Oflag VI B Dössel
ilustracja
Typ

obóz jeniecki (oflag)

Odpowiedzialny

 III Rzesza

Rozpoczęcie działalności

1940

Zakończenie działalności

1945

Terytorium

 III Rzesza

Miejsce

Warburg

Narodowość więźniów

Brytyjczycy, Francuzi, Polacy

Liczba ofiar

141

Wyzwolony przez

US Army

 

1945-04-01T00:00:00.001 1 kwietnia 1945(dts)

Położenie na mapie Rzeszy Niemieckiej
Mapa konturowa Rzeszy Niemieckiej, po lewej znajduje się punkt z opisem „Oflag VI B Dössel”
51,5172°N 9,1517°E/51,517200 9,151720
Karta w książce zezwalająca na jej posiadanie w obozie

Oflag VI B Dössel (Doessel) – niemiecki obóz jeniecki dla oficerów jeńców w Nadrenii Północnej-Westfalii (zachodni obszar Niemiec), powstał w 1940, 5 km na południowy zachód od Dössel (dzisiaj część miasta Warburg), w miejscu, gdzie wcześniej planowano budowę lotniska.

Z początku umieszczono tutaj oficerów brytyjskich i francuskich. Pod koniec 1942 Brytyjczycy i Francuzi zostali przeniesieni do innych obozów. Na ich miejsce przybyli Polacy, głównie z Oflag IV C Colditz i 1077 oficerów polskich wydanych przez Rumunów.

Brytyjczycy zaczęli kopać tunel, a przed wyjazdem przekazali informacje o tym Polakom, którzy kontynuowali prace. 20 września 1943 47 oficerów polskich (m.in. Stanisław Fischer) prześlizgnęło się przez tunel. Już 24 września złapano 20 i przywieziono z powrotem do obozu, skąd następnego dnia zostali zabrani do Buchenwaldu i tam rozstrzelani. W ciągu następnych kilku dni złapano dalszych 17. Zabrani zostali do gestapo w Dortmundzie i tam zamordowani. Tylko 10 udało się pozostać na wolności i albo wrócić do Polski albo przedostać do wojsk alianckich[1].

Następna tragedia zdarzyła się rok później. 27 września 1944 w nocy bombowce brytyjskie, mając za cel stację kolejową w Nörde, omyłkowo zrzuciły bombę na obóz, zabijając 90 oficerów i raniąc 230, w tym m.in. gen. bryg. Wiktora Thommée, płk. Bolesława Borkowskiego, płk. Stefana Brzeszczyńskiego i mjr. Władysława Steblika. W sumie w Dössel zginęło 141 jeńców. Są pochowani na miejscowym cmentarzu.

Obóz został oswobodzony przez armię amerykańską 1 kwietnia 1945.

W 1960 powstał Klub Dösselczyków. Pamiętniki byłych jeńców są przechowane w Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu.

Jeńcy

Lista jeńców, którzy uciekli z Oflagu VI B Dössel 19/20 września 1943[2]

