Leukafereza (ang. leukapheresis) – procedura mająca na celu selektywną separację leukocytów, odmiana aferezy. Zabieg polega na pobraniu krwi pełnej do separatora, w którym zostają oddzielone krwinki białe, a pozostałe elementy, to znaczy erytrocyty, trombocyty oraz osocze, zostają zwrócone do krwiobiegu. Metoda pozwala na obniżenie liczby leukocytów o 25–50%. Głównym zastosowania tej metody to doraźne obniżenie liczby leukocytów w celu zapobieganiu powikłaniom oraz pozyskiwanie komórek macierzystych do przeszczepu szpiku.

Procedura

Afereza – pełną krew wprowadza się do wirówki (1), gdzie zostaje rozdzielona na plazmę (2), leukocyty (3) i erytrocyty (4). Wybrane składniki są następnie odprowadzane (5).
Afereza. Leukafereza jest odmianą aferezy.

Wykonanie jest mało inwazyjne i niebolesne. Polega na wykonaniu dwóch wkłuć do żył obwodowych w dwóch kończynach – zwykle żył w zgięciu łokciowym (żyła odłokciowa, żyła odpromieniowa). Następnie z jednej żyły zostaje pobierana krew, która przepływa do separatora, gdzie dochodzi do oddzielenia leukocytów. Po przejściu przez separator krew powraca do drugiej żyły w drugiej kończynie. Zabieg trwa od 2 do 4 godzin[1]. Działaniem uboczny leukaferezy mogą być drętwienie i mrowienie[1], które łatwo ustępuje po podaniu preparatów wapnia. W celu wykonania przeszczepu szpiku (przeszczepu macierzystych komórek hematopoetycznych) przed leukaferezą stosuje się mobilizację szpiku za pomocą czynników wzrostowych.

Zastosowanie

Leukafereza terapeutyczna

Leukafereza terapeutyczna jest stosowana w leczeniu objawowym. Pozwala na szybkie, doraźne obniżenie bardzo dużej liczby leukocytów, kiedy ich liczba jest na tyle duża, by spowodować leukostazę[2][3] (zaburzenie przepływu krwi spowodowane leukocytozą powyżej 100 000/μl). Zastosowana przed chemioterapią pozwala zmniejszyć objawy zespołu lizy guza[4]. W przewlekłej białaczce szpikowej pomaga zmniejszyć hepatosplenomegalię[5].

Transplantologia

Biopsja aspiracyjna szpiku kostnego. W transplantologii leukafereza jest alternatywną metodą dla biopsji aspiracyjnej.

Leukafereza znajduje zastosowanie w transplantologii jako alternatywa pobrania szpiku metodą operacyjną. Jest to metoda przeszczepienia macierzystych komórek hematopoetycznych z krwi obwodowej (PBPC)[6]. Po mobilizacji szpiku kostnego za pomocą odpowiednich leków (np. kortykosteroidy i G-CSF) i uzyskaniu odpowiedniej liczby komórek CD34+ (>0,1%), z krwi dawcy są separowane komórki macierzyste szpiku (tzw. kolekcja). Następnie, po odpowiedniej obróbce i odpowiednim przygotowaniu pacjenta, komórki macierzyste mogą zostać przeszczepione. Przeszczepienie polega na przetoczeniu pobranych komórek macierzystych do naczynia centralnego biorcy. Leukafereza jest również stosowana w autogenicznym przeszczepieniu szpiku, stosowanym w sytuacji, w której pacjent wymaga terapii mieloablacyjnej lub wdrożenia programu megachemioterapii, ale ma niezmieniony chorobowo szpik (na przykład chłoniak Hodgkina[7], chłoniaki nieziarnicze[7], neuroblastoma[8], zaawansowany rak piersi[9]). Umożliwia to zastosowanie wysokich dawek leków, które zwiększają szansę na wyleczenie lub przedłużają życie chorego, ale jednocześnie prowadzą do aplazji szpiku (zniszczenie szpiku). Przeszczep umożliwia odtworzenie szpiku chorego i podjęcie niezbędnej do życia funkcji krwiotwórczej.

