Testament Giedymina

W grudniu 1341 roku Giedymin zdążył przed śmiercią podzielić swoje państwo pomiędzy synów. Jewnuta otrzymał tron Wielkiego Księstwa w Wilnie. Kiejstut dostał Troki, Olgierd, będący już księciem witebskim, dostał Krewo. Narymunt zasiadł w Pińsku^[4], a Koriat – jak świadczy Kronika Litewska – miał dostać Nowogródek, Wołkowysk i Mścibochów i rozciągające się do rzeki Słuczy^[5]. Wreszcie Lubart dziedziczył Wołyń po swoim teściu, nieznanym księciu włodzimierskim^[4].

Kronika Litewska z XV w., wydana przez Ignacego Daniłowicza (1788–1843), podaje informację, jakoby Monwid otrzymał od ojca Koraczew i Słonim^[6]. Informacja ta, jako pierwotne źródło informacji, powinna zostać wzięta pod uwagę przed wszystkimi innymi. Jednakże, z relacji Kazimierza Stadnickiego wynika, że zaszła tu pomyłka ze strony wydawcy. Jako argument podaje, że korzystający z tej samej kroniki, wcześniejszy historyk, Jan Długosz (1415–1480), wymienia Kiernów jako udział Monwida. Śladem za informacją Długoszowską podążyli również późniejsi historycy; Bartosz Paprocki, Maciej Stryjkowski i Szymon Okolski, z czego dwóch ostatnich bardzo obeznanych w historii wielkolitewskiej^[6][7].

Ponadto, Koraczew był bardzo rzadko wzmiankowany w Kronikach Litewskich, nie da się go nawet zlokalizować na mapach dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, w przeciwieństwie do Kiernowa, stanowiącego udział Wigunta Aleksandra, jednego z synów Olgierda, a brata Monwida^[7].

Polski historyk, Teodor Narbutt w dziejach Litwy trzyma się wersji Kroniki Litewskiej, jednakże w swoim krótkim ustępie o Monwidzie wypływa jawnie, że Kiernów i Koraczew wziął za jedno i to samo miejsce^[7]. W powszechnej historiografii przyjmuje się więc, że Monwid w rzeczywistości otrzymał Kiernów i Słonim^[8][1] [6]. Z wymienionych powyżej powodów przyjmuje się, że Monwid panował w Słonimiu na Rusi, a także na Kiernowie^[9].

Synowie Giedymina oprócz dzielnicy, mieli również prowadzić coś w rodzaju ściślejszej polityki. Do Jawnuty, jako nowego władcy, należało dźwiganie ciężaru spraw ogólnopaństwowych. Olgierd miał kierować polityką wielkolitewską wobec północno-wschodniej Rusi. Koriat działał wraz z Narymuntem i Lubartem na Rusi południowej, utrzymywał stosunki, głównie z Tatarami. Lubart przede wszystkim z Zjednoczonym Królestwem Polskim, Kiejstut z Mazowszem, a zwłaszcza z zakonem krzyżackim. Monwidowi przypadała prawdopodobnie rola rzecznika wielkolitewskiego wobec zakonu inflanckiego^[10].

Panowanie

Teodor Narbutt wysnuł teorię, według której Monwid miał przejąć tron wielkoksiążęcy, po swoim ojcu, Giedyminie. Teoria ta została jednak skrytykowana przez późniejszych historyków, według których teoria Narbutta nie była w żaden sposób uzasadniona i nie jest możliwa do pogodzenia z informacjami zawartymi w Kronikach Litewskich, według których po Giedyminie miał władać Jawnuta^[7].

Śmierć

Data śmierci Monwida pozostaje kontrowersją. Stadnicki w swojej publikacji ocenił, że Monwid zmarł w rok po śmierci ojca^[7].

Wśród historyków panuje jednak inne, bardziej popularne przeświadczenie. opierające się na przekazie kroniki Macieja z Neuenburga i Kroniki czterech zakonów jerozolimskich, według których, dwóch braci ówczesnego władcy wielkolitewskiego – Olgierda – zginęło 2 lutego 1348 roku w Bitwie nad Strawą. Jednym z tych braci był Narymunt, zaś drugiego z nich badacze identyfikują z Monwidem. W pewnym stopniu potwierdzać to może fakt, że Monwid nie został wspomniany w traktacie rozejmu polsko-litewskiego z 1352 roku, co oznacza, że w tym roku z całą pewnością już nie żył^[8]. Kolejnym argumentem potwierdzającym tę tezę, jest fakt, że od 1348 roku, należącym do Monwida Słonimiem, rządził już Kiejstut^[11].

W pisanych źródłach historycznych nie zachowały się do czasów obecnych żadne inne materiały dotyczące Monwida^[3].