Kunowscy herbu Nałęcz – polski ród szlachecki, wywodzący się z Wielkopolski, działający też na Kujawach, Mazowszu, w województwie czernihowskim (wówczas w Koronie Królestwa Polskiego), Wielkim Księstwie Litewskim oraz Królestwie Prus[1]. Protoplastą rodu był w XV wieku Myślimir z Kunowa (dziś gm. Łobżenica na Krajnie), wywodzący się z rodu herbowego Nałęczów. Wśród przedstawicieli rodu byli sędziowie, starostowie miast, sekretarze królewscy i inni urzędnicy, husarze, a w pruskiej linii rodowej pastorzy protestanccy, oficerowie (w tym generałowie) pruskiej armii, znani prawnicy, artyści itd[1].

Najbardziej znany przedstawiciel rodu z okresu Rzeczypospolitej Obojga Narodów to Jan Kunowski h. Nałęcz (błędnie przypisywany w niektórych herbarzach i współczesnych publikacjach do herbu Łodzia – jego potomkowie używali w Królestwie Prus, a potem w niepodległej Polsce, herby z wizerunkiem Nałęcza)[1] – husarz, poeta, kartograf, starosta i wójt czernihowski, sekretarz królewski, kalwinista – dyrektor Jednoty Litewskiej, deputowany do Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego[2]. Po śmierci Jana Kunowskiego ród rozdzielił się na dwie linie – polską i pruską.

Polska linia rodowa

Polska linia rodowa, po śmierci Jana Kunowskiego, wywodzi się od Franciszka Ferdynanda Kunowskiego h. Nałęcz (zm. przed 1712 r.) – pisarza skarbu koronnego, cześnika czernihowskiego i sędziego różańskiego. Jego syn z małżeństwa z Heleną – córką kasztelana wiskiego Adriana Żochowskiego (h. Brodzic) – Józef Kunowski h. Nałęcz był starostą nieszawskim[3]. Ożenił się z Heleną Jaskólską (h. Leszczyc) i miał z nią trzy córki[1]:

Katarzyna (zm. 1758) wyszła za Andrzeja Wilczyńskiego (h. Poraj), syna Kazimierza – pułkownika wojsk koronnych. Ich córka Anna wyszła za Augustyna Błociszewskiego (h. Ostoja, zm. 1796) – wśród potomków tej pary są m.in. powstańcy kościuszkowscy, listopadowi i styczniowi z rodu Błociszewskich h. Ostoja.

Anna (zm. po 1773 r.) wyszła za Stanisława Mierzewskiego (h. Leszczyc, syna Macieja – miecznika poznańskiego), a po jego śmierci – za Antoniego Brodzickiego (h. Brodzic, syna Stefana Stanisława – senatora I RP, kasztelana Kamienia Krajeńskiego oraz Rozalii Hozjusz h. wł. – siostry biskupa Stanisława Józefa Hozjusza).

Teresa miała dwóch mężów (o niepewnej przynależności herbowej): Stanisława Żurowskiego lub Żurawskiego oraz Benedykta Kamińskiego.

Pruska linia rodowa

Syn Jana Kunowskiego h. Nałęcz – Samuel (ur. 1635 w Wielkim Księstwie Litewskim, zm. 1722 w Prenzlau), jako protestant, emigrował po potopie szwedzkim do Brandenburgii, stając się protoplastą linii rodowej, która rozrodziła się w Królestwie Prus. Jego syn, też Samuel, był pastorem protestanckim – ojcem Georga Sigismunda Kunowskiego, wybranego przez króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego do elitarnej grupy pastorów zwanych „12 apostołami”, towarzyszącej armii pruskiej w trakcie pierwszej wojny śląskiej z Austrią. Georg Sigismund osiadł na Śląsku, obejmując probostwo w Bytomiu Odrzańskim[1]. Małżeństwo Georga Sigismunda Kunowskiego z Dorotheą E. Kenkel (córką innego pastora protestanckiego) skutkowało powstaniem w Królestwie Prus dwóch nowych linii rodowych: protoplastą pierwszej był Georg August Kunowski (1757-1838) – superintendent, Pastor Primarius w Kościele Pokoju w Świdnicy, mąż Johanny Henrici[4]. Drugą linię zapoczątkował Georg Friedrich Kunowski (1759-1819) – wysoki urzędnik (tajny radca ds. wojennych) w pruskim Ministerstwie Sprawiedliwości, który otrzymał pruski indygenat, a ożenił się z Anną Reinbeck (córką pastora, wnuczką doktora teologii Johanna Gustava Reinbecka, 1683-1741[5]).

