Odmowa odbycia służby wojskowej – jedno z podstawowych praw człowieka (wolność sumienia i wyznania). Odmawiającego odbycia obowiązkowej służby wojskowej z powodów religijnych, moralnych lub etycznych nazywa się obdżektorem.

Tło historyczne

Odmowa pełnienia służby wojskowej, pochodzącej z obowiązkowego poboru, występowała w wielu społeczeństwach i kulturach. Podstawa ze względu na przekonania poświadczona została już w Cesarstwie Rzymskim. Żydzi odmawiali służby w armii, ponieważ zakładała ona złożenie przysięgi, w której uznana była boskość cezara. Również pierwsi chrześcijanie odmawiali służby wojskowej powołując się na ewangeliczne zasady miłości, nakazy miłowania nieprzyjaciół. W Europie odmowa służby wojskowej występuje zwłaszcza od XVI wieku, w związku z rozwojem protestanckich grup religijnych, głoszących bezwarunkowy pacyfizm (tzw. pacyfizm chrześcijański) (np. mennonici, bracia polscy, amisze, huteryci, szwenkfeldyści, tzw. Kościoły pacyfistyczne). Kolejny impuls do rozwoju tej formy obywatelskiego nieposłuszeństwa dało oświecenie i rozwój pojęcia praw człowieka[1].

W Azji (współcześnie na wszystkich kontynentach) idee pacyfizmu głoszą takie religie jak hinduizm i buddyzm (które doktrynalnie ograniczają uczestnictwo w wojnie tylko do wydzielonych grup ludności i potępiają odbieranie życia i wszelką przemoc).

W Europie od wieków dominował negatywny stosunek do osób odmawiających służby wojskowej (poza duchownymi); określano ich mianem „zdrajców” i „tchórzy”. Regułą było surowe represjonowanie takich osób, stosowanie kary śmierci, więzienia i tortur. Państwa europejskie zmuszały do emigracji (głównie do Stanów Zjednoczonych) te grupy religijne, które głosiły pacyfizm. W rezultacie obecnie większość takich grup wyznaniowych występuje w Europie w stopniu marginalnym.

Na świecie dopiero w XX wieku nastąpiło prawne uznanie odmowy odbycia służby wojskowej jako jednego z podstawowych praw człowieka (wolność sumienia i wyznania). Komisja Praw Człowieka ONZ wezwała w rezolucjach z 1987 i 1989 roku do powszechnego uznania prawa do odmowy służby wojskowej ze względów sumienia. Parlament Europejski w rezolucji z 1989 roku wezwał do zagwarantowania poborowym takiego prawa ze względów sumienia i uznania, że indywidualne motywacje poborowego powinny wystarczyć do uzyskania odpowiedniego statusu. Komitet Ministrów Rady Europy w 1987 roku wydał zalecenia dla państw członkowskich Rady Europy, zawierające zasady i reguły, które stanowią punkt odniesienia dla rozwiązań legislacyjnych w państwach członkowskich[1].

Jedną z największych grup religijnych, konsekwentnie odmawiających pełnienia służby wojskowej są Świadkowie Jehowy[2]. Z tego powodu w Singapurze są skazywani na karę pozbawienia wolności. Równocześnie w większości krajów świata podyktowana sumieniem odmowa służby wojskowej jest uznawana jako wystarczający powód do niepowoływania do tej służby, a odmawiający jej nie są karani. W krajach tych na mocy ustawodawstwa zazwyczaj albo obowiązuje zawodowa służba wojskowa albo wprowadzono alternatywną służbę cywilną, której podlegają Świadkowie Jehowy[3][4][5].

Sytuacja współczesna

Mimo faktu, że organizacje międzynarodowe (ONZ, Rada Europy) popierają prawo do odmowy służby wojskowej z powodów światopoglądowych, jako jedno z praw człowieka, to prawo to ciągle nie jest uznawane w wielu krajach. Na około 100 państw z obowiązkową służbą wojskową zaledwie 30 uznaje prawo do odmowy odbycia tej służby (z tego 25 państw europejskich). W Europie tylko Grecja, Cypr, Turcja, Rosja i Finlandia nie mają prawnych regulacji tego problemu na czas wojny. Niemcy uznają prawo do odmowy służby wojskowej za prawo konstytucyjne. Obecnie obserwuje się w Europie stały wzrost liczby osób (tzw. obdżektorów), odmawiających służby wojskowej (np. w Niemczech z 1% do prawie 50% w 2003 roku)[1].

Kraje pozaeuropejskie, przede wszystkim te znajdujące się w stanie wojny surowo karzą osoby odmawiające służby wojskowej.

