
Bibliografia
- Edgard Haider: "Verlorenes Wien – Adelspaläste vergangener Tage'" (Zaginiony Wiedeń - Pałace arystokratów minionych dni). Wiedeń: Böhlau, 1984. ISBN 3-205-07220-0. (niem.).