Orfeusz
L'Orfeo
Ilustracja
Karta tytułowa wydania z 1609
Muzyka

Claudio Monteverdi

Libretto

Alessandro Striggio

Liczba aktów

5 z prologiem

Język oryginału

włoski

Źródło literackie

Owidiusz: Przemiany

Czas trwania

ok. 140 min

Prapremiera

24 II 1607, Mantua

poprzednia
—		 następna
Ariadna

Orfeusz (wł. L'Orfeo), SV 318 – pierwsza opera Claudia Monteverdiego, do której libretto, na podstawie Przemian Owidiusza, napisał Alessandro Striggio młodszy. Przyjmuje się, że dzień premiery Orfeusza na dworze Gonzagów w Mantui, 24 lutego 1607, to równocześnie właściwe narodziny opery, mimo iż przed Monteverdim opery pisał już Jacopo Peri.

Osoby

  • Orfeusz (Orfeo) – mityczny śpiewak i Argonauta – tenor
  • Eurydyka (Euridice) – żona Orfeusza – sopran
  • Muzyka (la Musica) – bogini – sopran
  • Nadzieja (la Speranza) – bogini – kontratenor
  • Zwiastunka (la Messaggera, Silvia) – towarzyszka Eurydyki – mezzosopran
  • Prozerpina (Proserpina) – bogini Podziemia, żona Plutona – sopran
  • Charon (Caronte) – mityczny przewoźnik dusz – bas
  • Pluton (Plutone) – bóg Podziemia, brat Jowisza – bas
  • Apollo (Apollo) – bóg światła, słońca i sztuki, przewodnik muz – tenor

Treść

Prolog

Z wyżyn Parnasu zstępuje Muzyka. Zapowiada, że pieśń, którą usłyszymy, będzie historią Orfeusza i jego miłości do Eurydyki.

Akt I

Na ślubie Orfeusza i Eurydyki pasterze zanoszą modły do bóstw za pomyślność nowożeńców, a oni sami mówią o swoim szczęściu i miłości.

Akt II

Orfeusz śpiewa o swojej miłości, a gdy pasterze mają złożyć dziękczynienie bogom, przybiega Zwiastunka z tragiczną wieścią. Eurydykę w czasie zabawy z przyjaciółkami ukąsił wąż, przez co zmarła. Słysząc to, Orfeusz postanawia stawić się osobiście w królestwie Plutona i prosić boga o życie żony.

Akt III

W drodze do krainy Podziemia przewodniczy śpiewakowi Nadzieja, jednak do Tartaru Orfeusz musi wejść sam. Charon nie zgadza się na przewiezienie żywego człowieka przez Styks, Orfeusz wykorzystuje jednak swój talent: śpiewa, aby ukołysać Charona, a gdy ten zasypia, przedostaje się na drugi brzeg.

Akt IV

Odwaga i poświęcenie Orfeusza wzruszają Prozerpinę, która wstawia się za nim i Eurydyką u swego męża, Plutona. Przychyla on się do prośby pod jednym warunkiem: Eurydyka zostanie ocalona, gdy pójdzie za swoim mężem, a on nie obejrzy się za nią aż do wyjścia z Piekieł. Okazuje się to jednak zbyt trudne dla śpiewaka. Wracając z Tartaru, w pewnym momencie odwraca głowę, skazując tym swoją ukochaną na nieodwołalny powrót do królestwa Plutona.

Akt V

Wróciwszy na ziemię, Orfeusz pogrąża się w rozpaczy i bliski jest samobójstwa. Przyjaźni mu pasterze również są pogrążeni w smutku. Sytuację ratuje jednak ojciec Orfeusza, bóg sztuki Apollo, który oznajmia mu, że z Eurydyką, zgodnie z wolą bogów, będą połączeni wkrótce w niebie. Samego Orfeusza w finale opery otaczają tańczące bachantki.

Claudio Monteverdi, malował Bernardo Strozzi

Odbiór opery

Historia opery – choć jej początek wywodzi się z wielu źródeł upatrywanych nawet w antyku – zaczęła się pod koniec XVI wieku. Ważną rolę spełniła tutaj Camerata florencka[1], a pierwszą operą była „Dafne” Jacopo Periego. Także sam Peri sięgnął w swej twórczości do mitu o Orfeuszu, jeszcze przed Monteverdim, w operze „Euridice” („Eurydyka”). Wielu krytyków uważa jednak, że to wraz z „Orfeuszem” Monteverdiego opera narodziła się naprawdę[2]. „Orfeusz” stanowi manifest przekonań artystycznych Monteverdiego[3]. W jego kompozycjach nowego znaczenia nabrała muzyka, powiększona została obsada, dopracowana została melodyka i harmonia. „Orfeusz” jest tego najlepszym przykładem[1].

Pierwsza opera Monteverdiego to także nowe spojrzenie na partie chóralne. Zawiera wiele nowości, m.in. dlatego, że kompozytor podał dokładne dane dotyczące obsady orkiestry[1]. Wprowadził również ansamble. Fragmenty instrumentalne przestały być tylko przerywnikami, a zaczęły być środkiem budowania akcji, emocji czy stanów ducha bohaterów[3]. „Orfeusz” Monteverdiego przez wielu został uznany za szczytowe osiągnięcie opery okresu baroku i opery w ogóle[1]. Historia mitycznego śpiewaka była wykorzystywana wielokrotnie. Oprócz Periego i Monteverdiego można wymienić innego reformatora opery, Christopha Willibalda Glucka, a także Georga Philippa Telemanna, Josepha Haydna czy Jacques’a Offenbacha. Późniejsi autorzy oper często jeszcze czerpali inspirację z dawnych mitów, by stopniowo coraz częściej zajmować się tematami bardziej współczesnymi.

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Kronika Opery, Marian B Michalik (red.), Jolanta M Michasiewicz (red.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1993, ISBN 83-900331-7-8, OCLC 69311058.
  2. ↑ Piotr Kamiński, Tysiąc i jedna opera, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2008, ISBN 978-83-224-0901-5, OCLC 297704436.
  3. 1 2 Kolekcja "La Scala" nr 42 "Orfeusz", Polskie Media Amer.Com. S.A., Oxford Educational sp. z o.o. 2007, ISBN 978-83-7425-961-3

Bibliografia

  • Kolekcja "La Scala" nr 42 "Orfeusz", Polskie Media Amer.Com. S.A., Oxford Educational sp. z o.o. 2007, ISBN 978-83-7425-961-3
  • Kronika Opery, Marian B Michalik (red.), Jolanta M Michasiewicz (red.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1993, ISBN 83-900331-7-8, OCLC 69311058.
  • "Koronacja Poppei" Kolekcja Wielkie Opery – Gazeta Wyborcza 2009 (tekst Piotr Kamiński), ISBN 978-83-7552-508-3

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.