Polska

Polska, tak jak pozostałe kraje europejskie, represjonowała osoby o poglądach pacyfistycznych, a przede wszystkim grupy religijne, głoszące takie poglądy, m.in. z tego powodu jedyną grupą wyznaniową przymusowo wydaloną z Polski byli pacyfistyczni bracia polscy w 1658 roku. Sytuacja nie uległa zmianie w okresie międzywojennym, a także w PRL, która przymusowo wcielała do wojska lub karała więzieniem wszystkich mężczyzn, domagających się zwolnienia ze służby wojskowej z powodów religijnych lub światopoglądowych (z wyjątkiem duchownych, przede wszystkim wyświęconych księży katolickich, jednocześnie jednak do Ludowego Wojska Polskiego wcielano kleryków). W drugiej połowie lat 80. XX w. osoby odmawiające odbycia służby wojskowej współtworzyły Ruch Wolność i Pokój. Co roku ze względu na odmowę pełnienia służby wojskowej kary więzienia odbywało około 300–350 Świadków Jehowy w Polsce. Wyroki skazujące związane z odmową pełnienia służby w wojsku zaprzestano wydawać w Polsce w 1988 roku[uwaga 1][6].

Złagodzenie tej postawy nastąpiło w III Rzeczypospolitej, która uznaje prawo niektórych osób do odmawiania służby wojskowej głównie z powodów religijnych. W Polsce prawo do odmowy odbycia służby wojskowej jest prawem konstytucyjnym. Wynika bezpośrednio z art. 85 ust. 3 Konstytucji RP stanowiącego, że osoba, której przekonania religijne nie pozwalają na służbę wojskową kierowana jest do odbycia obowiązkowej służby zastępczej[7].

Po zawieszeniu obowiązkowego poboru wystarczy ustna odmowa odbycia służby wojskowej przed komisją poborową. Poborowy zostaje wtedy z urzędu przeniesiony do rezerwy.

Armenia

Armenia uznaje prawo do odmowy służby wojskowej. Po wyrokach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w roku 2011 i 2012 została wprowadzona alternatywna służba cywilna, głównie dla obdżektorów będących Świadkami Jehowy[8][9]. 5 grudnia 2019 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka jednomyślnie orzekł na korzyść 22 Świadków Jehowy z Armenii, których niesłusznie skazano w 2012 roku za uchylanie się od obowiązkowej służby wojskowej. Przyznał im łącznie ponad 242 000 euro odszkodowania[10].

Azerbejdżan

Azerbejdżan nie uznaje odmowy służby wojskowej z powodów religijnych czy etycznych. Taka odmowa karana jest zawsze więzieniem. W 2001 roku Azerbejdżan przystąpił do Rady Europy, zobowiązując się do wprowadzenia od stycznia 2003 roku cywilnej służby zastępczej dla osób odmawiających odbywania służby wojskowej ze względów religijnych. Mimo to Świadkowie Jehowy w Azerbejdżanie nadal są skazywani z tego powodu na podstawie kodeksu karnego, przewidującego w takiej sytuacji karę pozbawienia wolności do lat 2[11]. Przypadki takie mają miejsce, pomimo tego że możliwość odbywania służby zastępczej przewiduje artykuł 76. Konstytucji Azerbejdżanu[12]. 6 lipca 2018 roku Sąd Rejonowy w Bərdə skazał Emila Mehdijewa na rok więzienia w zawieszeniu za uchylanie się od służby wojskowej. Skazany nie został pozbawiony wolności lecz nie może zmieniać miejsca zamieszkania ani wyjeżdżać z Azerbejdżanu[13]. 17 października 2019 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał orzeczenie stwierdzające, że wyznawcy w Azerbejdżanie, którzy kierując się sumieniem odmawiają odbycia służby wojskowej, nie powinni być karani. Orzeczenie to potwierdza, że karanie obdżektorów stanowi naruszenie wolności sumienia, myśli i wyznania[14]. 30 maja 2022 roku Rojal Karimow odmówił służby wojskowej i poprosił o przydzielenie mu alternatywnej służby cywilnej. Jego prośba została odrzucona. 25 lipca 2022 roku został aresztowany przez władze. 22 września 2022 roku Sąd Rejonowy w Goranboy skazał 22-letniego Świadka Jehowy Sejmura Mammadowa na dziewięć miesięcy za odmowę obowiązkowej służby wojskowej ze względu na sumienie[15][16]. 12 grudnia 2022 roku Rojal Karimow i Sejmur Mammadow zostali zwolnieni z aresztu[17].

Belgia

Belgia przyznała obdżektorom możliwość odbycia służby zastępczej dopiero w 1963 roku. W 1994 roku zniesiono przymusowy pobór do wojska

Białoruś

Na Białorusi do 2010 roku ze względu na brak zastępczej służby wojskowej tamtejsi Świadkowie Jehowy skazywani byli przez sądy na wysokie grzywny. Chociaż konstytucja kraju gwarantuje prawo wyboru alternatywnej służby cywilnej, nie ma dotąd żadnych przepisów regulujących tę kwestię. W połowie marca tego samego roku Sąd Najwyższy rozpoczął anulowanie wcześniejszych kar grzywny[18].

Bułgaria

W Bułgarii w roku 2001 zwolniono jako obdżektorów tamtejszych Świadków Jehowy z obowiązku odbywania służby wojskowej. Alternatywą jest służba cywilna, podlegająca administracji cywilnej[19].

