Lasek Złotoryjski
Ilustracja
Głaz narzutowy w dawnym Lasku Mieszczańskim
Państwo

 Polska

Miejscowość

Legnica

Powierzchnia

52 ha

Data założenia

1890

Projektant

Ludwig Mattheus

Położenie na mapie Legnicy
Mapa konturowa Legnicy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lasek Złotoryjski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Lasek Złotoryjski”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Lasek Złotoryjski”
Ziemia51°11′48″N 16°07′59″E/51,196667 16,133056
Strona internetowa

Lasek Złotoryjski – zabytkowy[1] park leśny zlokalizowany w południowo-zachodniej części Legnicy[2], na Wysoczyźnie Chojnowskiej[3] o powierzchni 52 hektarów[4]. Obok Lasku Pawickiego jeden z dwóch największych obszarów leśnych w granicach miasta[5].

Historia

Pomnik (ława) Samuela Beniamina von Ruffera, fundatora północnej części Lasku Złotoryjskiego w 2018 r.

Zaczątkiem Lasku Złotoryjskiego był Bürgerwäldchen (Lasek Mieszczański), założony w 1890 roku po południowej stronie ulicy Złotoryjskiej, na terenie należącym do konsorcjum legnickich mieszczan[6]. Do założenia nowego parku miał skłonić burżuazję miejską sukces wystawy ogrodniczej, odbywającej się w mieście w roku 1890[7]. Uprzednio na zboczach Wzgórza Zwycięstwa wydobywano glinę i piasek pod rozwijane na przełomie XIX i XX wieku budownictwo mieszkaniowe i użytkowe oraz niewielkie złoża węgla brunatnego na potrzeby pobliskich cegielni[3][6]. Południową część parku założono na obszarze dwustu morg, dokonując nasadzeń 40 tysięcy drzew różnych gatunków[8]. Lasek był podzielony na części tematyczne: parkową, leśną oraz wygrodzony żywopłotem zwierzyniec z danielami, sarnami i bocianami[8]. W 1901 roku park powiększono o polanę z roślinnością górską sprowadzoną spod Merseburga, która miała stanowić początek ogrodu botanicznego[8] (zamiaru tego nie dokończono[3]). Północna część parku powstała w 1907 roku, dzięki przekazaniu gruntów przez rodzinę śląskich fabrykantów von Rufferów[6][9]. Rufferowie ufundowali także 150 tysięcy sadzonek drzew liściastych oraz iglastych na obszarze obu części dzisiejszego Lasku Złotoryjskiego[10].

Teren parków został zagospodarowany do celów rekreacyjnych poprzez wytyczenie krętych alei i promenad (w tym liczącej 1600 metrów alei Zwycięstwa o różnicy wysokości poziomów rzędu 20-40 metrów[3]) i wyposażenie w typowe budowle parkowe: altany, groty, pergole[6]. W parkach tworzących powojenny Lasek Złotoryjski ustawiono obeliski upamiętniające fundatorów[6], które po II wojnie światowej straciły pierwotną funkcję[3]. Funkcjonował punkt widokowy oraz tor saneczkowy[6].

W pobliżu Wzgórza Zwycięstwa na potrzeby Wehrmachtu wzniesiono w 1935 roku jeden z kilkunastu kompleksów koszarowych w mieście[11]. Pod koniec lat trzydziestych XX wieku na zachodnim skraju parku wybudowano szpital wojskowy, obliczony na 650 łóżek[12]. W latach 1943-1945 w pobliżu koszar znajdowała się pętla linii trolejbusowej[13].

Od 1945 roku do opuszczenia Polski w roku 1993 koszary i szpital (podobnie jak wiele obiektów w mieście) zajmowała Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej[11].

Park utracił walory rekreacyjne na skutek lokalizacji Huty Miedzi „Legnica”[14] (w roku 1952[15]). W latach 1952-1968 przez Lasek Złotoryjski, wzdłuż ulicy Złotoryjskiej, prowadziła po wydzielonym torowisku trasa tramwajowa[16]. Na terenie bezpośrednio przyległym do Lasku Złotoryjskiego w roku 1988 założono liczący 45 ha las strefy ochronnej zakładu[2]. Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku dawny Lasek Mieszczański przecięto wykopem pod budowę obwodnicy zachodniej, którą ostatecznie – na skutek wyjścia wojsk radzieckich – przeprowadzono poza laskiem (między dawnymi koszarami a hutą), w dogodniejszym przebiegu topograficznym[3].

Ograniczenie szkodliwego działania huty po roku 1990 pozwoliło na przywrócenie części funkcji rekreacyjnych parku[3]. Po roku 1995 Lasek Złotoryjski poddano rekultywacji, poprzez wymianę wierzchniej warstwy skażonej gleby[14]. Przez park wytyczono w 1999 roku ścieżki piesze i rowerowe[2][3].

Od 2005 roku koszary są aadaptowane na osiedle mieszkaniowe z udziałem Towarzystwa Budownictwa Społecznego[17]. Szpital został sprzedany osobie prywatnej, według stanu na rok 2017 nie jest zagospodarowany i niszczeje[12].

Współczesność

Przyroda

Wśród starodrzewu Lasku Złotoryjskiego dominują różne rodzaje topole: topola biała, topola szara, topola osika[3].

Przedwojenne wyrobiska gliny, tzw. „Glinki w Lasku Złotoryjskim” zostały objęte ochroną jako użytek ekologiczny, w skład którego weszły dwa zbiorniki wodne z otaczającą je roślinnością szuwarową i łąkową[18].

Lasek Złotoryjski i strefa ochronna huty są miejscem bytowania dzikich zwierząt: borsuków, lisów, saren, zajęcy i różnych gatunków ptaków[2], między innymi kuropatwy[14].

