Grzybice
mycosis
ilustracja
Klasyfikacje
ICD-10

B35-B49

Grzybice (łac. mycoses), zwane też mykozami – grupa wysoce zaraźliwych chorób zakaźnych ludzi i zwierząt wywołana przez grzyby mikroskopijne. Wywołuje je około 200 gatunków z 250 tys. opisanych gatunków grzybów[1]. Są to głównie dermatofity (grzyby niedoskonałe – fungi imperfecti) i grzyby drożdżopodobne, rzadko grzyby pleśniowe (potocznie pleśnie). Spośród dermatofitów najczęściej atakują grzyby zoofilne (zwierzęce) i antropofilne (ludzkie), a sporadycznie geofilne (glebowe)[2]. W krajach środkowoeuropejskiech obserwuje się stopniowe zwiększenie występowania grzybic spowodowanych przez dermatofity antropofilne[3]. Dermatofity zoofilne – w odróżnieniu od antropofilnych – powodują zmiany skórne o znacznie większym odczynie zapalnym. W związku z dużą zmiennością grzybów powodujących schorzenie ich klasyfikacje napotykają trudności. Dlatego w dermatologii wszystkie choroby skóry i jej przydatków zwane grzybicami właściwymi określa się mianem tinea, niezależnie od grzyba wywołującego zakażenie[4].

Czynniki sprzyjające wystąpieniu grzybic

  • nowotwory[5]
  • antybiotykoterapia
  • awitaminozy grupy B
  • oparzenia
  • sterydoterapia
  • zaburzenia hormonalne w przebiegu niewydolności lub braku śledziony, cukrzycy, otyłości
  • zaburzenia odporności typu komórkowego wrodzone i nabyte
  • niedobór IgA
  • niedobór żelaza i/lub cynku
  • nadmierna wilgotność skóry
  • zaniedbania higieniczne
  • atopia
  • stany obniżonej odporności i ogólnego wyniszczenia organizmu
  • wiek (niemowlęcy i starczy)
  • ciąża

Podział grzybic

Grzybica paznokcia

Można również spotkać się z podziałem grzybic skóry na: grzybice skóry owłosionej (grzybica strzygąca powierzchowna owłosionej skóry głowy, grzybica drobnozarodnikowa powierzchowna owłosionej skóry głowy, grzybica woszczynowa owłosionej skóry głowy, odmiana z odczynem zapalnym wywołana przez grzyby zoofilne)[6] i nieowłosionej (przewlekła grzybica skóry gładkiej, grzybica pachwin)[7]; grzybic narządowych ze względu na organ zainfekowany.

Podział ze względu na nazwę naukową

Powszechny jest, szczególnie w literaturze medycznej i weterynaryjnej, podział ze względu na naukową nazwę choroby, która jest związana z czynnikiem etiologicznym. Jest on jednak mało popularny ze względu na brak możliwości rozpoznania klinicznego patogenu, który wywołał daną grzybicę.

Podział według pochodzenia zakażenia

Epidemiologia

Najbardziej rozpowszechnionym typem grzybicy jest grzybica stóp – 15–30% ogółu populacji[8]. W niektórych grupach społecznych – jak górnicy czy sportowcy – zachorowalność sięga 70%. Równie częstym schorzeniem jest grzybica paznokci – do 40% wszystkich zakażeń grzybicznych[9]. Obecnie w Polsce prawie nie stwierdza się zachorowania na grzybicę woszczyznową, która jest nadal powszechnym schorzeniem w Afryce. Z drugiej strony wzrasta liczba zachorowań na drożdżyce (candidiasis) i wskutek zakażenia pleśniowcami. Głównych przyczyn tego zjawiska upatruje się z powszechnie stosowanej antybiotykoterapii, lekach immunosupresyjnych oraz w zakażeniach wirusem HIV[10].

Objawy

W przypadku grzybic skóry (w tym grzybicy pachwin ze swędzącymi zmianami rumieniowymi w okolicach pachwin) są to: świąd, łuszczenie się skóry, miejscowe zaczerwienie oraz wykwity pęcherzykowe i krostkowe bądź grudki. Natomiast wyprzeniowe ogniska, maceracja naskórka, swędzące pęcherzyki wraz z pęknięciami w przestrzeniach międzypalcowych są zmianami typowymi dla grzybicy stóp. Grzybica paznokci klinicznie charakteryzuje się białożółtym, żółtobrunatnym lub zielonkawym, a także zgrubiałym paznokciem o postrzępionym brzegu i kruszącą się płytką paznokcia. W przypadku grzybic głębokich: objawy narządowe, biegunka.

Leczenie

Leki użytku zewnętrznego (w pierwszym przypadku) i doustne (w obu).

Polieny

  • nystatyna – zbyt toksyczna, by stosować ją ogólnoustrojowo; podawana w formie tabletek, zawiesin, maści, tabletek do ssania i pudrów. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Stosowana jest przy kandydozach błon śluzowych. Jej działanie polega na zwiększeniu przepuszczalności błony komórkowej grzybów, co powoduje wypływ cytozolu i organelli komórkowych. Nie stwierdzono szczepów opornych na nystatynę.
  • amfoterycyna – zachowuje się podobnie do nystatyny, tzn. nie wchłania się z przewodu pokarmowego, podawana jest w tabletkach, kremach, pudrach i zawiesinach. Jest mniej toksyczna więc przy podawaniu parenteralnym służy do leczenia kandydioz układowych i grzybic egzotycznych.
  • natamycyna – blokuje przepuszczalność błony komórkowej grzybów w wyniku wiązania się z jej składnikami, głównie z ergosterolem. Działa przede wszystkim na drożdżaki z rodzaju Candida oraz na rzęsistka pochwowego.