Czechy

W 1999 roku czeski Trybunał Konstytucyjny w Brnie wydał orzeczenie, stwierdzające, że nie można dwa razy skazywać tej samej osoby za zgodną z jej sumieniem odmowę pełnienia służby wojskowej. Do tej zmiany w czeskim prawie przyczyniła się neutralna postawa Świadków Jehowy w Czechach, odmawiających pełnienia służby wojskowej[20]. Od maja 2017 roku Sąd Najwyższy Republiki Czeskiej anulował wyroki skazujące 45 Świadków Jehowy, którzy w czasach komunizmu odmówili odbycia służby wojskowej[21].

Erytrea

Erytrea nie uznaje prawa do odmowy służby wojskowej. Przed wprowadzeniem obowiązkowej służby wojskowej władze Erytrei umożliwiały odbycie cywilnej służby zastępczej. W przeszłości skorzystało z tego wielu Świadków Jehowy. Władze wydawały im wtedy „Zaświadczenie o odbyciu służby na rzecz kraju” i często chwaliły ich za wykonaną pracę. Jednak na podstawie dekretu prezydenta siły bezpieczeństwa prześladują, więżą i torturują Świadków Jehowy, żeby skłonić ich do wyrzeczenia się wiary. Do kwietnia 2021 roku w więzieniach przebywało 20 obdżektorów będących Świadkami Jehowy[22][23].

Finlandia

Finlandia uznaje prawo do odmowy oraz do służby zastępczej tylko w okresie pokoju od 1931 roku. W praktyce często było ono nierespektowane. Na skutek egzekucji pacyfisty (Arndt Pekurinen), dodatkowo zagwarantowane w 1941. Brak gwarancji prawnych w przypadku wojny. Około 10% poborowych wybiera służbę zastępczą. Aż do 1987 roku, ze względu na odmowę pełnienia służby wojskowej Świadków Jehowy w Finlandii skazywano na kary więzienia. Na początku lat 60. XX wieku wydawano wyroki 27 miesięcy więzienia. W 1987 roku weszła w życie ustawa o obowiązku odbycia służby wojskowej. Młodzi ochrzczeni mężczyźni dostawali trzy lata odroczenia lub odłożenia służby, dopóki nie zostali z niej całkowicie zwolnieni. W kwietniu 2019 roku prawo to zostało uchylone, a władze proponują młodym Świadkom Jehowy cywilną służbę zastępczą, którą ze względu na sumienie mogą, ale nie muszą przyjąć[24][25].

Francja

Francja przyznała obdżektorom prawo do odbywania służby zastępczej dopiero w 1963. Od 2001 zniesiono przymusowy pobór do wojska[1].

Górski Karabach

Górski Karabach nie uznaje prawa do odmowy służby wojskowej. Obdżektorów będących Świadkami Jehowy w Górskim Karbachu karano pobytem w więzieniu[26].

Grecja

W 1992 roku przekształcono obóz wojskowy w Sindos w Grecji na więzienie przeznaczone wyłącznie dla Świadków Jehowy odmawiających pełnienia służby wojskowej. W roku 1997 wprowadzono alternatywną zastępczą służbę cywilną dla osób uchylających się od pełnienia służby wojskowej ze względów sumienia. Obecnie (2022 rok) z tego prawa korzysta około 100 Świadków Jehowy. W 1998 roku zaprzestano skazywania Świadków Jehowy w Grecji z tego powodu[19][27][28]. Do tego czasu za swoją neutralną postawę kary więzienia otrzymało w sumie 3788 Świadków Jehowy[29].

Hiszpania

W Hiszpanii prawo do odmowy zagwarantowane konstytucyjnie w 1978. Tzw. insumisos są kierowani do służby zastępczej[1]. Od roku 1937 kilkunastu młodych Świadków Jehowy w Hiszpanii zostało aresztowanych, ponieważ odmówili służby wojskowej w oddziałach militarnych gen. Franco. Niektórzy z nich zostali skazani na śmierć. Pierwszym z nich był Antonio Gargallo, który w roku 1937 został zastrzelony w Saragossie[30][31].

Kirgistan

Kirgistan uznaje prawo do odmowy służby wojskowej. Istnieje alternatywna służba cywilna[32]. 29 czerwca 2015 roku wprowadzono poprawki do przepisów dotyczących służby wojskowej, zapewniając osobom odmawiającym jej ze względu na sumienie możliwość podjęcia służby alternatywnej, która nie podlega kontroli wojskowej[33].

