Produkty oferowane w ramach terapii alternatywnych często są reklamowane w kampaniach reklamowych przez górnolotne hasła i jednostkowe raporty osób, które deklarują pomyślne wyleczenie. Te raporty nie są jednak potwierdzone wiedzą naukową.

Wywar z żeń-szenia, znanej od tysiącleci na kontynencie azjatyckim rośliny leczniczej^[1].

Akupunktura to wywodząca się z Chin metoda leczenia^[2], polegająca na nakłuwaniu ciała pacjenta w ustalonych punktach w celu poprawy stanu zdrowia^[3].

Medycyna niekonwencjonalna, paramedycyna, pseudomedycyna lub inaczej medycyna alternatywna, w skrócie alt-med – metody i praktyki, o których twierdzi się, że mają działanie lecznicze lub diagnostyczne, ale są obalone, niesprawdzone, niemożliwe do udowodnienia na podstawie badań naukowych lub ich działanie szkodliwe jest większe niż pozytywne działanie lecznicze. Te metody zazwyczaj nie są akceptowane, a niekiedy stoją w sprzeczności z medycyną opartą na badaniach naukowych (evidence-based medicine), oparte są na twierdzeniach niezgodnych z podstawową wiedzą przyrodniczą i medyczną i w opinii lekarzy i naukowców uchodzą za nieskuteczne albo o wiele gorsze od dostępnych metod oferowanych przez medycynę.

Zwraca się uwagę, iż bliskoznaczne określenia „medycyna niekonwencjonalna”, „paramedycyna”, „pseudomedycyna” i „medycyna alternatywna” są z gruntu mylące i wewnętrznie sprzeczne – choć zawierają one słowo „medycyna” sugerujące leczenie, to określenia te stosowane są wobec metod, które nie leczą lub którymi „leczenie” nie ma potwierdzonej skuteczności.

Praktyki paramedyczne, zwane szerzej praktykami alternatywnymi czyli substytut lub uzupełnienie terapii medycznych, nie mają udowodnionego działania leczniczego u chorych, bez względu na rodzaj schorzenia, na co zwraca uwagę m.in. Amerykańskie Towarzystwo Onkologiczne^[4]. Ich używanie jako metod terapeutycznych jest uważane za nieetyczne przez zdecydowaną większość środowisk naukowych i lekarskich. Pozytywne efekty obserwowane przez pacjentów przy zastosowaniu paramedycyny mogą być wynikiem placebo, regresji w kierunku średniej (w której poprawa, która i tak by się wydarzyła, jest przypisywana terapiom niekonwencjonalnym), mniejszej ilości skutków ubocznych (która jest efektem zmniejszenia rzeczywistego leczenia funkcjonalnego) lub dowolnej kombinacji powyższych. W przeciwieństwie do bardziej wiarygodnych metod, takich jak oparte na dowodach farmakoterapia^[5] czy psychoterapia, alternatywne terapie i diagnozy nie są częścią powszechnych systemów opieki zdrowotnej funkcjonujących w większości krajów rozwiniętych; nie są też nauczane w szkołach medycznych w ramach programów empirycznych. Niekonwencjonalne terapie często opierają się na religii, tradycji, przesądach, wierze w zjawiska nadprzyrodzone, pseudonauce, błędach w rozumowaniu, propagandzie, oszustwie lub kłamstwie. Regulacja i licencjonowanie paramedycyny i dostawców opieki zdrowotnej różni się w poszczególnych krajach.

