Pierwsze dni objawień

Pierwsze objawienie dzieciom miało mieć miejsce w godzinach wieczornych 24 czerwca 1981 we wsi Bijakovići, na wzgórzu Crnica należącym do parafii Medziugorie, w części tego wzgórza zwanej Podbrdo. Następnego dnia dzieci wróciły na to samo miejsce, dwoje z nich nie przyszło, a w zamian za nie przyszło dwoje innych. Tego dnia, tj. 25 czerwca 1981, ukształtowała się szóstka tzw. widzących. Następnego dnia (26 czerwca) ukazująca się dzieciom Pani (w języku chorwackim: Gospa) miała przedstawić się im jako Błogosławiona Dziewica Maryja (chorw. Blažena Djevica Marija)^[3]. Pierwsze objawienia na Wzgórzu trwały do 29 czerwca 1981, po czym zostały przeniesione do kościoła w Medziugoriu.

Pierwsze lata objawień

Objawienia miały mieć miejsce w tym czasie podczas różańca odmawianego przed wieczorną Mszą Świętą, najpierw w Kościele w głównej nawie, potem w salce naprzeciw zakrystii, po czym zostały przeniesione na plebanię i później na chór Kościoła^[4].

Objawienia obecnie

Kościół pw. św. Jakuba w Medziugoriu

Obecnie spośród „widzących”, troje twierdzi, że ma codzienne objawienia – Vicka, Ivan i Marija^[5]. Pozostała trójka z nich utrzymuje, że ma objawienia raz do roku (Jakov, Ivanka, Mirjana). Objawienia wedle świadectwa widzących mają miejsce tam, gdzie oni aktualnie przebywają. Czasami objawienia przybierają charakter publiczny, gdy gromadzą się na nich tysiące pielgrzymów, jak w przypadku objawień Mirjany z każdego drugiego dnia miesiąca (miały miejsce do 18 marca 2020), zwykle w Medziugorju oraz w przypadku Ivana, Mariji i rzadziej Vicki, którzy czasami zapraszani są do wielu krajów na świecie, np. do Austrii^[6] czy do Libanu^[7]. Publiczne „objawienia” nie są jednak widziane przez publiczność, która jedynie obserwuje widzącego. Zjawisko objawień w trakcie ich trwania badane jest także obecnie przez Kościół i powołaną przez niego komisję do zbadania objawień^[8].

Obecna ocena

W 2010 papież Benedykt XVI powołał specjalną komisję (Międzynarodowa komisja ds. objawień z Medziugoria) do zbadania tzw. objawień^[13][14]. Komisji przewodniczył kard. Camillo Ruini. Składała się ona z kilkunastu specjalistów, teologów, duchownych i osób świeckich. Prace zakończyła w 2014 przekazując swoje wnioski właściwym dykasteriom^[15][16].

Aktualnie obowiązującym stanowiskiem Kościoła jest Oświadczenie Konferencji Episkopatu byłej Jugosławii z Zadaru z 9–11 kwietnia 1991 (tzw. Oświadczenie Zadarskie)^[17]. Stanowisko to potwierdziła w 1998 Kongregacja Nauki Wiary:

W Deklaracji z Zadaru z jednej strony Kościół nie odrzuca tzw. objawień z Medziugoria, zezwalając na pielgrzymki do tego miejsca, nie wskazując na żadne błędy doktrynalne. Z drugiej zaś strony w oświadczeniu nie znajdujemy także oficjalnego uznania objawień, co oznacza, że kwestia prawdziwości objawień stanowi, jak sami biskupi zaznaczają, przedmiot dalszych badań: „będą kontynuowane na bieżąco badania wydarzeń w Medziugorju”^[19]

Kongregacja Nauki Wiary w latach 1995–1996 powtórzyła opinię Konferencji Episkopatu, dodając: „Z tego wynika, że nie należy organizować oficjalnych, tak parafialnych, jak diecezjalnych pielgrzymek do Medziugoria, rozumianego jako miejsce autentycznych objawień Maryjnych, bo byłoby to niezgodne z tym, co stwierdzili poprzednio biskupi byłej Jugosławii”^[20].

11 lutego 2017 papież Franciszek zlecił arcybiskupowi Henrykowi Hoserowi udanie się do Medziugoria w charakterze Specjalnego Wysłannika Stolicy Apostolskiej, w celu dokładniejszego poznania tamtejszej sytuacji duszpasterskiej, a zwłaszcza potrzeb wiernych, którzy tam pielgrzymują, i w oparciu o to zasugerowanie ewentualnych inicjatyw duszpasterskich na przyszłość. Misja ta zakończyła się latem 2017^[21]. Następnie 31 maja 2018 papież Franciszek mianował arcybiskupa Henryka Hosera specjalnym wizytatorem apostolskim dla parafii Madziugorie^[22]. W związku ze śmiercią abp. Hosera, 27 listopada 2021 papież Franciszek mianował nowego wizytatora apostolskiego dla parafii Medziugorie, którym został abp Aldo Cavalli^[23].