Korea Południowa

Począwszy od 1953 ponad 18 000 młodych Świadków Jehowy w Korei Południowej odbyło w więzieniach karę 2 lat pozbawienia wolności za odmowę pełnienia służby wojskowej, podyktowaną sumieniem (średnio każdego miesiąca do 2018 roku 70 z nich było wtrącanych do więzień[22][34]. Trybunał Konstytucyjny Korei i Koreańska Krajowa Komisja Praw Człowieka (NHRC) wezwały rząd do stworzenia zastępczej służby cywilnej. Kwestia ta była rozpatrywana przez koreański Trybunał Konstytucyjny 11 listopada 2010, który stwierdził, że kierowanie osób uchylających się od ćwiczeń wojskowych sił rezerwy oraz służby wojskowej, narusza ich wolność sumienia. Rozprawy w Sądzie Konstytucyjnym w Seulu i 488 przypadków skarg, wniesionych do Komisji Praw Człowieka ONZ (UHRC), (która stwierdziła, że Republika Korei Południowej naruszyła zobowiązania, wynikające z 18 artykułu Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych) doprowadziły do tego, że 24 marca 2011 komisja UNHRC orzekła po raz trzeci, że Korea Południowa pogwałciła zapis ICCPR, aresztując osoby, postępujące zgodnie ze swoim sumieniem. Pomimo tego międzynarodowego uznania praw osób, uchylających się od służby wojskowej ze względu na sprzeciw sumienia, orzeczenie koreańskiego Sądu Najwyższego z 30 sierpnia 2011 pozwalało na (jako niesprzeczne z Konstytucją) dalsze więzienie koreańskich obywateli, odmawiających pełnienia służby wojskowej ze względu na sprzeciw sumienia. 25 października 2012 Komisja Praw Człowieka ONZ orzekła, „że Korea Południowa pogwałciła prawa 388 Świadków Jehowy, którzy ze względu na sumienie odmówili pełnienia służby wojskowej, i musi zrekompensować im poniesione szkody”[35]. W 2014 roku na podstawie wniosków płynących ze spotkania w grudniu 2012 pomiędzy przedstawicielami koreańskich Świadków Jehowy i przedstawicielami koreańskiej służby więziennej postanowiono odseparować Świadków uwięzionych za neutralność od więźniów skazanych za morderstwa i udział w gangach. Ponad 70% uwięzionych Świadków zostało oddzielonych od więźniów skazanych za poważne przestępstwa i umieszczonych razem z innymi Świadkami Jehowy[34]. W 2013 roku wydano również broszurę zwracającą uwagę na nieuznawanie przez rząd koreański prawa do podyktowanej sumieniem odmowy służby wojskowej[36]. 14 stycznia 2015 roku Komitet Praw Człowieka ONZ uznał Koreę Południową za winną niesprawiedliwego uwięzienia 50 osób odmawiających służby wojskowej ze względu na sumienie[37]. 1 listopada 2018 roku Sąd Najwyższy Korei Południowej postanowił, że podyktowana sumieniem odmowa służby wojskowej ze względów religijnych nie jest przestępstwem, lecz stanowi „uzasadnioną podstawę” niewyrażenia zgody na powołanie do wojska. To orzeczenie sądu najwyższej instancji umożliwiało uznanie za niewinnych ponad 900 koreańskich głosicieli, których sprawy oczekiwały na rozpatrzenie w sądach różnych instancji[38].

30 listopada 2018 roku Ministerstwo Sprawiedliwości postanowiło zwolnić 57 z 64 pozostających w więzieniach głosicieli. Pozostali opuścili więzienia po odsiedzeniu 6 miesięcy z zasądzonej kary[39][40]. W grudniu 2019 roku wprowadzono 36 miesięczną alternatywną służbę cywilną, która według Amnesty International, jest najdłuższa na świecie. „Ograniczanie ludzi do pracy w więzieniu, prawie dwa razy dłużej niż normalna służba wojskowa, nie szanuje ich prawa do wolności myśli, sumienia, religii lub przekonań” – stwierdził Arnold Fang z Amnesty International[41]. W Korei Południowej powodem uwięzienia w 2022 roku młodego Świadka Jehowy była odmowa pełnienia służby wojskowej. Został uwięzieny pomimo tego, iż Sąd Najwyższy uznał, że podyktowana sumieniem odmowa służby wojskowej nie jest przestępstwem i uniewinnił wcześniej ponad 300 Świadków Jehowy za taką odmowę[42].

Singapur

Singapur nie uznaje prawa do odmowy służby wojskowej. Obdżektorów będących Świadkami Jehowy w Singapurze skazuje się na ponad 3-letnie kary więzienia[22]. Według danych z września 2023 roku takich osób było 11[43].

Słowacja

Od 2015 roku słowackie sądy anulowały wyroki skazujące Świadków Jehowy, którzy w czasach komunizmu odmówili odbycia służby wojskowej[21]. 8 września 2015 roku sąd na Słowacji zrehabilitował Martina Boora, który w 1925 roku został skazany za podyktowaną sumieniem odmowę służby wojskowej. Do 2018 roku słowackie sądy całkowicie zrehabilitowały 51 Świadków Jehowy, którzy za odmowę pełnienia służby wojskowej, byli skazani przeważnie w latach 1948–1989[44].