Azole

  • ketokonazol
  • imidazol i jego pochodne:
    • mikonazol – imidazolu. Podawany doustnie powoduje hamowanie syntezy składników ściany komórkowej i wzrost przepuszczalności. Skuteczny w leczeniu zakażeń drożdżakami i gronkowcami. Rzadko spotyka się szczepy oporne na mikonazol.
    • ekonazol – hamując syntezę ergosterolu, uszkadza błonę komórkową grzyba, co zwiększa jej przepuszczalność dla substancji szkodliwych dla jego komórki; hamuje procesy oksydacyjne przejawiające się zmianami w mitochondriach, blokuje syntezę RNA i białek w komórce grzyba. Stosowany miejscowo łatwo wnika do naskórka i powierzchownych warstw skóry właściwej, praktycznie nie wykazuje działania ogólnoustrojowego.
    • klotrimazol – praktycznie nie wchłania się przez skórę, tylko w niewielkim stopniu wchłania się przez błony śluzowe. Klotrimazol hamuje syntezę ergosterolu niezbędnego do budowy błony komórkowej grzybów, co powoduje zaburzenia jej przepuszczalności i lizę (rozkład) komórki.
  • flukonazol – tiazol stosowany w terapii przerywanej lub ciągłej. Nie wiąże się z białkami osocza i rozpuszcza się w wodzie. Długi czas półtrwania ułatwia jego stosowanie. Jest skuteczny w leczeniu zakażeń grzybami z gatunku Candida.
  • itrakonazol – pochodna triazolu, zaburza syntezę ergosterolu błony komórkowej grzyba, powodując zmianę jej przepuszczalności oraz zaburzenie syntezy chityny, a w konsekwencji zahamowanie wzrostu i obumarcie komórki grzyba.

Antymetabolity

  • 5-fluorocytozyna

Medycyna niekonwencjonalna

Po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, możliwe jest wspomaganie tradycyjnego leczenia grzybicy poprzez terapię ziołową.

Najczęściej stosowane leki to:

Leczenie grzybicy ziołami

Leki ziołowe pełnią rolę uzupełniającą przy równoczesnym leczeniu przeciwgrzybicznym. Głównym zadaniem leków ziołowych jest poprawa krążenia krwi i zmniejszenia potliwości stóp, która sprzyja pojawianiu i rozwijaniu się grzybicy stóp. Do popularnych preparatów tworzonych na bazie ziół należą między innymi:

  • Alliostabil,
  • Biostymina,
  • Bellegot (stosowany głównie w leczeniu nerwic – skuteczny w walce z grzybicą)
  • Glistnik (jaskółcze ziele) – do celów leczniczych stosuje się korzeń i ziele, w których znajdują się alkaloidy i flawonoidy – wykazujące działanie przeciwgrzybiczne[11]

Zapobieganie

Podstawą zapobiegania wystąpieniu grzybicy jest higiena osobista, tj. dokładne wycieranie fałdów między palcami oraz noszenie klapek na basenie, saunie czy w łaźniach, używanie własnego ręcznika, odzieży i butów oraz regularne zmienianie odzieży. W przypadku grzybicy pachwin pośrednie znaczenie ma także otyłość. Ze względu na fakt, że grzybicy sprzyjają defekty immunologiczne, należy dbać o całościowy stan zdrowia i właściwą pracę układu odpornościowego. Równie istotne jest noszenie wygodnych i przewiewnych ubrań oraz butów, a w przypadku grzybicy paznokci – unikanie skaleczeń płytki paznokcia, które podnoszą ryzyko zachorowania. Niezbędne jest także unikanie kontaktu z osobami, u których grzybica już wystąpiła. Schorzenie jest bowiem niebezpieczne z epidemiologicznego punktu widzenia – podnosząc ryzyko zarażenia się od innej osoby, ale też grożąc zakażeniem kolejnych partii ciała u chorego.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Grzybice skóry, [w:] Choroby skóry, red. A. Zalewska-Janowska, H. Błaszczyk, Warszawa 2009, s. 42.
  2. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 75.
  3. ↑ Grzybice, [w:] Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, red. S. Jabłońska, S. Majewski, Warszawa 2005, s. 37.
  4. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 76.
  5. ↑ Gerd. Herold: Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004, s. 443. ISBN 83-200-3018-8.
  6. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 78–81.
  7. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 82–84.
  8. ↑ Grzybice, [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 75.
  9. ↑ A. Hryncewicz-Gwóźdź, E. Plomer-Niezgoda, J. Maj, Grzybica stóp, rąk i paznokci – epidemiologia, objawy, leczenie. Mikologia Lekarska 2005, nr 1(12), 57-62.
  10. ↑ Grzybice , [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 75.
  11. ↑ Marek Krześniak, Glistnik jaskółcze ziele, „Echa Leśne” (6), czerwiec 2009, ISSN 1230-0071.

Bibliografia

  • Lakshman P. Samaranayake: Podstawy mikrobiologii dla stomatologów. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. ISBN 83-200-2919-8.
  • Anna Zalewska-Janowska, Honorata Błaszczyk, Choroby skóry, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, ISBN 978-83-200-3760-9, OCLC 297835794.
  • Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, red. S. Jabłońska, S. Majewski, Warszawa 2005. ISBN 83-200-3051-X.
  • Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009. ISBN 83-200-2955-4.

Linki zewnętrzne

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.