Potomkowie pastora Georga Augusta Kunowskiego

  • Georg Karl Friedrich Kunowsky/Kunowski (ur. 1786 w Bytomiu Odrzańskim, zm. 1846 w katastrofie kolejowej) – znany obywatel XIX-wiecznego Berlina, prawnik, zarządca teatru, syndyk kolei, topograf i geolog, astronom (jego imieniem nazwano dwa kratery – na Księżycu i Marsie)[6][7]. Ożenił się ze swoją kuzynką Luise L.E. Kunowski. Jego syn Georg August Adolf Konstanz von Kunowski (1825-1903) był dyrektorem huty Vulkan w Bytomiu.
  • Georg August Eduard von Kunowski (ur. 1795 w Bytomiu Odrzańskim, zm. 1870 w Berlinie)[8] – generał piechoty w armii pruskiej, wraz z wojskową emeryturą otrzymał Krzyż Wielki Orła Czerwonego z Liśćmi Dębu. Ożenił się w 1827 r. w Berlinie z córką innego generała pruskiego – Rosą Berthą Mathilde Braun. Miał czterech synów:
    • Georg Eduard Albrecht von Kunowski (1828-1907) emigrował do Argentyny i Chile. W Ameryce Południowej dwukrotnie się żenił, zostawiając liczne potomstwo.
    • Georg Karl Moritz (1831-1917) został generałem piechoty w pruskiej armii, był masonem, ożenił się w Anglii z Jane Bolton Alcock[9].
    • Georg Friedrich Konrad von Kunowski (1833-1906) był rotmistrzem w pruskiej armii, żenił się dwukrotnie: w Anglii z Grace Alcock, a po jej śmierci z Elisabeth E.M. Büttner. Dzieci z pierwszego małżeństwa to m.in.: Georg Konrad Albrecht von Kunowski (1864-1933) – doktor nauk medycznych, dyrektor szpitala psychiatrycznego w Rybniku, a ponadto stenograf (wraz z bratem Georgiem Richardem Felixem stworzył system „Nationalstenografie”, używany w Niemczech aż do przejęcia władzy przez nazistów w 1933 r.); Goerg Moritz Lothar von Kunowski (1866-1936)[10] – malarz, profesor Akademii Sztuk w Düsseldorfie, ożenił się z malarką Gertrudą Eberstein (ur. 1877 w Bydgoszczy, zm. 1960 w Schönau am Königssee)[11].
    • Georg August Richard von Kunowski (1836-?) był kapitanem w pruskiej artylerii, ożenił się z Luise N. Hartmann.
  • Georg Moritz von Kunowski (ur. 1802 w Świdnicy, zm. 1866 we Frankfurcie nad Odrą) był radcą prawnym, pełnił funkcje dyrektorskie w kilku pruskich sądach. Jego pierwszą żoną była kuzynka Levina von Kunowski, zaś drugą Klara von Berg[12].