Stany Zjednoczone

w Stanach Zjednoczonych od 1 lipca 1973 formalnie zniesiono powszechny i obowiązkowy pobór do wojska; istnieje tylko ochotnicza, zawodowa armia. Jednak od 1980 przywrócono możliwość wprowadzenia takiego poboru w razie konieczności (prowadzona jest rejestracja wszystkich potencjalnych poborowych w Selective Service System). Wobec odmawiających odbycia służby wojskowej istnieje niejasna sytuacja prawna. Od lat 30. XX wieku praktykuje się zwolnienie wyznawców radykalnych pacyfistycznych grup religijnych (amisze, huteryci) ze służby wojskowej oraz służby zastępczej, a także Świadków Jehowy ze służby wojskowej. Za odmowę pełnienia służby wojskowej osadzono w więzieniach federalnych przeszło 4300 Świadków Jehowy w Stanach Zjednoczonych[45]. Korzystne orzeczenie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z roku 1950 wobec Anthony’ego Sicurelli, Świadka Jehowy odmawiającego pełnienia służby wojskowej ze względu na przekonania, stało się precedensem, który pomógł innym obdżektorom w Stanach Zjednoczonych[46]. Chociaż Sąd Najwyższy uznał w 1965 i 1970 prawo do odmowy służby wojskowej z powodów innych niż religijne, to wątpliwości budzi respektowanie tego prawa w czasie wojny (każda prośba o zwolnienie ze służby w wojsku musi być starannie umotywowana).

Szwecja

W maju 1966 roku władze Szwecji zezwoliły na zwalnianie Świadków Jehowy w Szwecji z obowiązku pełnienia służby wojskowej[47].

Tadżykistan

Tadżykistan nie uznaje prawa do odmowy odbycia służby wojskowej. Pomimo tego, że prawo tadżyckie dotyczące służby wojskowej umożliwia zastąpienie jej alternatywną służbą cywilną, Biuro Prokuratury Wojskowej stwierdziło, że nie jest ona dostępna w Tadżykistanie, ponieważ nie została wdrożona przez rząd. Dlatego 13 października 2017 roku sąd wojskowy w Duszanbe skazał obdżektora, Świadka Jehowy z Tadżykistanu na sześć miesięcy pozbawienia wolności. Był nim Danił Islamow, który wystąpił z wnioskiem o skierowanie do alternatywnej służby cywilnej, która jednak nie została mu przydzielona[48][49]. Ponieważ Izba Wojskowa Sądu Najwyższego odrzuciła kasację, Islamow opuścił więzienie 13 kwietnia 2018 roku, po odbyciu pełnego wyroku[50][3]. Za odmowę odbycia służby wojskowej do 21 września 2021 roku[51] był uwięziony Rustamdżon Norow, skazany na trzy i pół roku pobytu w kolonii karnej[49].

Tajwan

Tajwan od roku 2000 umożliwia osobom odmawiającym odbycia służby wojskowej skorzystanie z alternatywnej służby cywilnej. 10 grudnia 2000 roku oczyszczono z zarzutów 19 Świadków Jehowy na Tajwanie skazanych za religijnie umotywowaną odmowę pełnienia obowiązkowej służby wojskowej[52].

Turcja

Turcja nie uznaje odmowy służby wojskowej z powodów religijnych czy etycznych. Taka odmowa karana jest zawsze więzieniem. W styczniu 2006 Europejski Trybunał Praw Człowieka skazał Turcję za „nieludzkie traktowanie” obdżektora, podobne wyroki zapadły 22 listopada 2011 i 17 stycznia 2012 roku. 29 marca 2012 Komitet Praw Człowieka wyraził pogląd, że w wypadku kolejnych Świadków Jehowy „odmowa odbycia obowiązkowej służby wojskowej podyktowana jest wierzeniami religijnymi” i że „kolejne oskarżenia oraz wyroki stanowią naruszenie ich wolności sumienia”. 3 czerwca 2014 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka jednogłośnie uznał, że skazując czterech Świadków Jehowy z Turcji za odmowę pełnienia służby wojskowej ze względu na sumienie, Turcja naruszyła postanowienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka[53][54][55].

Turkmenistan

Turkmenistan nie uznaje prawa do odmowy służby wojskowej. 22 października 2014 prezydent Turkmenistanu objął amnestią ośmiu Świadków Jehowy z Turkmenistanu, którzy zostali uwięzieni za podyktowaną sumieniem odmowę służby wojskowej, a w lutym-marcu 2015 roku zwolniono jeszcze dwóch[56][57]. Według turkmeńskiego prawa osoby odmawiające służby wojskowej z powodu przekonań mogą być oskarżane o uchylanie się od niej więcej niż raz. Dlatego też sąd skazał dwóch Świadków Jehowy, Eldora Saburowa i Sandżarbeka Saburowa na dwa lata pozbawienia wolności za podyktowaną sumieniem odmowę służby wojskowej, pomimo tego, że w 2017 i 2018 roku byli oni już skazani odpowiednio na dwa lata prac społecznych i oddawanie państwu 20 procent swoich zarobków i na dwa lata dozoru sądowego[57]. W latach 2011–2021 za ten czyn było więzionych 46 młodych Świadków Jehowy. Niektórzy z nich otrzymali kolejny drugi wyrok za ten sam czyn[58] 8 maja 2021 roku zwolniono z więzienia wszystkich 16 Świadków Jehowy, którzy zostali skazani za podyktowaną sumieniem odmowę służby wojskowej[59].

