Leon Penner
Data i miejsce urodzenia

28 marca 1907
Lutowiska

Data i miejsce śmierci

koniec lat 90. XX wieku
Wiedeń

Zawód, zajęcie

adwokat, prokurator

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej

Leon Penner (ur. 28 marca 1907 w Lutowiskach, zm. ?) – prawnik, adwokat, prokurator.

Życiorys

Urodził się 28 marca 1907 w Lutowiskach[1][2]. Był pochodzenia żydowskiego[3], synem Eliasza[4]. Pochodził z Przemyśla[3]. Kształcił się w Państwowym Gimnazjum w Jarosławiu, gdzie w 1921 ukończył III klasę[5]. Został adwokatem[1]. W połowie 1937 otworzył kancelarię adwokacką w Jarosławiu przy ulicy Kraszewskiego 4[6]. Miał też kancelarię w Ustrzykach Dolnych[3].

Podczas II wojny światowej został zatrzymany przez Niemców, wywieziony z Jarosławia, i pod koniec 1942 osadzony w Zwangsarbeitslager Zaslaw[1]. Za radą pochodzącego z pobliskiego Zagórza Alojzego Bełzy ps. „Alik” uciekł z obozu w styczniu 1943 i trafił do Karola i Władysława Szelków w Niebieszczanach[1][7]. Drugi z nich był komendantem tamtejszej placówki ZWZ–AK[8][9][10][11][1]. Wraz z żoną i córką został umieszczony u ich sąsiadów, tj. Wiktorii Rolnik[9][1]. Miejscem ukrywania był wykonany uprzednio podkop w stajni, strych, a w czasie zagrożenia również las[1].

Został zaprzysiężony do Armii Krajowej i posługiwał się pseudonim „Leo” (względnie „Leon”) oraz „Jan”[12][13][14]. Decyzją dowódcy obwodu AK Sanok, kpt. Adama Winogrodzkiego, otrzymał zadanie prowadzenia wywiadu radiowego[13]. Prowadził nasłuch radiowy sowieckiej agencji TASS i rozgłośni niemieckich[15]. Pozostając w Niebieszczanach w 1943 był członkiem patrolu dywersyjnego[16]. Przez okres kilku tygodni był uczestnikiem walk polskiej partyzantki[13]. Brał udział w akcji AK pod Wolicą[17]. Z oddziału odszedł na własną prośbę[18]. Fałszywe dokumenty dla Leona Pennera miał przygotować Mieczysław Przystasz[3]. Po aresztowaniu Władysława Szelki (19 czerwca 1944) ukrywaniem Pennera zajmowali się Karol Szelka z żoną Stefanią[1]. Penner przebywał we wsi Niebieszczany 21 miesięcy[1]. Stamtąd, w trakcie akcji „Burza” 6 sierpnia 1944 został przyprowadzony przez Stanisława Osękowskiego ps. „Żbik” do stacjonującego w Zawadce Morochowskiej oddziału partyzanckiego „Południe” i tego dnia na własną prośbę został przyjęty do jego szeregów przez dowódcę, kapitana „Korwina”, oraz przydzielony przez tegoż do V plutonu pod komendą Piotra Dudycza ps. „Cezar”[7]. W 1989 Władysław, Karol i Stefania Szelkowie zostali uhonorowani izraelskim odznaczeniem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za ukrywanie Leona Pennera[19][20][1].