12 maja 2019 papież Franciszek zezwolił na pielgrzymki do Medziugoria, które od tej pory mogą być organizowane oficjalnie przez diecezje i parafie^[24][25]. Wcześniej pielgrzymki do Medziugoria mogły być organizowane tylko przez osoby świeckie^[26]. Kościół zalecał jednak, aby takim pielgrzymkom towarzyszyli duchowni.

Obecnie obowiązujące decyzje nie oznaczają jednak uznania przez Kościół mających zachodzić tam od 1981 objawień Matki Bożej.

Stanowisko biskupów miejsca

Pierwszym uprawnionym do oceny nadprzyrodzoności objawień jest biskup diecezji na terenie której mają miejsca objawienia. I tak Pavao Žanić, były biskup ordynariusz diecezji mostarsko-duvnijskiej, na terenie której znajduje się parafia Medziugorie, twierdził, iż objawienia są fałszywe. Powołana przez tego biskupa komisja diecezjalna, pracująca w latach 1984–1986, opowiedziała się zdecydowaną większością głosów za non constat de supernaturalitate (nie stwierdza się nadprzyrodzoności). Przy czym, po pierwsze, wyniki komisji zostały przez Watykan odrzucone – Kongregacja Nauki Wiary rozwiązała tę komisję przekazując sprawę Episkopatowi Jugosławii^[27]. Po drugie, pierwotne stanowisko biskupa Žanicia było jak najbardziej przychylne Medziugoriu^[28]. Krytycy zmiany stanowiska biskupa miejsca wskazują, iż uległ on naciskom komunistów, którzy chcieli ukrócić objawienia, ponieważ wywoływały masowy zryw religijny, którego się obawiali. Rada wykonawcza Organów Bezpieczeństwa Jugosławii groziła biskupowi więzieniem, postawiwszy mu wcześniej zarzut popierania Medziugoria^[29]. Milicjanci nocą odwiedzali siedzibę biskupa^[30].

Również stanowisko obecnego biskupa miejsca Ratko Perica jest krytyczne wobec fenomenu objawień^[31]:

W liście z 2 października 1997^[33] biskup Perić, orzekł nie tylko non constat de supernaturalitate, lecz constat de non supernaturalitate, czyli stwierdził, że objawienia nie są nadprzyrodzone. Biskup zadeklarował jednak otwartość na wszelkie badania, jakie Stolica Święta jako najwyższa instancja Kościoła katolickiego chciałaby przeprowadzić. W 2009 biskup Ratko Perić przypomniał negatywne stanowisko Kościoła dotyczące domniemanych objawień i zwrócił uwagę, że kościół św. Jakuba w Medziugoriu nie jest sanktuarium^[34].

Argumenty za prawdziwością objawień

1. Owocność orędzia Maryi; w ciągu ponad 30 lat od początku objawień pielgrzymi przybywający do Medziugoria mają świadczyć o nawróceniu, jakie dokonuje się w ich życiu.
2. Maryja ma podkreślać w orędziach to, co jest istotne dla katolicyzmu i jego duchowości: modlitwa, post, msza święta, różaniec, Pismo Święte, nawrócenie i przebaczenie, spowiedź, kapłaństwo i sakramenty, obecność Ducha Świętego w życiu chrześcijanina.
3. Pozytywna prywatna opinia papieża Jana Pawła II, poświadczona m.in. przez kard. Stanisława Dziwisza i postulatora procesu beatyfikacyjnego bp. Sławomira Odera^[35][36] oraz wiele innych pozytywnych opinii (m.in. matki Teresy z Kalkuty^[36], Gabriela Amortha^[37], Daniela Ange^[38]).