Ukraina

23 czerwca 2015 roku Wyższy Sąd Specjalistyczny Ukrainy do spraw Cywilnych i Karnych potwierdził, że osoby odmawiające pełnienia służby wojskowej ze względu na sumienie mają prawo ubiegać się o alternatywną służbę cywilną nawet podczas niepokojów społecznych i wojny[60][61].

Wielka Brytania

Podczas I wojny światowej, w marcu 1916 roku, po raz pierwszy w Wielkiej Brytanii przeprowadzono obowiązkowy pobór nieżonatych mężczyzn w wieku od 18 do 40 lat jednocześnie wprowadzając zwolnienie ze służby osobom, których postawa opierała się na „przekonaniach religijnych lub moralnych”. Prawo nie zawsze umożliwiało zwolnienie ze służby osobom odmawiającym pełnienia służby wojskowej. W 1916 roku osoby, którym nie przyznano zwolnienia umieszczano w więzieniach w Dartmoor lub w Richmond[62][63].

Włochy

Od lat 50. do końca lat 90. XX wieku co najmniej 14 180 młodych Świadków Jehowy odbyło w więzieniach łącznie karę 9732 lat pozbawienia wolności za odmowę pełnienia służby wojskowej, podyktowaną sumieniem. Na początku lat 60. XX wieku późniejszy premier Włoch Giulio Andreotti, który był w tym okresie ministrem obrony spotkał się osobiście z niektórymi więzionymi wtedy Świadkami Jehowy, żeby zrozumieć przyczyny ich odmowy pełnienia służby wojskowej. Pierwsza ustawa uznająca prawo do odmowy służby wojskowej została wprowadzona w 1972 roku. Ustanawiała ona alternatywną służbę cywilną, która jednak pozostawała pod nadzorem władz wojskowych. 8 lipca 1998 roku rząd Włoch wprowadził alternatywną służbę cywilną niezależną od władz wojskowych, z której korzystali młodzi Świadkowie Jehowy, którzy do tamtej pory byli więzieni za odmowę służby wojskowej. W styczniu 2005 roku weszła w życie ustawa z sierpnia 2004 roku, w której Włochy zawiesiły obowiązkową służbę wojskową[64][65].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W okresie międzywojennym za uchylanie się od pełnienia służby wojskowej Badaczom Pisma Świętego (Świadkowie Jehowy – nazwa od 1931 roku) groziły wielokrotne wyroki. Z tego względu 21 listopada 1932 roku Świadkowie Jehowy w Polsce wraz z innymi organizacjami wystosowali do Ignacego Mościckiego Prezydenta Rzeczypospolitej petycję w sprawie zniesienia wyroków wielokrotnych wobec osób odmawiających służby wojskowej z przyczyn etyczno-religijnych do czasu uchwalenia prawa zwalniającego takie osoby od służby wojskowej („Gazeta Szamotulska”, 24 listopada 1932, Dziki protest, s. 1, 2, artykuł przytoczony za Katolicką Ajencją Prasową; „Wolnomyśliciel Polski”, 15 grudnia 1932, Katolicka Ajencja Prasowa i pacyfizm integralny, s. 742–745).