Medycyna niekonwencjonalna składa się z szerokiej gamy praktyk, produktów i terapii – od tych, które są biologicznie wiarygodne, ale niezbyt dobrze przetestowane, do tych o znanych szkodliwych i toksycznych skutkach. Medycyna niekonwencjonalna stała się popularna i jest używana przez znaczny procent populacji w wielu krajach. Podczas gdy dokonała znaczącej zmiany w nazewnictwie: od szarlatanerii do medycyny komplementarnej lub integracyjnej – promuje zasadniczo te same co dawna „szarlataneria” praktyki. Jej zwolennicy często sugerują, aby stosować alternatywną medycynę wraz z funkcjonalnym leczeniem medycznym, w przekonaniu że uzupełnia leczenie (polepsza działanie lub łagodzi skutki uboczne). Nie ma dowodów na to, że tak się dzieje, a znaczące interakcje leków spowodowane alternatywnymi terapiami mogą zamiast tego negatywnie wpływać na leczenie, czyniąc je mniej skutecznym, w szczególności w przypadku terapii przeciwnowotworowych. Pomimo tego, że w większości krajów rozwiniętych alternatywne terapie leczenia nowotworów są wprowadzane na rynek nielegalnie i osiągają wysokie ceny, wielu chorych na nowotwory stosuje je.

Część praktyk zaliczanych do medycyny niekonwencjonalnej ma swoje źródło w starszej tradycji (jak akupunktura), a inne rozwinęły się w czasach nowożytnych (na przykład homeopatia i bioenergoterapia). Medycyna niekonwencjonalna nie jest tym samym, co medycyna eksperymentalna lub tradycyjna, choć większość spośród współcześnie stosowanych metod tradycyjnych jest nieuznana jako terapie medyczne. Wbrew częstemu przekonaniu, na testowanie medycyny niekonwencjonalnej przez ośrodki naukowe i zespoły badawcze przeznaczane są znaczne wydatki.

Wybrane rodzaje medycyny niekonwencjonalnej

• akupresura – metoda polegająca na ucisku określonych miejsc ciała
• akupunktura – metoda polegająca na wbijaniu igieł w określone miejsca na ciele
• apiterapia – metoda polegająca na podawaniu produktów pochodzących od pszczół
• aromaterapia – metoda polegająca na podawaniu naturalnych olejków eterycznych
• bioenergoterapia – metoda polegająca na wykorzystaniu nieudowodnionej tzw. „bioenergii”
• biorezonans – metoda polegająca na wykorzystaniu aparatów mierzących opór elektryczny skóry
• homeopatia – metoda polegająca na zastosowaniu tzw. „zdynamizowanych” roztworów wodnych różnych substancji, najczęściej pochodzenia roślinnego lub mineralnego
• irydologia – metoda rzekomo diagnozująca stan zdrowia na podstawie wyglądu tęczówki oka
• koloroterapia – metoda polegająca na ekspozycji na światło o różnych kolorach
• litoterapia – metoda polegająca na podawaniu minerałów
• metoda Batesa – metoda polegająca na „relaksacji oczu”
• ortopatia – metoda polegająca na wykorzystaniu samoregenerujących właściwości organizmu
• radiestezja – metoda polegająca na użyciu wahadeł
• refleksologia – metoda polegająca na manualnym uciskaniu stóp, rąk lub twarzy celem rzekomego leczenia organów wewnętrznych
• sylwoterapia – metoda polegająca na przebywaniu przy drzewach i krzewach
• urynoterapia – metoda polegająca na stosowaniu moczu

Zobacz też

• Linus Pauling Institute of Science and Medicine
• medycyna manualna
• medycyna holistyczna
• naturopatia