Koncentrat granulocytarny

Koncentrat granulocytarny (KG) jest preparatem krwiopochodnym otrzymywanym metodą leukaferezy[4]. Dodatkowo używane są środki mające na celu sedymentacje erytrocytów. Koncentrat jest stosowany u pacjentów z granulocytopenią. Obecnie ma bardzo ograniczone zastosowanie do zagrażających życiu (sepsa) zakażeń grzybiczych (grzybice układowe) lub bakteryjnych u chorych z agranulocytozą[4].

Choroby autoimmunologiczne

Metoda umożliwia selektywne usunięcie granulocytów, makrofagów i monocytów bez zmniejszenia liczby leukocytów. Znajduje to zastosowanie w leczeniu chorób autoimmunologicznych, gdzie komórki zapalnie odgrywają istotną rolę w patogenezie. Obecnie bywa stosowana w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS)[10] i wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego[11].

Przypisy

  1. 1 2 Krajowy Bank Dawców Szpiku - najczęściej zadawane pytania.
  2. ↑ William Blum, Pierluigi Porcu, Therapeutic Apheresis in Hyperleukocytosis and Hyperviscosity Syndrome [online] [dostęp 2014-03-02] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-09].
  3. ↑ D. Tan, W. Hwang, YT. Goh. Therapeutic leukapheresis in hyperleukocytic leukaemias--the experience of a tertiary institution in Singapore.. „Ann Acad Med Singapore”. 34 (3), s. 229-34, Apr 2005. PMID: 15902342.
  4. 1 2 3 Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2010. ISBN 978-83-7430-216-6.
  5. ↑ GJ. Ventura, JP. Hester, TL. Smith, MJ. Keating. Acute myeloblastic leukemia with hyperleukocytosis: risk factors for early mortality in induction.. „Am J Hematol”. 27 (1), s. 34-7, Jan 1988. PMID: 3162645. (ang.).
  6. ↑ Chantiya Chanswangphuwana, Pawinee Kupatawintu, Panrudee Panjai, Paviga Tunsittipun i inni. Successful peripheral blood stem cell mobilization using pegfilgrastim in allogeneic stem cell transplantation. „International Journal of Hematology”. 99 (3), s. 318–322, 2014-01-29. Springer Nature. DOI: 10.1007/s12185-014-1507-0. ISSN 0925-5710. PMID: 24474639. (ang.).
  7. 1 2 A.P. Rapoport i inni, Treatment of relapsed or refractory Hodgkin disease and non-Hodgkin lymphoma with high-dose chemoradiotherapy followed by unstimulated autologous peripheral stem cell rescue, „American Journal of Hematology”, 40 (2), 1992, s. 86-92, PMID: 1585923 [dostęp 2014-03-02].
  8. ↑ A. Tchirkov, J. Kanold, M. Giollant, P. Halle-Haus i inni. Molecular monitoring of tumor cell contamination in leukapheresis products from stage IV neuroblastoma patients before and after positive CD34 selection.. „Med Pediatr Oncol”. 30 (4), s. 228-32, Apr 1998. PMID: 9473757.
  9. ↑ Nimrod Schwella, Andrea Braun, Norbert Ahrens, Oliver Rick i inni. Leukapheresis after high-dose chemotherapy and autologous peripheral blood progenitor cell transplantation: a novel approach to harvest a second autograft. „Transfusion”. 43 (2), s. 259–264, 2003. Wiley. DOI: 10.1046/j.1537-2995.2003.00306.x. ISSN 0041-1132. (ang.).
  10. ↑ G Hahn, B Stuhlmüller, N Hain, J R Kalden, K Pfizenmaier, and G R Burmester. Modulation of monocyte activation in patients with rheumatoid arthritis by leukapheresis therapy. „The Journal of Clinical Investigation”. s. 862–70. DOI: 10.1172/JCI116307. PMID: 8450066.
  11. ↑ Leukapheresis for inflammatory bowel disease. The National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE), 2005. [dostęp 2018-12-13]. (ang.). (PDF)

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.