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Marcin Mróz. Kancelaria Sejmu. Biuro Studiów i Ekspertyz. Wydział Analiz Ekonomicznych i Społecznych, Odmowa służby wojskowej ze względu na przekonania i służba zastępcza w ustawodawstwie wybranych państw europejskich (Niemcy, Francja, Hiszpania), Warszawa: biurose.sejm.gov.pl, sierpień 1996 [dostęp 2017-05-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-28].
  2. ↑ Watchtower, Dlaczego Świadkowie Jehowy nie idą na wojnę? [online], jw.org [dostęp 2017-05-08].
  3. 1 2 Watchtower, Świadkowie Jehowy więzieni za wiarę — wykaz terytorialny [online], jw.org, 6 stycznia 2020 [dostęp 2023-07-31].
  4. ↑ Watchtower, Opinie ekspertów dotyczące prawa do podyktowanej sumieniem odmowy służby wojskowej [online], jw.org, 5 maja 2014 [dostęp 2015-11-03].
  5. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy i alternatywna służba cywilna [online], jw.org, 2023 [dostęp 2023-07-31].
  6. ↑ Wojciech Modzelewski, Pacyfizm w Polsce, Warszawa 1996, s. 144.
  7. ↑ Leszek Garlicki, Polskie Prawo Konstytucyjne Zarys Wykładu, Warszawa 2014, s. 110.
  8. ↑ Watchtower, Armenia wprowadza służbę alternatywną dla osób odmawiających służby wojskowej [online], jw.org, 5 listopada 2013 [dostęp 2014-06-03].
  9. ↑ Watchtower, Droga Armenii do uznania prawa do podyktowanej sumieniem odmowy służby wojskowej [online], jw.org, 25 lutego 2018 [dostęp 2019-12-20].
  10. ↑ Watchtower, ETPC uznał za niesprawiedliwe skazanie w Armenii 22 braci za odmowę służby wojskowej [online], jw.org, 9 grudnia 2019 [dostęp 2019-12-30].
  11. ↑ Felix Corley, Azerbaijan: No legal place of worship for 40,000-strong town, [w:] Forum 18 News Service [online], WorldWide Religious News (wwrn.org), 17 stycznia 2013 (ang.).
  12. ↑ Felix Corley, Azerbaijan: One conscientious objector jailed, others called up, [w:] Forum 18 News Service [online], WorldWide Religious News (wwrn.org), 16 października 2012 (ang.).
  13. ↑ Watchtower, Azerbejdżan skazuje naszego brata za odmowę pełnienia służby wojskowej [online], jw.org, 24 sierpnia 2018 [dostęp 2018-11-27].
  14. ↑ Watchtower, Europejski Trybunał Praw Człowieka orzeka na korzyść pięciu Świadków Jehowy z Azerbejdżanu [online], jw.org, 27 października 2019 [dostęp 2019-11-07].
  15. ↑ USCIRF chair rebukes Azerbaijan for imprisoned Jehovah’s Witness conscientious objector [online], religionnews.com, 5 października 2022 [dostęp 2022-10-10] (ang.).
  16. ↑ Watchtower, Azerbejdżan narusza orzeczenia ETPC i wtrąca do więzienia Sejmura Mammadowa za odmowę odbycia służby wojskowej [online], jw.org, 20 października 2022 [dostęp 2022-10-26].
  17. ↑ Watchtower, Brothers Royal Karimov and Seymur Mammadov Released From Detention in Azerbaijan [online], jw.org, 4 stycznia 2023 [dostęp 2023-02-04].
  18. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2011, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 2011, s. 29.
  19. 1 2 Lojalni wobec jednego rządu — rządu Bożego, [w:] Królestwo Boże panuje!, Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, 2014, s. 152.
  20. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2000, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 2000, s. 221, ISBN 83-86930-36-5.
  21. 1 2 Watchtower, Sądy w Czechach i na Słowacji rehabilitują Świadków Jehowy [online], jw.org, 27 września 2018 [dostęp 2020-01-11].
  22. 1 2 3 Watchtower, Świadkowie Jehowy więzieni za wiarę — wykaz terytorialny [online], jw.org, 1 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-07].
  23. ↑ Watchtower, Więzieni za wiarę. Erytrea [online], jw.org, 1 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-07].
  24. ↑ Watchtower, Nasza historia [online], jwevent.org, 2 września 2019 [dostęp 2020-01-10] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-02].
  25. ↑ Watchtower, Our History [online], jw2016.org, 2015 [dostęp 2020-01-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-09] (ang.).
  26. ↑ Watchtower, Artur Awanesjan objęty amnestią i zwolniony z kolonii karnej [online], jw.org, 12 września 2016 [dostęp 2017-05-08].
  27. ↑ Watchtower, Władze Korei Południowej odizolowały setki więźniów sumienia od kryminalistów [online], jw.org, 9 grudnia 2013 [dostęp 2016-07-21].
  28. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2002, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 2002, s. 4,5.
  29. ↑ Już 100 lat ‛nie uczą się sztuki wojennej’ [online], jw.org, 22 grudnia 2022 [dostęp 2023-01-04].
  30. ↑ El País, Los testigos de Jehová se reúnen en Madrid y Barcelona [online], elpais.com, 30 marca 1998 [dostęp 2017-10-27] (hiszp.).
  31. ↑ Watchtower, Wybrał posłuszeństwo Bogu, „Przebudźcie się!”, Towarzystwo Strażnica, 8 marca 2003, s. 32, ISSN 1234-1169.
