 Kurzyślad polny | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
kurzyślad | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Anagallis L. Sp. Pl. 148. 1 Mai 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
.jpg.webp)
Kurzyślad (Anagallis L.) – rodzaj roślin z rodziny pierwiosnkowatych, zagnieżdżony w obrębie rodzaju tojeść Lysimachia i włączany także do niego w randze podrodzaju[6]. Obejmuje ok. 28[7]–34 gatunki[8]. Występują one w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, w Europie, Azji i Afryce[7][5]. W Polsce występują jako zadomowione antropofity: kurzyślad polny A. arvensis i kurzyślad błękitny Anagallis foemina oraz przejściowo dziczejący – kurzyślad wątły A. tenella. Rodzimym gatunkiem jest kurzyślad maleńki (niedośpiałek maleńki) A. minima w polskojęzycznym piśmiennictwie zwykle włączany do wyróżnianego w XX wieku rodzaju Centunculus jako C. minimus[9].
Morfologia
- Pokrój
- Niskie rośliny jednoroczne lub byliny[10]. Pęd płożący lub prosto wzniesiony, zwykle nagi[7], prosty lub rozgałęziony[5].
- Liście
- Naprzeciwległe, skrętoległe lub okółkowe. Krótkoogonkowe lub siedzące. Blaszka jajowata, eliptyczna do lancetowatej, całobrzega lub drobno karbowana. Wierzchołek ostry lub tępy[7][5].
- Kwiaty
- Pięciokrotne, wyrastają pojedynczo w kątach liści. Kielich z działkami rozciętymi niemal do nasady i rozpostartymi. Płatki czerwone, niebieskie, białe o bardzo krótkiej rurce, w pąku zwinięte. Pręciki osadzone są u nasady korony, mają zwykle omszone nitki. Zalążnia jajowata z nitkowatą szyjką słupka i główkowatym znamieniem[7].
- Owoce
- Kulistawe, wielonasienne torebki[7].
Systematyka
Rodzaj należy do podrodziny Myrsinoideae w obrębie rodziny pierwiosnkowatych Primulaceae[4]. Włączany jest do niego dawniej wyodrębniany monotypowy rodzaj Centunculus z gatunkiem kurzyślad maleńki (dawniej niedośpiałek maleńki Centunculus minimus)[4].
Analizy filogenetyczne wskazują na zagnieżdżenie rodzaju Anagallis oraz Asterolinon i Pelletiera w obrębie rodzaju tojeść Lysimachia (sekcja Lerouxia). Niektórzy autorzy rekomendują włączenie wszystkich tych roślin do rodzaju Lysimachia[11][12]. Alternatywą jest rozbicie rodzaju Lysimachia na liczne drobne rodzaje i wówczas do rodzaju Anagallis sugeruje się włączenie małych rodzajów: Asterolinon i Pelletiera, jak również dwóch gatunków z rodzaju tojeść (Lysimachia nemorum i Lysimachia serpyllifolia)[13].
- Anagallis acuminata Welw. ex Schinz
- Anagallis alternifolia Cav.
- Anagallis amplexicaulis Larrañaga
- Anagallis angustiloba (Engl.) Engl.
- Anagallis arvensis L. – kurzyślad polny
- Anagallis barbata (P.Taylor) Kupicha
- Anagallis baumii R.Knuth
- Anagallis brevipes P.Taylor
- Anagallis crassifolia Thore
- Anagallis elegantula P.Taylor
- Anagallis filifolia Engl. & Gilg
- Anagallis filiformis Cham. & Schltdl.
- Anagallis foemina Mill. – kurzyślad błękitny
- Anagallis gracilipes P.Taylor
- Anagallis hexamera P.Taylor
- Anagallis huerneri H.E.Hess
- Anagallis huttonii Harv.
- Anagallis kingaensis Engl.
- Anagallis kochii H.E.Hess
- Anagallis minima (L.) E.H.L.Krause – kurzyślad maleńki, niedośpiałek maleńki
- Anagallis monelli L.
- Anagallis myrtifolia Kostel.
- Anagallis nummulariifolia Baker
- Anagallis oligantha P.Taylor
- Anagallis peploides Baker
- Anagallis platyphylla Baudo
- Anagallis pumila Sw.
- Anagallis rhodesica R.E.Fr.
- Anagallis rubricaulis Bojer ex Duby
- Anagallis schliebenii Knuth & Mildbr.
- Anagallis serpens Hochst. ex Duby
- Anagallis tenella (L.) L. – kurzyślad wątły
- Anagallis tenuicaulis Baker
- Anagallis tsaratananae M.Peltier
- Anagallis uruguayensis Arechav.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-02-07] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-20].
- 1 2 3 Genus: Anagallis L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2017-02-07].
- 1 2 3 4 Anita F. Cholewa: Anagallis Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-07].
- ↑ Ulrika Manns, Arne A. Anderberg. New combinations and names in Lysimachia (Myrsinaceae) for species of Anagallis, Pelletiera and Trientalis. „Willdenowia”. 39, 1, s. 49-54, 2009. DOI: 10.3372/wi.39.39103.
- 1 2 3 4 5 6 Anagallis. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-07].
- 1 2 Anagallis. [w:] The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2017-02-07].
- 1 2 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 32, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Ulrika Manns, Anderberg A. A.. New combinations and names in Lysimachia (Myrsinaceae) for species of Anagallis, Pelletiera and Trientalis. „Willdenowia”, s. 49–54, 2009. 39. DOI: 10.3372/wi.39.39103.
- ↑ Ulrika Manns, Arne A. Anderberg. Molecular Phylogeny of Anagallis (Myrsinaceae) Based on ITS, trnL‐F, and ndhF Sequence Data. „Int J Plant Sci”. 166, 6, November 2005.
- ↑ Källersjö et al.. Generic realignment in primuloid families of the Ericales s. l.: a phylogenetic analysis based on DNA sequences from three chloroplast genes and morphology. „American Journal of Botany”. Nr 87, s. ss. 1325–1341, 2000.