Potomkowie Georga Friedricha Kunowskiego

  • Luise Leopoldine Eleonore Kunowski (ur. 1789 w Berlinie, zm. 1862 we Wrocławiu) – żona wspomnianego wyżej Georga Karla Friedricha Kunowsky’ego/Kunowskiego[6].
  • Otto Friedrich Wilhelm von Kunowski (ur. 1791 w Berlinie, zm. 1864 w Bechlinie/Neuruppin) – oficer armii pruskiej, pierwszy w rodzie „von Kunowski” (otrzymał pruskie szlachectwo 18 października 1818 r. w Akwizgranie z rąk króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III), posiadał majątek w Bechlinie (Neuruppin). Był dwukrotnie żonaty: z Elise Bügel (córką bogatego niemiecko-duńskiego handlowca), a po jej śmierci wziął ślub w 1822 roku w Poczdamie z Karoline Elise Auguste von Langenn, wnuczką pruskiego generała. Owocem pierwszego małżeństwa był syn Friedrich von Kunowski (1820-1864) – radny miasta Berlina. Z drugiego małżeństwa narodziło się przynajmniej sześcioro dzieci, które dożyły wieku dorosłego[1]:
    • Otto Friedrich Leopold von Kunowski (1824-1907) był prawnikiem, prezesem sądu okręgowego we Wrocławiu (wówczas Breslau), ożenił się z Marie Albrecht, z którą miał przynajmniej cztery córki – wszystkie wyszły za pruskich oficerów.
    • Leopold Friedrich August von Kunowski (1826-1898) też był prawnikiem, prezesem sądu krajowego w Bielefeld, ożenił się z Anną Roether. Ich synowie wybierali kariery prawniczą lub oficerską.
    • Georg Friedrich Wilhelm von Kunowski (1829-1890) był oficerem w armii pruskiej, a później komisarzem okręgowym w Nekli. Ożenił się z Albertine Tepper von Trzeboń-Ferguson (krewną znanego bankiera Piotr Teppera-Fergusona), z którą miał kilkoro dzieci: Gabriele Georgette Magdalena Luise (1861-?) wyszła za architekta Kurta von Hertzberga; Georg Albert August von Kunowski (ur. 1865 we Wiewiórczynie, po 1918 r. używał nazwiska Nałęcz-Kunowski, zm. 1939) – ordynat w Trzeboniu, ożenił się z Heleną Rummler, a po jej śmierci z księżną Idą Różą Sułkowską (h. Sulima). Po rozpadzie tego małżeństwa miał z Anną Sajną (z d. Hyżą – jej mąż Bronisław Sajna zaginął w czasie pierwszej wojny światowej) nieślubnego syna, któremu dał na imię Mieczysław (z jego małżeństwa z Wandą Zarębą, siostrą biskupa Jana Zaręby, pochodzi bydgoska rodzina Sajnów, m.in. medioznawca dr hab. Radosław Sajna-Kunowsky, profesor UKW)[1].
    • Waldemar Friedrich von Kunowski (1833-1919) był kapitanem w pruskiej piechocie, ożenił się z Magdaleną Philippine Wilhelmine von Lehmann. Ich najstarszy syn Helmuth Friedrich August Otto von Kunowski (ur. 1862 w Gnieźnie) był rotmistrzem w pruskiej kawalerii, zaś dwoje młodszych dzieci – Auguste Elise Maria Magdalena (1866-?) i Wilhelm Max Georg Waldemar (1873-?) urodziło się w Bydgoszczy (wówczas Bromberg) i było właścicielami ziemskimi w Olesznie.
    • Friedrich Albert August Wilhelm von Kunowski (1836-1883) był majorem w pruskiej armii, ożenił się z Helene von Bethe. Ich synowie byli oficerami w pruskiej armii, zaś jedna z córek – Wanda von Debschitz-Kunowski (1870-1935) była znaną fotografką portretową, żoną malarza Wilhelma von Debschitza. Reinhold Friedrich August von Kunowski (1841-1910) był porucznikiem w piechocie Landwehry, ożenił się z Mariettą Bahre[12].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 Radosław Sajna-Kunowsky, Internet, genealogia i genetyka na przykładzie rodu Kunowskich h. Nałęcz, 2021.
  2. ↑ Karol Łopatecki, Kariera siedemnastowiecznego ewangelickiego szlachcica Jana Kunowskiego, „Odrodzenie i reformacja w Polsce”, nr LXII, 2018.
  3. ↑ Na podst. Teki Dworzaczka (pan.pl).
  4. ↑ Zob. George August Kunowski – Wikipedia.
  5. ↑ Zob. Johann Gustav Reinbeck – Wikipedia.
  6. 1 2 Zob. Georg Carl Friedrich Kunowski – Wikipedia.
  7. ↑ Jürgen Blunck, Georg Carl Friedrich Kunowski (1786-1847) i jego rodzina, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”, nr 2/7, 2000.
  8. ↑ Zob. Eduard von Kunowski – Wikipedia.
  9. ↑ Zob. Moritz von Kunowski – Wikipedia.
  10. ↑ Zob. Lothar von Kunowski – Wikipedia.
  11. ↑ Zob. Gertrud von Kunowski – Wikipedia.
  12. 1 2 Marcel Janecki, Handbuch des Preuβischen Adels, 1892.

Bibliografia

  • J. Blunck, Georg Carl Friedrich Kunowski (1786-1847) i jego rodzina, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”, nr 2/7, 2000.
  • M. Janecki, Handbuch des Preußischen Adels, Berlin 1892.
  • K. Łopatecki, Kariera siedemnastowiecznego ewangelickiego szlachcica Jana Kunowskiego, „Odrodzenie i reformacja w Polsce”, nr LXII, 2018.
  • R. Sajna-Kunowsky, Internet, genealogia i genetyka na przykładzie rodu Kunowskich h. Nałęcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2021.
  • Teki Dworzaczka, Biblioteka Kórnicka PAN, tekidworzaczka.bk.pan.pl.
  • Wikipedia.de – hasła dotyczące następujących postaci: Georg August Kunowski, Georg Carl Friedrich Kunowski, Eduard von Kunowski, Gertrud von Kunowski, Lothar von Kunowski, Moritz von Kunowski, Johann Gustav Reinbeck.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.