Nazwisko i imię Stopień Data urodzenia Nr jeńca Barak Wynik ucieczki
Begier Franciszek ppor. 23.11.1914 1671-XIB 26/2 zginął –Dortmund
Beuth Kazimierz ppor. 2.04.1911 569-XIB 8 zginął – Dortmund
Bohuszewicz Jerzy maj. lot. 8.09.1890 316-XIIA 28/5 zginął – Dortmund
Chmiel Mieczysław ppor. 6.04.1915 96-IIA 27/4 zginął – Dortmund
Czajkowski Czesław ppor. 2.09.1909 650-XIB 28/8 zginął – Dortmund
Czenszak Aleksander ppor. 5.08.1913 185-VIIB 8 zginął – Dortmund
Dietrich Tadeusz ppor. 19.11.1915 670-XIA 29/1 wrócił do kraju
Dodacki Edward ppor. 26.05.1908 97-XIIA 38/6 zginął – Buchenwald
Drzewiecki Zygmunt ppor. 27.12.1910 68-XIIA 26/8 zginął – Buchenwald
Filipek Stanisław por. 17.12.1900 567-VIE 8 zginął – Dortmund
Fura Edward por. 12.05.1910 498-VIE 11 zginął – Dortmund
Iwacyk Władysław por. sap. 14.11.1914 414-IVC 28/4 uciekł do Belgii – zginął w partyzantce
Jabłoński Henryk ppor. 12.07.1912 801-XIB 29/7 zginął – Buchenwald
Kawalec Wincenty ppor. 31.10.1914 2832-XC 35/6 Wrócił do kraju
Kobyłko Karol ppor. 23.02.1908 886-XIB 38/6 zginął – Dortmund
Krünes Jerzy ppor. 24.08.1916 1164-XIA 26/8 zginął – Buchenwald
Łysak Kazimierz por. sap. 3.12.1913 52934-XB 35/1 zginął – Dortmund
Michalski Czesław ppor. 30.11.1912 492-XIB 8 zginął – Buchenwald
Michel Jan ppor. lot. 16.05.1915 346-XIIA 28/6 zginął – Dortmund ur.Pabianice
Mikulski Stanisław por. 14.11.1902 530-IIB 38/5 zginął – Buchenwald
Molenda Andrzej kpt. dypl. 18.04.1897 1041-XIB 29/7 wrócił do kraju
Nowakowski Stanisław ppor. 1.10.1907 1553-XA 38/3 zginął – Buchenwald
Osiecki Tadeusz ppor. 14.12.1911 1653-IIB 27/4 zginął – Buchenwald ur.Wylazłowo
Pierzchalski Jan ppor. 8.12.1913 35483-XB 34/1 zginął – Buchenwald
Piestrzyński Jerzy por. 2.08.1908 6939-XIA 26/2 wrócił do kraju – zginął w partyzantce
Przeczek Adolf ppor. 12.08.1912 159-IVC 28/4 zginął – Dortmund
Pszczółkowski Władysław ppor. 14.08.1912 652-IVC 28/4 uciekł do Belgii – zginął w partyzantce
Sawicki Czesław por. sap. 16.07.1911 52984-XB 35/3 zginął – Dortmund
Sawicki Tadeusz ppor. 7.03.1912 501-XIIA 8 zginął – Buchenwald
Skrzymowski Jerzy ppor. 21.01.1920 196-IIA 28/2 wrócił do kraju – zginął w powstaniu warszawskim
Spałek Stanisław por. 24.01.1914 15297-VIIA 28/8 zginął – Dortmund
Szajewski Michał ppor. 7.03.1912 1301-XIB 8 zginął – Buchenwald
Szczepanowski Witold ppor. mar. 17.12.1915 52588-XB 26/6 zginął – Buchenwald
Stec Jan ppor. 19.02.1916 722-XVIIIC 27/4 zginął – Buchenwald
Stokwisz Stanisław ppor. 23.08.1915 1660-IIA 27/4 zginął – Buchenwald
Tyrlik Ludwik ppor. 15.04.1911 119-XIB 28/8 zginął - egzekucja po schwytaniu (wg rodziny)
Urbański Stanisław vel Urban Stanisław por. 12.01.1912 1613-XIB 29/7 zginął – Buchenwald
Walecki Stanisław ppor. 28.11.1912 1346-XIB 27/1 zginął – Buchenwald
Wysocki Józef ppor. 2.01.1913 1394-XIB 28/8 zginął – Dortmund
Zieleniewski Jan por. 8.02.1901 158-XIB 38/3 wrócił do kraju
Zimiński Władysław por. 15.03.1909 32040-XIIIA 33/2 uciekł do Szwajcarii
Złotowski Witold ppor. 10.10.1914 231-XIIA 28/4 zginął – Dortmund
Żytnicki Jan Stefan por. 20.08.1920 440-XA 38/1 zginął – Buchenwald
Baumgart Franciszek Leonard

(pseud. Zwijacz Jan)

 ppor.

(kpr.)

 14.10.1914 15335-VIIA 38/6 wrócił do kraju
Chojnowski Stanisław szer. 15.05.1916 1009-XA 17 zginął – Dortmund
Dzik Kazimierz szer. 6.04.1914 10400-VIA sta 19 zginął – Buchenwald
Fiszer Stanisław pchor.  ? 1215-XIA 15 zginął – Buchenwald

Lista oficerów poległych podczas bombardowania oflagu 27 września 1944[3]

