Monetka bukowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

obrzękowcowate

Rodzaj

'monetka

Gatunek

monetka bukowa

Nazwa systematyczna
Mucidula mucida (Schrad.) Pat.
Hyménomyc. Eur. (Paris): 96 (1887)

Monetka bukowa, monetka kleista (Mucidula mucida (Schrad.) Pat.) – gatunek grzybów należący do rodziny obrzękowcowatych (Physalacriaceae)[1]. Na świecie jest 15 gatunków monetek rosnących w strefie tropikalnej i umiarkowanej[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Oudemansiella, Physalacriaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Heinrich Adolph Schrader nadając mu nazwę Agaricus mucidus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1887 r. Narcisse Théophile Patouillard, przenosząc go do rodzaju Mucidula[1].

Ma ponad 20 synonimów naukowych[3].

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako monetka kleista[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–10 cm, u młodych okazów półkulisty, potem coraz bardziej płaski, na koniec rozpostarty z tępym garbem. Brzeg ostry, pomarszczono-prążkowany. Powierzchnia czysto biała lub biaława, barwy kości słoniowej, na szczycie bywa ochrowy, czasem półprzejrzysty. W czasie wilgotnej pogody bardzo lepki, śluzowaty i kleisty, w czasie suchej jedwabiście matowy, gładki[5][6].

Blaszki

Białe, szerokie, wybrzuszone, rzadkie, prosto przyrośnięte, zatokowato wycięte do nieco zbiegających.

Trzon

Wysokość 4–10 cm, grubość 0,5–1 cm, walcowaty, pełny, twardy, często wygięty. Powierzchnia gładka, lepka i biaława, tylko dołem brązowawa. Posiada duży obwisły lub odstający pierścień[5].

Miąższ

Biały, w kapeluszu bardzo cienki i miękki, w trzonie włóknisty i twardy. Smak łagodny, bez zapachu. Nie zmienia barwy po uszkodzeniu[5].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki prawie kuliste, gładkie o rozmiarach 14–18 × 12–16 µm[6].

Występowanie i siedlisko

Opisano występowanie tego gatunku tylko w Europie oraz w Azji Wschodniej: w Japonii, Korei i na Tajwanie[7]. W Polsce jest niezbyt częsty[8].

Rośnie w lasach i parkach. Owocniki wyrastają w wiązkach od czerwca do listopada, na kłodach i pniach martwych buków[4], często na dużej wysokości.

Znaczenie

Saprotrof lub pasożyt[4]. Grzyb niejadalny[5].

Z owocników monetki bukowej wyizolowano poliketyd o własnościach fungistatycznych. Wytwarza się z niego preparat mucyderminę stosowaną w leczeniu grzybic skóry. Jest dobrze tolerowana przez naskórek i nie szkodzi bakteriom żyjącym na skórze. Stwierdzono także, że monetka bukowa działa cytostatycznie w stosunku do niektórych komórek nowotworowych (Sarcoma 180, adenokarcinoma 755, leukemi L-1210). Z hodowli grzybniowej wyizolowano związki purynowe wykazujące działanie przeciwwirusowe[9].

Gatunki podobne

Trudno go pomylić z innymi gatunkami grzybów, gdyż żaden z gatunków rosnących na drewnie nie posiada tak czysto białego, porcelanowo lśniącego i śliskiego kapelusza[5].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2016-01-13] (ang.).
  2. ↑ Kirk PM, Cannon PF, Minter DW, Stalpers JA. (2008). Dictionary of the Fungi (10th ed.). Wallingford: CABI. p. 489. ISBN 978-85199-826-8.
  3. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-01-13] (ang.).
  4. 1 2 3 Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  5. 1 2 3 4 5 Pavol Škubla. Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  6. 1 2 Atlas grzybów. Monetka bukowa [online] [dostęp 2013-09-23].
  7. ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
  8. ↑ Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4..
  9. ↑ Grażyna Końska, Halina Komorowska. Lecznicze działanie grzybów. Wszechświat. Czasopismo przyrodnicze, t 110, nr 7-9/2009.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.