Lucerna nerkowata
Ilustracja
Lucerna nerkowata (na dole)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

lucerna

Gatunek

lucerna nerkowata

Nazwa systematyczna
Medicago lupulina L.
Sp. pl. 2:779. 1753[3]
Synonimy
  • Medicago cupaniana Guss..
  • Medicago lupulina var. cupaniana (Guss.) Boiss

Lucerna nerkowata[4] (Medicago lupulina L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Inne spotykane nazwy (zwyczajowe) to: lucerna chmielowa, koniczyna żółta.

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzimy obszar występowania tego gatunku to Europa, Azja i Afryka Północna[5]. Rozprzestrzenił się i obecnie występuje na wszystkich kontynentach (poza Antarktydą) i na wielu wyspach[6]. W Polsce jest bardzo pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy[7].

Morfologia

Łodyga
Gęsto ulistniona, rozgałęziona, płożąca lub podnosząca o długości do 60 cm, przeważnie naga lub krótko owłosiona i rzadko pokryta gruczołkami[8].
Korzeń
Wrzecionowaty, płytko i silnie rozgałęziony[8].
Liście
Złożone, 3-listkowe. Listki odwrotnie jajowate, na szczycie ząbkowane, na dolnej stronie owłosione. Przylistki językowate o różnej długości, zrośnięte z łodygą, całobrzegie lub ząbkowane[8]. Środkowy listek ma dłuższy ogonek, niż listki boczne[7].
Kwiaty
Motylkowe, zebrane w kuliste główki złożone z 10-20 kwiatków o długości do 3 mm. Kwiaty osadzone są na krótkich, owłosionych szypułkach o takiej długości, jak rurka kielicha, lub dłuższe. Kielich o owłosionej i skośnie uciętej rurce z ząbkami o takiej samej długości, jak rurka. Korona żółta. Jej skrzydełka są krótsze od łódeczki, a żagielek ma krótki paznokieć[7].
Owoce
Drobny, nerkowaty, jednonasienny strąk bez kolców, wydęty, nagi, lub przylegająco owłosiony o siateczkowatej nerwacji. Jest skręcony, ma długość do 2,5 cm, po dojrzeniu czernieje. Nasiona nerkowate lub jajowate, zielonkawożółte, nieco połyskujące[7].

Biologia i ekologia

Rozwój
Roślina jednoroczna, czasami zimująca, hemikryptofit. Kwitnie od maja do września[7]. Jest rośliną obcopylną i owadopylną[9].
Siedlisko
Roślina synantropijna i segetalna, rosnąca na obrzeżach dróg, suchych zboczach, przydrożach, wydepczyskach, nieużytkach, na łąkach, trawnikach, w murawach, terenach kolejowych. Na polach i w ogrodach jest chwastem, zwłaszcza w zbożach ozimych[7]. Ma niewielkie wymagania, często rośnie na glebach jałowych. Roślina światłolubna i ciepłolubna[8]. Bardzo dobrze znosi susze, jest wytrzymała na mrozy i późnowiosenne przymrozki, przystosowuje się także do różnorodnych warunków siedliskowych[9]. Gatunek wyróżniający dla rzędu Onopordetalia[7].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 16[10].
Korelacje międzygatunkowe
Pasożytują na niej grzybopodobne lęgniowce Peronospora officinalis, Peronospora romanica i Peronospora trifoliorum wywołujące mączniaka rzekomego oraz niektóre grzyby mikroskopijne: Erysiphe pisi powodujący mączniaka prawdziwego grochu, Uromyces pisi-sativi wywołujący rdzę grochu, Stagonospora meliloti, Leptotrochila medicaginis, Pseudopeziza medicaginis, Ascochyta imperfecta. Na jej pędach żeruje wiele gatunków owadów, ich larwy i poczwarki[11].

Zastosowanie

  • Roślina pastewna – Stanowi cenny składnik mieszanek pastwiskowych. Chociaż jest mniej plenna niż lucerna siewna i lucerna mieszańcowa. uprawia się ją ze względu na jej niewielkie wymagania[8]. Znajduje się w rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej.
  • Młode liście są jadalne, zarówno po ugotowaniu, jak i na surowo. Zawierają dużo witaminy K. Indianie zjadali jej liście, a także nasiona, które prażyli na ogniu lub rozcierali na mąkę. Lucernę można jednak spożywać tylko w niewielkiej ilości, zawiera bowiem substancje utrudniające trawienie białek. Zawiera także saponiny powodujące rozpad czerwonych ciałek krwi (usuwa je gotowanie)[12].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. ↑ The International Plant Names Index. [dostęp 2018-03-13].
  4. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 114-115, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].
  6. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-03-13].
  7. 1 2 3 4 5 6 7 Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
  8. 1 2 3 4 5 František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
  9. 1 2 Wilczek M. Lucerna nerkowata. W: Szczegółowa uprawa roślin. Wyd. Akademii Rolniczej, Wyd. II, tom I, Wrocław, 2003., str. 215-217
  10. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  11. ↑ Malcolm Storey: Medicago lupulina L. (Black Medick). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-03-13].
  12. ↑ Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. Chemigrafia, 2004. ISBN 83-904633-5-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.