Argumenty podważające wiarygodność i prawdziwość objawień

1. Niektóre wypowiedzi zawarte w orędziach są trudne do pogodzenia z katolicką doktryną. 1 października 1981: „Wszystkie religie są równe i można osiągnąć zbawienie w każdej religii. To ludzie stworzyli podziały religijne, gdy Bóg panuje nad nimi wszystkimi. Należy szanować wyznanie każdego i respektować jego sumienie. Duch Boży działa we wszystkich wspólnotach, nawet jeśli nie wszędzie z taką samą mocą”^[39]. Te słowa są sprzeczne z wiarą, że jedynie Kościół katolicki otrzymał i zachował pełnię prawdy objawionej, i z potępieniami Piusa IX zawartymi w Syllabusie Błędów z 8 grudnia 1864^[40]. (Niemniej, papież Franciszek stwierdził w 2019, że Bóg przyzwala na wielość religii^[41]). Z kolei 24 lipca 1982 Gospa zaprzeczyła zmartwychwstaniu ciał, a przynajmniej identyczności ciała przed i po zmartwychwstaniu, mówiąc: „po śmierci ciało wzięte z ziemi ulega rozkładowi i nigdy nie odżyje. Człowiek otrzymuje ciało przemienione”. Można to jednak pogodzić z tekstem św. Pawła: „Zasiewa się zniszczalne – powstaje zaś niezniszczalne; sieje się niechwalebne – powstaje chwalebne; sieje się słabe – powstaje mocne; zasiewa się ciało zmysłowe – powstaje ciało duchowe. Trzeba, ażeby to, co zniszczalne, przyodziało się w niezniszczalność, a to, co śmiertelne, przyodziało się w nieśmiertelność” (1 Kor 15, 42–44.53). Wypowiedź ta oznacza tożsamość ciała, ale nie jego identyczność; wręcz odwrotnie – oznajmia radykalną odmienność jego cech podczas życia ziemskiego i po zmartwychwstaniu^[42]. 22 sierpnia 1981: „Jezus był prześladowany za swą wiarę”, co może sugerować, iż Pan Jezus nie był Bogiem, bowiem Chrystus Pan poniósł męczeństwo dla naszego zbawienia, nie zaś jako ofiara prześladowań religijnych^[43]. Niemniej, głównym powodem Jego odrzucenia i skazania był brak akceptacji jego deklaracji religijnej, że jest Synem Bożym (Mt 27, 39–44).
2. Niespotykana długość objawień (od 1981). 30 czerwca 1981 wizjonerzy stwierdzili, że Maryja ostatni raz objawi się 3 lipca tego roku, a jednak wydarzenia trwają do tej pory^[44]. W porównaniu z zaaprobowanymi dotąd przez Kościół, objawienia Gospy z Medziugoria są – z powodu czasu trwania i obfitości przekazanych treści – wyjątkowym fenomenem^[45]. Pod tym względem są one podobne do niektórych objawień nie uznawanych przez Kościół, np. Trzeciego Testamentu.
3. Krytycy zwracają uwagę na podobieństwo pewnych wydarzeń medziugorskich do innych oficjalnie odrzuconych objawień^[46], np. objawień Vassuli Ryden. Można dostrzec pewien związek pomiędzy „widzącą” Vassulą a Medziugoriem^[47] w zakresie wątpliwości Kościoła co do przekazu w sposób jasny i integralny depozytu wiary chrześcijańskiej.
4. Szereg faktów trudnych do pogodzenia z ‘godnością’, jaka powinna przysługiwać prawdziwym objawieniom. Należy do nich wygląd ukazującej się postaci. Widzący podkreślają na przykład, że nie ma ona stóp, co może być uznane za przymiot ducha, a nie człowieka. Kontrowersje budzą także niektóre „znaki” – wirujący krzyż może być interpretowany jako kpina z zasady “Stat Crux, dum volvitur orbis” (Krzyż trwa, podczas gdy świat się zmienia). Jednocześnie krytycy tych objawień podkreślają też szereg „dobrych” znaków pośrednio związanych z kultem Gospy z Medziugoria (nawrócenia, uzdrowienia)^[48], swoje zastrzeżenia formują jednak zgodnie z zasadą Ignacego Loyoli, by nie ufać objawieniom mającym choćby pozory „zła”.
5. Grzechy o. Tomislava Vlašicia i o. Ivicy Vego, opiekunów duchowych i promotorów wizjonerów, których Gospa nazwała „prawdziwymi świętymi”. Pierwszy ze względu na propagowanie błędów doktrynalnych, nieposłuszeństwo i złamanie celibatu (jest ojcem dziecka zakonnicy) został wydalony z zakonu franciszkanów i suspendowany, a Benedykt XVI zabronił mu pod groźbą ekskomuniki wypowiadania się w jakichkolwiek sprawach doktryny katolickiej^[49]. Drugi porzucił kapłaństwo i żyje z byłą siostrą zakonną w konkubinacie^[43].
6. Odmienne życie samych wizjonerów w porównaniu ze świadkami objawień uznanych przez Kościół za prawdziwe. Św. Bernadetta, której objawiła się Matka Boża z Lourdes, poświęciła swoje życie w klasztorze, zarówno, jak i siostra Łucja z Fatimy. Natomiast żaden z medziugorskich wizjonerów, choć było ich aż sześciu, nie wybrał życia zakonnego czy kapłańskiego. Objawienia w Medziugoriu charakteryzuje ponadto fakt, że zaczęły się od grzechu. Najpierw wizjonerki zeszły się na potajemnym paleniu papierosów, a chłopiec ukradł jabłka sąsiadowi^[50].