Przypisy

Bibliografia

• R. Bivins: Alternative Medicine? A History. Oxford University Press, 2007. ISBN 978-0-19-921887-5.brak strony w książce
• Board of Science and Education, British Medical Association: Complementary Medicine: New Approaches to Good Practice. Oxford University Press, 1993. ISBN 978-0-19-286166-5.brak strony w książce
• D. Callahan: The Role of Complementary and Alternative Medicine: Accommodating Pluralism. Washington, D.C.: Georgetown University Press, 2004. ISBN 978-1-58901-464-0.brak strony w książce
• Michael H. Cohen: Complementary & Alternative Medicine: Legal Boundaries and Regulatory Perspectives. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1998. ISBN 978-0-8018-5689-1.brak strony w książce
• Committee on the Use of Complementary and Alternative Medicine by the American Public, Board on Health Promotion and Disease Prevention, Institute of Medicine, United States National Academies: Complementary and Alternative Medicine in the United States. Washington, D.C.: National Academy Press, 2005. ISBN 0-309-09270-1.brak strony w książce
• Chapter 28: Unorthodox Medical Theories. W: N. Gevitz: Companion Encyclopedia of the History of Medicine. New York & London: Routledge, 1993. Vol. 1. ISBN 978-0-415-16419-1.brak strony w książce
• S. Hahnemann: The Homœopathic Medical Doctrine, or "Organon of the Healing Art". Dublin: W.F. Wakeman, 1833.brak strony w książce
• Dennis L Kasper, Anthony S. Fauci, Stephen L. Hauser, Dan L. Longo, J. Larry Jameson, Joseph Loscalzo: Harrison's Principles of Internal Medicine. Wyd. 19. New York: McGraw Hill Education, 2015. ISBN 978-0-07-180215-4.brak strony w książce
• Lakshmi Chandra Mishra: Scientific Basis for Ayurvedic Therapies. Boca Raton: CRC Press, 2004. ISBN 0-8493-1366-X.brak strony w książce
• Bonnie Blair O'Connor: Healing Traditions: Alternative Medicine and the Health Professions. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1995. ISBN 978-0-8122-1398-0.brak strony w książce
• M. Ruggie: Marginal to Mainstream: Alternative Medicine in America. Cambridge University Press, 2004. ISBN 978-0-521-83429-2.brak strony w książce
• C. Sagan: The Demon-Haunted World: Science As a Candle in the Dark. New York: Random House, 1996. ISBN 978-0-394-53512-8.brak strony w książce
• M. Saks: Orthodox and Alternative Medicine: Politics, Professionalization and Health Care. Sage Publications, 2003. ISBN 978-1-4462-6536-9.brak strony w książce
• E. Sointu: Theorizing Complementary and Alternative Medicines: Wellbeing, Self, Gender, Class. Basingstoke, England: Palgrave Macmillan, 2012. ISBN 978-0-230-30931-9.brak strony w książce
• Walton J., Sir, Science and Technology Committee, House of Lords, Parliament of the United Kingdom: Sixth Report: Complementary and Alternative Medicine. London: The Stationery Office, 2000. ISBN 978-0-10-483100-7.brak strony w książce
• Kim Taylor: Chinese Medicine in Early Communist China, 1945–63: a Medicine of Revolution. London and New York: RoutledgeCurzon, 2005, seria: Needham Research Institute Studies. ISBN 0-415-34512-X.brak strony w książce
• D. Wujastyk: The Roots of Ayurveda: Selections from Sanskrit Medical Writings. Translated by D. Wujastyk. London and New York: Penguin Books, 2003. ISBN 0-14-044824-1.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• prof. dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak, dr n. med. Cecylia R. Łukaszuk, dr hab n.o zdr. Jolanta Lewko, prof. dr hab. n. med. Wojciech Kułak, „Holistyczny wymiar współczesnej medycyny”, Tom I, Wydanie I, Białystok 2015 ISBN 978-83-937785-8-4; fragment wstępu: Leonardo da Vinci „doktorzy, którzy zajmują się chorymi, powinni koniecznie zrozumieć, czym jest człowiek, czym jest życie i czym jest zdrowie, i w jaki sposób równowaga i harmonia tych elementów je podtrzymuje”
• prof. dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak, dr n. med. Cecylia R. Łukaszuk, dr hab n.o zdr. Jolanta Lewko, prof. dr hab. n. med. Wojciech Kułak, „Holistyczny wymiar współczesnej medycyny”, Tom II, Wydanie I, Białystok 2016 ISBN 978-83-940670-0-7