Po zakończeniu wojny Penner trafił do Austrii[1]. Jako prokurator oskarżał niemieckich zbrodniarzy wojennych w Katowicach i Warszawie[3]. W marcu 1946 był oskarżycielem w procesie byłych członków SA przed Sądem Specjalnym w Chorzowie[21]. W tym roku był działaczem Związku Pracowników Sądowych w Katowicach[22]. W połowie 1946 był wiceprokuratorem Specjalnego Sądu Karnego w Katowicach[23]. Jesienią 1946 i w 1947 był wiceprokuratorem Prokuratury Sądu Apelacyjnego w Katowicach[24][25]. Pracując w tym charakterze w 1947 był członkiem koła lektorów przy Komitecie Wojewódzkim Polskiej Partii Robotniczej w Katowicach[26]. W październiku 1947 został wybrany wiceprezesem zarządu Śląsko-Dąbrowskiego Oddziału Zrzeszenia Prawników Demokratów w Katowicach[27]. Z ramienia Prokuratury Generalnej występował jako oskarżyciel w procesie Jürgena Stroopa i Franza Konrada, zakończonym wydaniem przez Sąd Wojewódzki w Warszawie wyroków śmierci w lipcu 1951[28][29][30][31][32]. Później został pracownikiem Ministerstwa Sprawiedliwości Polski Ludowej[8]. Sprawował stanowisko dyrektora Departamentu III Sądowego Prokuratury Generalnej PRL[33]. Pełniąc tę funkcję występował jako prokurator w procesie gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa[34][35][36]. Pracując w Prokuraturze Generalnej nie ujawnił swojej przeszłości w AK, co miało skutkować przykrościami ze strony współpracowników[13]. Sam zaś oficjalnie podkreślił międzynarodowy charakter działalności AK[13].

Publikował w „Życiu Warszawy”[37], w „Nowinach Rzeszowskich”[38]. Jako prokurator Prokuratury Generalnej w drugiej połowie grudnia 1957 był w składzie rządowej delegacji PRL w rokowaniach w Warszawie ze stroną ZSRR w sprawie podpisania umowy o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach rodzinnych, cywilnych i karnych[39].

Przypuszczalnie w 1968 wyemigrował z Polski[33]. Zmarł prawdopodobnie pod koniec lat 90. XX wieku w Wiedniu[33].

Miał syna Juliusza[40].

Publikacje

  • Akty oskarżenia i rewizje. Zasady sporządzania i przykłady (1954, współautorzy: Henryk Furmankiewicz, Maciej Majster)[41]
  • Komentarz do ustawy z dnia 21 stycznia 1958 r. o wzmożeniu ochrony mienia społecznego przed szkodami wynikającymi z przestępstwa (1958)[42]
  • Śledztwo w sprawie o spędzenie płodu (1956, tłumaczenie z jęz. rosyjskiego i opracowanie)[43]

