Punkty celne na granicy Białorusi i Rosji | |
Państwo | |
---|---|
Obwód | |
Rejon | |
Wysokość |
169–172 m n.p.m. |
Populacja (2009) • liczba ludności |
|
Nr kierunkowy |
+375 216 |
Kod pocztowy |
211059 |
Tablice rejestracyjne |
2 |
Położenie na mapie obwodu witebskiego | |
Położenie na mapie Białorusi | |
54°36′03″N 31°10′16″E/54,600833 31,171111 |
Lady (dawniej pol. Hlebowo, biał. Ляды) – agromiasteczko we wschodniej Białorusi, w sielsowiecie Arłowiczy rejonu dubrowieńskiego w obwodzie witebskim.
Geografia
Miejscowość położona jest na zachodnim brzegu rzeki Miereja[1], przy granicy z Rosją, przy drodze H-2700 (Dubrowna – Lady), 11 km od centrum administracyjnego osiedla wiejskiego (Arłowiczy), 31 km od centrum administracyjnego rejonu (Dubrowna), 90 km od Witebska.
Demografia
W 2009 r. miejscowość liczyła 486 mieszkańców.
Historia
W czasach Rzeczypospolitej miejscowość należała do Wielkiego Księstwa Litewskiego, stanowiąc graniczny punkt na szlaku Moskwa – Warszawa. W XVI wieku Lady były wsią należącą do Jana Janowicza Hlebowicza, a później do jego syna, również Jana. Jako własność rodu Hlebowiczów wyrosły na miasteczko, wówczas znane pod nazwą Hlebowo. W połowie XVII wieku przeszły na własność Sapiehów.
Po rozbiorze, w 1772 roku miasteczko stało się częścią Imperium Rosyjskiego w powiecie horeckim guberni mohylewskiej. Zajmowało powierzchnię 2741 m², a w jego granicach znajdowało się 348 domów[1].
Przy granicy miejscowości znajduje się obelisk postawiony w 1912 roku upamiętniający wydarzenia z 1812 roku, kiedy to wojska napoleońskie 2 sierpnia (14 sierpnia według nowego stylu) tegoż roku przekroczyły granicę „starej Rosji” zwycięsko prąc na Moskwę, by 6 listopada (18 listopada) wycofywać się po ciężkich stratach[2].
W dniu 27 września 1938 r. Lady otrzymały status osiedla typu miejskiego[3].
W 1939 roku w Ladach mieszkało 897 Żydów[4]. Mimo tego, ze wielu młodych studiowało w miastach. osiedle liczyło około 300 domów żydowskich[5].
Podczas II wojny światowej hitlerowcy wymordowali w Ladach wszystkich, wcześniej skoncentrowanych w getcie, Żydów (ponad 2000). Sprawcami byli głównie miejscowi policjanci i własowcy[6].
Wyzwolenie Ladów nastąpiło po sześciodniowej batalii 8 października 1943 roku[7].
Osoby związani z Ladami
- Szneur Zalman z Ladów (1745–1813) – założyciel ruchu chasydzkiego Chabad-Lubawicz, w latach 1801–1812 uczynił Lady centrum swojej działalności
- Ruben Brajnin (1862–1939) – urodzony w Ladach (tu przeżył 16 pierwszych lat swojego życia), żydowski pisarz, publicysta i przywódca syjonistów
Galeria
- Punkt graniczny na moście na Mierei w Ladach, w tle widok na Rosję
- Lady. Obelisk upamiętniający wkroczenie wojsk Napoleona na terytorium „starej Rosji” 2 sierpnia 1812 r.
- Pomnik upamiętniający Żydów pomordowanych w getcie w Ladach
- Widok na Lady w 1920
- Główna droga w Ladach, fot. Izaak Pulmer, 1930
- Żydowski rzeźnik, ul. Rzeźnicka, fot. Izaak Pulmer, 1930
- Cmentarz żydowski, fot. Izaak Pulmer, 1930
Przypisy
- 1 2 Lady, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 63 .
- ↑ Подлипский А. М. Памятные места Витебщины. – Мн.: Беларусь, 1987. – 48 stron – 40 000 egzemplarzy.
- ↑ СССР. Административно-территориальное деление союзных республик: изменения, происшедшие за время с 1/X 1938 г. по 1/III 1939 г. – М., 1939.. elib.shpl.ru. [dostęp 2021-02-18]. (ros.).
- ↑ Проект «Голоса еврейских местечек. Витебская область». Ляды. shtetle.com. [dostęp 2021-02-18]. (ros.).
- ↑ Р. А. Золотовицкий. Месторождение смысла жизни Архивная копия. shtetle.co.il. [dostęp 2021-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-22)]. (ros.).
- ↑ Библиотека Журнала „МИШПОХА”: ГЛАС УБИЕННЫХ МОЛЧАТЬ НЕ ДАЕТ!. mishpoha.org. [dostęp 2021-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ros.).
- ↑ David M. Glantz, Battle for Belorussia, University Press of Kansas, Lawrence, KS, 2016, strona 67.