Nad Niemnem
Ilustracja
Elżbieta Barszczewska jako Justyna Orzelska
Gatunek

dramat

Rok produkcji

1939

Data premiery

5 września 1939 (odwołana)

Kraj produkcji

Polska

Reżyseria

Wanda Jakubowska
Karol Szołowski
Jerzy Zarzycki

Scenariusz

Jarosław Iwaszkiewicz na podstawie powieści Elizy Orzeszkowej

Główne role

Elżbieta Barszczewska
Jerzy Pichelski
Bogusław Samborski
Mieczysława Ćwiklińska
Ludwik Sempoliński

Muzyka

Roman Palester

Zdjęcia

Stanisław Wohl

Scenografia

Jacek Rotmil

Kostiumy

Jan Marcin Szancer

Produkcja

Spółdzielnia Autorów Filmowych

Dystrybucja

Baltic Film

Nad Niemnem – polski film fabularny z 1939 roku w reżyserii Wandy Jakubowskiej ze scenariuszem Jarosława Iwaszkiewicza na podstawie powieści Elizy Orzeszkowej o tym samym tytule[1][2]. Film zaginął w czasie II wojny światowej.

Historia

Elżbieta Barszczewska na ławeczce Orzeszkowej nad Niemnem podczas kręcenia zdjęć plenerowych w Bohatyrowiczach

Zdjęcia do filmu powstały od marca do lipca 1939 roku. Plenery kręcono m.in. w Bohatyrowiczach na Grodzieńszczyźnie, gdzie rozgrywała się akcja powieści Orzeszkowej. Przywiązano dużą wagę do wiernego zachowania szczegółów historycznych. Operatorem filmu był Stanisław Wohl, a za projekty kostiumów odpowiadał znany rysownik Jan Marcin Szancer. Film powstawał z rozmachem. Do obsady zaangażowano najlepszych polskich aktorów, m.in. Elżbietę Barszczewską i Jerzego Pichelskiego oraz Mieczysławę Ćwiklińską, Ludwika Sempolińskiego i innych[3].

Produkcja filmu została ukończona przed wybuchem II wojny światowej. Premiera została zaplanowana na 5 września 1939 w największym w Warszawie kinie Colosseum, które miało pomieścić 3 tys. osób. Została jednak odwołana z uwagi na bombardowanie miasta i umieszczenie w uszkodzonym kinie miejsca dla rannych i zabitych.

Ekipa miała możliwość zobaczyć fragmenty filmu, które zrobiły duże wrażenie. Film w całości obejrzał scenarzysta Jarosław Iwaszkiewicz, który miał uznać go za najlepszą polską produkcję[1].

Po klęsce wrześniowej Stefan Dękierowski, właściciel atelier filmowego „Falanga”, dowiedział się, że film spodobał się Niemcom, którzy zamierzali go przemontować na antypolską fabułę o niemieckich kolonistach gnębionych przez Polaków w Prusach Wschodnich. Do planów nie doszło, Dękierowski przechwycił taśmy i zimą 1939 roku w porozumieniu z Jakubowską polecił ukryć film. Negatyw filmu podzielono na dwie (lub według innych źródeł trzy) części i zamurowano gdzieś w piwnicach budynków WSM na Żoliborzu. Podobnie uczyniono z kopiami eksploatacyjnymi, których miało być pięć. Jednak osoby znające miejsce ukrycia zginęły w powstaniu warszawskim, wobec czego taśmy z filmem nie zostały do dziś odnalezione[1][4]. Według słów Jerzego Zarzyckiego przekazanych przez Jakubowską, kopia robocza (musterkopia) filmu miała po wojnie znajdować się w Katowicach[3].

Kolejny raz powieść została zekranizowana w 1986 r. przez Zbigniewa Kuźmińskiego.

Obsada

Elżbieta Barszczewska w roli Justyny Orzelskiej

Galeria

Zdjęcia promocyjne w prasie z 1939 roku:

Przypisy

  1. 1 2 3 Polskie kino kontra II wojna światowa: przerwane ujęcia [online], film.onet.pl, 28 sierpnia 2009 [zarchiwizowane z adresu 2014-04-16] (pol.).
  2. ↑ "Nad Niemnem". Film muśnięty ręką malarza (1939) [online], stare-kino.pl, 24 marca 2020 [dostęp 2021-10-18] (pol.).
  3. 1 2 3 4 5 6 Barbara Mruklik, ''Wierność sobie'' Rozmowa z Wandą Jakubowską, „Kino” 1985, nr 5, s. 4-9, 20-21 [online], akademiapolskiegofilmu.pl [dostęp 2021-10-19].
  4. ↑ "START" i co dalej? Historia jednego środowiska | Polska 1939: Przerwane historie [online], Culture.pl [dostęp 2021-10-18] (pol.).
  5. 1 2 3 4 5 6 Rola niepewna. Przypuszczenie na podstawie zachowanych fotosów.
  6. ↑ "Kino. Tygodnik ilustrowany" nr 25 z 18 czerwca 1939, s. 5
  7. ↑ Jan Marcin Szancer Jak powstaje film "Nad Niemnem", "AS. Ilustrowany magazyn" z 14.05.1939, nr 20, s. 5
  8. ↑ Nad Niemnem. „Światowid”. Nr 27, s. 21, 2 lipca 1939.
  9. ↑ Nad Niemnem. „Światowid”. Nr 29, s. 25, 16 lipca 1939.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.