  1. Banasiak Michał ,kpt. sł. st. łącz. dow. łącz. 7 DP
  2. Bartoszewski (Bartoszewicz ?) Stanisław, ppor. rez. piech. 63 pp
  3. Bianchi Leon, VM, płk. dypl. sł. st. sap. (pośm.), dow. sap. A. ”Poznań”
  4. Biega Stanisław, VM ppłk, dypl. sł. st. sap. (pośm.), sztab A. „Poznań”
  5. Błaszczyk Stanisław, rtm. kaw. (?)
  6. Borkowski Roman, kpt. sł. st. int., szef int. 5 DP
  7. Brzeziński Józef, oficer
  8. Buchta Ernest, VM, mjr dypl. sł. st. piech., sztab A. „Modlin”
  9. Burakiewicz Stefan, ppor.
  10. Ciesielski Antoni, por. sł. st. piech., dow. plut. pgaz. 2 pp Leg.
  11. Dąbrowski Antoni II, VM, mjr dypl. sł. st. piech., w I Oddz. sztabu A. „Poznań”
  12. Dąbrowski Marian Kazimierz, kpt. sł. st. adm., CWPiech.
  13. Dąbrowski Marian Mieczysław, por. sł. st. piech., w 49 pp
  14. Dokurno Ksawery, por. art. (ur. 19 I 1914), 15 pal[4]
  15. Dobrzyński Tadeusz, inż., kmdr ppor. sł. st. mar. (pośm.)
  16. Domański Paweł, por. rez. art., w 27 pal–u
  17. Flis Roman, por. rez. piech., dow. 6 / 26 pp
  18. Goetzendorf-Grabowski Tadeusz Adam, mjr rez. art., ofic. kadra OK. VIII
  19. Groblewski Wojciech, ppor.
  20. Grudziński Tadeusz, por. piech. (pośm.)
  21. Gryszan Witold, por. rez. br. panc., 7 d. panc.
  22. Jakubowski Wiesław, ppor. sł. st. piech., dow. I / 2 ckm / 67 pp
  23. Janitz Klemens, mjr sł. st. piech. (pośm.), dow. 7 / 71 pp
  24. Jedliczka Kazimierz Apolinary, por. rez. uzbr. (pośm.), kadra 5 oddz. sł. uzbr.
  25. Kałwiński (Kalwiński ?) Kazimierz, ppor. rez. piech., dow. II / komp. ppanc / 60 pp
  26. Kasiura Feliks, ppor. rez. piech., płatnik III / 9 pal
  27. Kisieliński Stanisław, ppor. rez. art., ofic. broni 9 pal
  28. Kluszczyński Norbert Adam, kpt. sł. st. piech., dow 1 ckm / 2 pgr.(1 D Gren.)
  29. Kołodziejski Emilian, ppor. rez. lekarz[5]
  30. Korsak Wacław, mjr sł. st. piech., dow I / 9 pp Leg
  31. Korzeniowski Jan, por. rez. piech.
  32. Kozłowski Romuald Wacław, kpt. sł. st. art., sztab AD 5 DP
  33. Królikiewicz Stanisław, ppor.
  34. Krzyszkowski Zygmunt, ppor.
  35. Krzywobłocki Mieczysław, VM, ppłk. st. sp. piech.
  36. Kuszeliński Zygmunt, ppor.
  37. Lipiński Józef, ppor. rez. piech. 82 pp
  38. Lisiński Antoni, por. art. (pośm.)
  39. Losert Eugeniusz Franciszek, mjr sł. st. piech. (pośm.), sztab 23 DP
  40. Łączyński Włodzimierz Hipolit, mjr sł. st. kaw., z – ca dow. 2 psk Woł. Br. Kaw.
  41. Łępicki (Łempicki ?) Sławomir, por. sł. st. art., dow. 3 / 4 pal–u
  42. Maj Feliks Julian, por. art. (pośm.), ofic. ogn. 6 / 8 pal–u
  43. Majewski Piotr, kpt. sł. st. art., dow. I / 8 pal–u
  44. Makacewicz Bazyli, ppor.
  45. Malinowski Władysław, kpt. dypl. sł. st. piech., sztab 41 DP rez., potem 44 DP rez.
  46. Maresz Tadeusz, kpt. rez. piech. (pośm.)
  47. Maś Jan Wincenty, kpt. sł. st. piech., I adiut. 26 pp
  48. Matysek Tadeusz Józef, dr, ppłk. sł. st. aud., szef WSO Nr IV
  49. Matzner Stanisław Marian, ppłk. sł. st. art., CWArt.
  50. Michałkiewicz Tadeusz Józef, ppor.
  51. Motyliński Kazimierz, por. rez. art., adiut. II / 14 pal
  52. Mueller Czesław, kpt. sł. st. piech., dow. 4 / 10 pp
  53. Napiórkowski Aleksander, ppor. kaw.
  54. Niedenthal Adam Ignacy, VM, por. rez. piech.(pośm.), ofic. kadra OK. I
  55. Niesiołowski Andrzej, dr, ppor. rez. br. panc., kadra 7 d. samoch.