W południowej części parku są umiejscowione dwa głazy narzutowe o obwodach 5,65 m oraz 7,85 m pochodzące ze zlodowacenia środkowopolskiego[19].

Wykorzystanie

Ze względu na charakter strefy ochronnej huty oraz peryferyjne położenie Lasek Złotoryjski jest miejscem stosunkowo rzadko uczęszczanym przez mieszkańców[2], przez to porosłym przez dzikie krzewy i rośliny samosiewne[18]. Podejmowane przez samorząd Legnicy próby rewitalizacji parku w ocenie części działających w mieście organizacji pozarządowych nie stanowią długofalowych działań renowacyjnych[18].

Walory przyrodnicze Lasku Złotoryjskiego umożliwiają prowadzenie terenowych zajęć edukacyjnych z zakresu przyrody i biologii[18]. Ukształtowanie terenu zapewnia dogodne warunki do trenowania kolarstwa górskiego[4]. Na obszarze parku odbywały się w przeszłości mistrzostwa Legnicy w kolarstwie górskim rozgrywane w formule cross-country[20]. Regularnie odbywają się biegi przełajowe[21] i zorganizowane wycieczki rowerowe[18]. Glinki są miejscem uprawiania wędkarstwa[22].

Przez Lasek Złotoryjski przeprowadzony jest szlak turystyczny niebieski niebieski szlak turystyczny „Szlak Polskiej Miedzi”, wiodący w kierunku Złotoryi[3].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Urząd Miasta Legnicy: Gminna Ewidencja Zabytków. [dostęp 2017-12-08].
  2. 1 2 3 4 5 Urząd Miasta Legnicy: Lasek Złotoryjski. [w:] portal.legnica.eu [on-line]. [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Gumiński i Wiśniewski 2001 ↓, s. 95.
  4. 1 2 Zbigniew Budych. Czy w Lasku Złotoryjskim można urządzić ośrodek rekreacyjny na wzór warszawskiego Powsina?. „Słowo Polskie - Gazeta Wrocławska”, 2006-03-24. Polskapresse.
  5. ↑ Urząd Miasta Legnicy: Strategia Rozwoju Miasta Legnicy 2015-2020 PLUS. s. 108. [dostęp 2017-12-08].
  6. 1 2 3 4 5 6 Fundacja Historyczna „Liegnitz.pl”: Złotoryjski Lasek (Bürgerwäldchen). [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  7. ↑ Czapliński 1998 ↓, s. 285.
  8. 1 2 3 Kalski 1997 ↓, s. 66.
  9. ↑ Lilianna Sicińska. O najstarszej w Polsce figurze Fatimskiej Pani. „Tygodnik Katolicki „Niedziela””. Kuria Metropolitalna w Częstochowie.
  10. ↑ Kalski 1997 ↓, s. 67.
  11. 1 2 Fundacja Historyczna „Liegnitz.pl”: Koszary przy ul. Złotoryjskiej (Siegeshöhe Kaserne). [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  12. 1 2 Fundacja Historyczna „Liegnitz.pl”: Szpital wojskowy (Standortlazarett). [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  13. ↑ Fundacja Historyczna „Liegnitz.pl”: Trolejbusy. [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  14. 1 2 3 Andrzej Andrzejewski: Chcą podzielić Lasek Złotoryjski na dwie części. [w:] radiowroclaw.pl [on-line]. Radio Wrocław, 2015-03-29. [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  15. ↑ Gumiński i Wiśniewski 2001 ↓, s. 20.
  16. ↑ Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne sp. z o.o. w Legnicy: Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne sp. z o.o. w Legnicy - rys historyczny. Pierwsze powojenne dziesięciolecie.. [w:] mpk.legnica.pl [on-line]. [dostęp 2017-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-07)]. (pol.).
  17. ↑ Zygmunt Mułek: Nowoczesne mieszkania dla legniczan. [w:] portal.legnica.eu [on-line]. 2017-06-06. [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  18. 1 2 3 4 5 KP: Aktywni mieszkańcy - aktywny Lasek Złotoryjski. [w:] e-legnickie.pl [on-line]. 2017-11-16. [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  19. ↑ Gumiński i Wiśniewski 2001 ↓, s. 96.
  20. ↑ Paweł Jantura: Ściganie w Lasku Złotoryjskim. [w:] lca.pl [on-line]. Przedsiębiorstwo Usług Informatycznych "BAJT", 2008-05-24. [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  21. ↑ Paweł Jantura: Pięć kilometrów pomocy po Lasku Złotoryjskim. [w:] lca.pl [on-line]. Przedsiębiorstwo Usług Informatycznych "BAJT", 2017-02-24. [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  22. ↑ Paweł Jantura: Wędkarze ratowali ryby na glinkach. [w:] lca.pl [on-line]. Przedsiębiorstwo Usług Informatycznych "BAJT", 2010-02-14. [dostęp 2017-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].

Bibliografia

  • Marek Czapliński: Lata 1871-1914. Polityka komunalna.. W: Legnica. Zarys monografii miasta. Dąbrowski Stanisław (red.). Wrocław-Legnica: Wydawnictwo DTSK Silesia, 1998, s. 280-313, seria: Monografie Regionalne Dolnego Śląska. ISBN 83-904226-4-6. (pol.).
  • Tadeusz Gumiński, Edward Wiśniewski: Legnica i okolice. Przewodnik.. Legnica-Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Atut”, 2001, s. 95-96. ISBN 83-87299-61-8.
  • Włodzimierz Kalski: Liegnitz znaczy Legnica. Legnica: Oficyna Wydawnicza „Atut”, 1997, s. 66-67. ISBN 83-87299-30-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.