  32. ↑ Watchtower, Sąd w Kirgistanie orzeka na korzyść osób odmawiających służby wojskowej [online], jw.org, 30 grudnia 2013 [dostęp 2014-06-03].
  33. ↑ Watchtower, Sytuacja prawna. Kirgistan [online], jw.org [dostęp 2020-01-11].
  34. 1 2 Watchtower, Władze Korei Południowej odizolowały setki więźniów sumienia od kryminalistów [online], jw.org, 24 grudnia 2013 [dostęp 2014-06-03].
  35. ↑ Watchtower, Korea Południowa winna niesprawiedliwego uwięzienia osób odmawiających służby wojskowej [online], jw.org, 19 lutego 2015 [dostęp 2015-11-12].
  36. ↑ Watchtower, Międzynarodowy protest przeciw niesprawiedliwości w Korei Południowej [online], jw.org, 24 marca 2014 [dostęp 2014-06-03].
  37. ↑ Watchtower, Sytuacja prawna i prawa człowieka. Korea Południowa [online], jw.org, październik 2015 [dostęp 2017-10-27].
  38. ↑ Watchtower, Historyczna decyzja Sądu Najwyższego Korei Południowej [online], jw.org, 1 listopada 2018 [dostęp 2019-12-30].
  39. ↑ Watchtower, Koreańscy bracia wychodzą na wolność [online], jw.org, 30 listopada 2018 [dostęp 2019-12-30].
  40. ↑ Watchtower, Koreańscy bracia wychodzą na wolność (film) [online], jw.org, 6 grudnia 2018 [dostęp 2019-12-30].
  41. ↑ Der Spigel, Südkorea führt Zivildienst ein [online], spiegel.de, 30 grudnia 2019 [dostęp 2020-01-13].
  42. ↑ Watchtower, Więzieni za wiarę — Korea Południowa [online], jw.org, 1 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-23].
  43. ↑ Watchtower, Więzieni za wiarę. Singapur [online], jw.org, 1 września 2023 [dostęp 2023-09-01].
  44. ↑ Watchtower, Martin Boor: Zrehabilitowany przez słowacki sąd po 90 latach [online], jw.org, 27 września 2018 [dostęp 2020-01-11].
  45. ↑ Watchtower, Dlaczego Świadkowie Jehowy nie biorą udziału w wojnach?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXIX, Towarzystwo Strażnica, 1 lipca 2008, s. 22, ISSN 1234-1150.
  46. ↑ Królestwo Boże panuje!, Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, 2014, s. 151, 152.
  47. ↑ Watchtower, Prawdziwy chrystianizm podnosi poziom życia w Szwecji, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, Towarzystwo Strażnica, 15 maja 1990, s. 23, ISSN 1234-1150.
  48. ↑ Kimberly Winston, UN demands Tajikistan free detained Jehovah’s Witness [online], religionnews, 26 października 2017 [dostęp 2017-10-26] (ang.).
  49. 1 2 Watchtower, Więzieni za wiarę. Tadżykistan [online], jw.org, 1 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-06].
  50. ↑ Watchtower, Daniił Islamow na wolności po odbyciu niesprawiedliwego wyroku w Tadżykistanie [online], jw.org, 24 kwietnia 2018 [dostęp 2019-12-30].
  51. ↑ Watchtower, Brat Rustamdżon Norow zwolniony z więzienia w Tadżykistanie [online], jw.org, 22 września 2021 [dostęp 2021-09-02].
  52. ↑ Watchtower, Udane wprowadzenie programu alternatywnej służby cywilnej na Tajwanie [online], jw.org, 11 sierpnia 2017 [dostęp 2017-10-27].
  53. ↑ Watchtower, Europejski Trybunał Praw Człowieka wydaje orzeczenie na korzyść czterech Świadków Jehowy z Turcji [online], jw.org, 17 marca 2014 [dostęp 2014-06-03].
  54. ↑ Watchtower, Turcja nie respektuje europejskich standardów co do odmowy służby wojskowej [online], jw.org, 17 marca 2014 [dostęp 2015-11-12].
  55. ↑ Watchtower, Turcja zobowiązana do respektowania wolności sumienia swych obywateli [online], jw.org, 11 marca 2014 [dostęp 2014-06-03].
  56. ↑ Watchtower, Więzieni za wiarę. Turkmenistan [online], jw.org, 1 listopada 2020 [dostęp 2020-11-05].
  57. 1 2 Watchtower, W Turkmenistanie sąd skazał dwóch braci na dwa lata pozbawienia wolności [online], jw.org, 7 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-10].
  58. ↑ Watchtower, „Przetrwałem tę próbę dzięki pomocy Jehowy” [online], jw.org, 14 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-28].
  59. ↑ Watchtower, Władze Turkmenistanu wypuściły na wolność 16 braci przebywających w różnych więzieniach [online], jw.org, 4 maja 2021 [dostęp 2021-05-15].
  60. ↑ Watchtower, Prawo do podyktowanej sumieniem odmowy pełnienia służby wojskowej podczas mobilizacji potwierdzone [online], jw.org, 28 sierpnia 2015 [dostęp 2017-10-27].
  61. ↑ Watchtower, Ukraińskie sądy uznają prawo do podyktowanej sumieniem odmowy pełnienia służby wojskowej podczas mobilizacji [online], jw.org, 8 czerwca 2015 [dostęp 2017-10-27].
  62. ↑
  63. ↑ Watchtower, Próba wiary, „Przebudźcie się!”, LXXXV, Towarzystwo Strażnica, 22 lutego 2004, s. 12, 13, ISSN 1234-1169.
  64. ↑ Watchtower, Wkład Świadków Jehowy w rozwiązanie kwestii podyktowanej sumieniem odmowy służby wojskowej we Włoszech [online], jw.org, 9 lipca 2020 [dostęp 2020-07-14].
  65. ↑ Roberto Guidotti, Testimoni di Geova: 10mila anni di reclusione per non uccidere. I numeri di un sondaggio sull’obiezione di coscienza [online], lanotizia.net, 29 maja 2020 [dostęp 2020-07-14] (wł.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.