  56. Niestrzęba Jan Tadeusz, mgr, por. rez. art., 5 lub 12 pal (obrońca Helu)
  57. Nowosielski Stanisław, ppor. rez. art., 16 pal
  58. Nyk Kazimierz, ppor. mar.
  59. Panek Bronisław, ppor.
  60. Piechocki Jerzy, ppor. piech., dow. I / sam. komp. ckm / 9 DP
  61. Pięta Franciszek, por. rez. int., PKU Królewska Huta
  62. Pleciński Feliks Bogdan, por. rez. art. (pośm.), ofic. żywn. III / 17 pal–u
  63. Polek Stefan Szymon, kpt. sł. st. piech., ofic. inf. 40 pp
  64. Pozorski Hubert, ppor. rez. piech., 70 pp
  65. Przybysz Bolesław, ppor. rez. piech. 62 pp
  66. Przyłuski Marian, mjr. sł. st. piech., kmdt Placu Kielce
  67. Radawski Franciszek Józef, ppor.
  68. Romanowski Marian Stefan, kpt. sł. st. mar. (obrońca Helu)
  69. Sacewicz Wacław, VM, rtm. st. sp. kaw., ofic. kadra OK VII
  70. Sawka Zenon Wiktor, kpt. sł. st. piech., dow. 9 / 80 pp
  71. Seniuta Jan, por. sł. st. br. panc., 1 d. poc. panc.
  72. Seyk Henryk Leon, por. rez. br. panc., 1 d. panc.
  73. Sims Armin Rigo, ppor. rez. art., ofic. ogn. 7 / 7 pal–u
  74. Stec Kazimierz, kpt. sł. st. art., dow. 3 / 78 dal
  75. Szawelski Jan Izajasz, kpt. sł. st. art., sztab 9 DP
  76. Szymański Roman Jan, ppor. rez. piech., dow. I / 2 / 7 bs
  77. Szymański Zdzisław Henryk, ppłk. dypl. sł. st. piech. (pośm.), sztab A. „Poznań”
  78. Tuchoniewicz Zdzisław, ppor.
  79. Witaszek Mieczysław, kpt. rez. piech., ofic. Str. Gr.
  80. Władziński Wacław, por. sł. st. łącz., dow. plut. w komp. tel. 5 DP
  81. Wojciechowski Leon, VM, kpt. sł. st. art., dow. 1 / 25 pal–u
  82. Wójcik Roman Szymon, kpt. sł. st. adm. int., B. Adm. Armii
  83. Wysocki Wacław, ppor.
  84. Wysocki Władysław, kpt. sł. st. piech., dow. komp. zwiadu 66 pp
  85. Zacny Gustaw, VM, ppłk. sł. st. piech., dow. 1 bs
  86. Zadora-Zadorecki Eustachy Włodzimierz, kpt. st. sp. art., 7 dak (SGO Polesie)
  87. Zarębski Stanisław II, kpt. adm. (piech.), PUWFiPW
  88. Zieliński Edward, por. rez. kaw. (pośm.), 11 p. uł. (?)
  89. Złotkowski Wiktor, kpt. sł. st. obs., MDLot
  90. Żuk-Rybicki Tomasz Marian, ppłk. sł. st. aud., szef WSO nr IX Brześć n. Bugiem

Po raz drugi bomby spadły na oflag 20 III 1945 r. Polegli wówczas:

  1. Budziński Wit mjr dypl. sł. st. pil., d-two Obr. W-wy
  2. Kruszewski Zygmunt kpt. obs.
  3. Zamecki Jan Mieczysław ppłk sł. st. uzbr., Insp. uzbr. MSW wojsk.

Przypisy

  1. ↑ Wielka ucieczka Polaków z Dössel [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2023-06-25].
  2. ↑ Wincenty Kawalec, Pięćdziecięciu z Dössel, Seria z tygrysem, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1977, Wydanie III
  3. ↑ Tadeusz Kryska-Karski, Straty korpusu oficerskiego 1939-1945, Londyn 1996, passim.
  4. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 194, 733.
  5. ↑ Cmentarz Dössel. [dostęp 2010-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].

Bibliografia

  • Szymon Datner, Tragedia w Doessel, Warszawa 1970.
  • Tadeusz Kryska-Karski, Straty korpusu oficerskiego 1939-1945, Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1996, ISBN 0-85065-252-9, OCLC 835932217.
  • Józef Fischer, Przerwane życie jeńca – zbrodnia wojenna. Stanisław Fischer 1913-1943, Kraków 2008.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.