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Szelka Stefania, Karol i Władysław. muzeumulmow.pl. [dostęp 2020-04-30].
  2. ↑ Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Okręg Warszawa. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2018-02-19].
  3. 1 2 3 4 5 Alojzy Bełza: Relacja. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 373. ISBN 978-83-903080-5-0.
  4. 1 2 M.P. z 1955 r. nr 35, poz. 334 - Uchwała Rady Państwa z dnia 4 stycznia 1955 r. nr 0/4 - na wniosek Prokuratora Generalnego P.R.L.
  5. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi Gimnazyum Państwowego w Jarosławiu za rok szkolny 1921. Jarosław: 1921, s. 24.
  6. ↑ Ogłoszenie. „Express Jarosławski”. Nr 10, s. 1, 19 czerwca 1937.
  7. 1 2 Alojzy Bełza: Część II. Wspomnienia z OP „Południe”. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 441. ISBN 978-83-903080-5-0.
  8. 1 2 Łukasz Grzywacz-Świtalski: Z walk na Podkarpaciu. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1971, s. 157.
  9. 1 2 Brygidyn. San 1992 ↓, s. 89.
  10. ↑ Edward Zając. Dzieje Żydów Sanoka i powiatu sanockiego w latach 1939–1943. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Nr 32, s. 136, 1994.
  11. ↑ Alojzy Bełza. Wspomnienie o sierż. Władysław Szelce ps. „Borsuk”, „Czajka”. „Biuletyn Informacyjno–Historyczny”. Nr 1/41, s. 32, 2005. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Zarząd Okręgu Krosno. ISSN 1429-0324.
  12. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 287.
  13. 1 2 3 4 5 Adam Korwin: Droga Żołnierza do wolności i Demokracji (1939–1945). W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 555. ISBN 978-83-903080-5-0.
  14. ↑ Indeks nazwisk i pseudonimów. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 575. ISBN 978-83-903080-5-0.
  15. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 116.
  16. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 184-185, 253.
  17. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 225.
  18. ↑ Brygidyn. San 1992 ↓, s. 253.
  19. ↑ Szelka Wladyslaw. righteous.yadvashem.org. [dostęp 2020-04-30]. (ang.).
  20. ↑ Szelka Karol & Stefania. righteous.yadvashem.org. [dostęp 2020-04-30]. (ang.).
  21. ↑ 3 wyroki sądu specjalnego w Chorzowie. „Gazeta Robotnicza”. Nr 73, s. 4, 14 marca 1946.
  22. ↑ Walne zgromadzenia Związku Pracowników Sądowych. W Katowicach. „Demokratyczny Przegląd Prawniczy”. Nr 5–6, s. 68, 1946.
  23. ↑ Odznaczenie sądowników śląskich. „Demokratyczny Przegląd Prawniczy”. Nr 5–6, s. 66, 1946.
  24. ↑ Zabójcy dra Piekarza przed Sądem Apelacyjnym. „Trybuna Robotnicza”. Nr 309, s. 7, 9 listopada 1946.
  25. ↑ Informator Sądowy na Rok 1947. Warszawa: 1947, s. 167.
  26. ↑ Na odcinku walki o wychowanie ideologiczne peperowców. „Trybuna Robotnicza”. Nr 144, s. 3, 28 maja 1947.
  27. ↑ Kronika. „Trybuna Robotnicza”. Nr 298, s. 5, 29 października 1947.
  28. ↑ Kat Getta Warszawskiego Jurgen Stroop skazany na karę śmierci. „Życie Warszawy”. Nr 200, s. 2, 24 lipca 1951.
  29. ↑ Kaci getta warszawskiego zawisną na szubienicy. „Trybuna Robotnicza”. Nr 199, s. 1, 24 lipca 1951.
  30. ↑ Zbrodniarze hitlerowscy Stroop i Konrad – kaci getta warszawskiego i ludności Wielkopolski skazani na karę śmierci. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 201, s. 2, 25 lipca 1951.
  31. ↑ Procesy przestępców wojennych. jhi.pl. [dostęp 2018-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-18)].
  32. ↑ Andrzej Żbikowski (oprac.), Dokumenty, t. T. 39: Jürgen Stroop. Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje! Wstęp, Instytut Pamięci Narodowej, 2009, s. 13.
  33. 1 2 3 Andrzej Szelka: Władysław Szelka (1907-1944). Szkic biograficzny. Gliwice-Niebieszczany: 2007, s. 66, seria: Biblioteka rodziny Szelków. Tom I.
  34. ↑ Marta Tychmanowicz: Mord sądowy na legendzie Armii Krajowej. wp.pl, 2012-04-16. [dostęp 2018-02-19].
  35. ↑ Marek Klecel: Zbrodnia w majestacie prawa – Generał Fieldorf „Nil” przed sądami sowieckiego państwa polskiego. radiomaryja.pl, 2008-04-25. [dostęp 2018-02-19].
  36. ↑ Agnieszka Rybak: Za późno na sprawiedliwość. rp.pl, 2017-02-25. [dostęp 2018-02-19].
  37. ↑ Leon Penner. Co zrobiono i co trzeba zrobić w walce z chuligaństwem. „Życie Warszawy”. Nr 55, s. 3, 5 marca 1955.
  38. ↑ Leon Penner. Dla umocnienia ludowej praworządności. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 57, s. 3, 7 marca 1956.
  39. ↑ Pomoc prawna i stosunki prawne. Podpisanie umowy polsko-radzieckiej. „Życie Warszawy”. Nr 310, s. 1, 30 grudnia 1957.
  40. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144.
  41. ↑ Akty oskarżenia i rewizje: zasady sporządzania i przykłady. books.google.pl. [dostęp 2018-02-19].
  42. ↑ Komentarz do ustawy z dnia 21 stycznia 1958 r. o wzmożeniu ochrony mienia społecznego przed szkodami wynikającymi z przestępstwa. books.google.pl. [dostęp 2018-02-19].
  43. ↑ Śledztwo w sprawie o spędzenie płodu. books.google.pl. [dostęp 2018-02-19].
  44. ↑ M.P. z 1949 r. nr 62, poz. 834 „za zasługi w pracy zawodowej”.
  45. ↑ M.P. z 1946 r. nr 32, poz. 61 „w uznaniu zasług, położonych dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele organizacji sądownictwa i ugruntowania praworządności na terenie Śląska”.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.