Ostrów Południowy
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

sokólski

Gmina

Krynki

Liczba ludności (2011)

59[1][2]

Strefa numeracyjna

85

Kod pocztowy

16-120[3]

Tablice rejestracyjne

BSK

SIMC

0032810[4]

Położenie na mapie gminy Krynki
Mapa konturowa gminy Krynki, po lewej znajduje się punkt z opisem „Ostrów Południowy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Ostrów Południowy”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Ostrów Południowy”
Położenie na mapie powiatu sokólskiego
Mapa konturowa powiatu sokólskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Ostrów Południowy”
Ziemia53°14′49″N 23°41′12″E/53,246944 23,686667[5]

Ostrów Południowy (białorus. Востраў Паўднёвы[6]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Krynki[4][7].

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Anny w Krynkach[8].

Nazwa miejscowości

Oficjalna nazwa: Ostrów Południowy, dop. Ostrowu Południowego, przym. ostrowski[9]. Nazwa potoczna: Pałudniowaja Wostrawo, dop. Pałudniowaho Wostrawa, przym. astrauski (głoski akcentowane podkreślono)[10]. Mapa z 1911 r.[11] także odnotowuje nazwę w rodzaju nijakim: Ostrowo, zatem słownikowa forma białoruska Востраў Паўднёвы[6], w rodzaju męskim, najprawdopodobniej jest "kalką" zapisów w polskich dokumentach (na co zresztą wskazuje również umieszczenie przymiotnika za rzeczownikiem).

Historia

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności Ostrów Południowy w 1921 roku liczył 74 domy i 341 mieszkańców (164 kobiety i 177 mężczyzn). Większość mieszkańców wsi, w liczbie 226 osób, zadeklarowała wówczas wyznanie prawosławne, pozostali podali kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (109 osób) oraz wyznanie mojżeszowe (6 osób). Podział religijny mieszkańców Ostrowu Południowego pokrywał się z ich strukturą narodowo-etniczną, bowiem większość mieszkańców miejscowości, podobnie jak wyznanie prawosławne, zadeklarowała narodowość białoruską (226 osób). Reszta zgłosiła kolejno: narodowość polską (109 osób) oraz narodowość żydowską (6 osób). W omawianym okresie, miejscowość znajdowała się w gminie Szudziałowo[12].

W latach 1954-1959 wieś była siedzibą gromady Ostrów Południowy, po jej zniesieniu w gromadzie Górany.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

W 1980 r. w Ostrowie Południowym dokonano badań dialektologiczno-językowych pod kierunkiem Janusza Siatkowskiego, w ramach których odnotowano, że podstawowym środkiem porozumiewania się mieszkańców między sobą jest gwara białoruska[10], będąca językiem historycznego Wielkiego Księstwa Litewskiego.[13][14]

W 2021 r. ukazała się książka pt. „Echa ostoi utraconej” - wielka historia małej wsi, jednej z najstarszych miejscowości Sokólszczyzny (zaprezentowanej w filmie dokumentalnym Beaty Hyży-Czołpińskiej z cyklu „Świadkowie historii", wyemitowanym na antenie TVP3 Białystok na przełomie marca i kwietnia 2021 r.[15]) - ze wspomnieniami byłego mieszkańca Ostrowa Południowego Eugeniusza Czyżewskiego, suplementem historycznym i słownikiem charakterystycznych wyrazów języka prostego autorstwa Jerzego Chmielewskiego, redaktora i wydawcy, realizatora projektu „Latopis Ostrowa Wielkiego i ziemi kryńskiej"[16][17].

Zabytki

Inne

Prawosławni mieszkańcy należą do parafii w Ostrowie Północnym[19] a katoliccy mieszkańcy do parafii w Krynkach[20].

Przypisy

  1. ↑ Wieś Ostrów Południowy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-10-10], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 893 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. 1 2 GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 95394
  6. 1 2 Востраў Паўднёвы - фота і помнікі. Radzima.net. [dostęp 2018-03-26].
  7. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  8. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  9. ↑ Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części / część III https://www.gov.pl/attachment/55bae641-03cc-47bf-b6cb-6dd868bfd2d1
  10. 1 2 Stanisław Glinka: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 44. [dostęp 2019-03-07].
  11. ↑ Mapa Litwy i Rusi, Litwa, Białoruś, Podole, Wołyń i Ukraina, na podstawie najnowszych źródeł opracowana przez J.M.Bazewicza, Warszawa 1911 https://rcin.org.pl/dlibra/publication/3060/edition/276?language=pl
  12. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 79 (88).
  13. ↑ Jerzy Chmielewski, To język Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Czasopis”, 12 (341), grudzień 2020, s. 4,5, ISSN 1230-1876.
  14. ↑ Beata Hyży-Czołpińska, Świadkowie czasu: Wyspa pośród mokradeł [online].
  15. ↑ TVP 3 Białystok, Wyspa pośród mokradeł [online].
  16. ↑ Vostravo.pl [online] [dostęp 2023-06-20] (pol.).
  17. ↑ Sokolka.eu. Internetowa, Wielka historia małej wsi ... [online]
  18. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  19. ↑ Cerkiew pw. Zaśnięcia NMP w Ostrowie Północnym - Dekanat Sokólski Prawosławnej Diecezji Białostocko-Gdańskiej [online], www.cerkiew-sokolka.pl [dostęp 2017-01-21].
  20. ↑ N4K, Parafia pw. św. Anny [online], Parafia pw. św. Anny [dostęp 2017-01-21].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.