Georg Karl Friedrich Kunowsky (też: Georg Carl Friedrich Kunowski, ur. 3 marca 1786 w Beuthen, tj. Bytomiu Odrzańskim, zm. 22 grudnia 1846 w katastrofie kolejowej w okolicach Kohlfurt, tj. Węglińca) – niemiecki prawnik, znany obywatel XIX-wiecznego Berlina, zaangażowany w budowę miejskiego teatru, ogrodu zoologicznego, kolei Berlin-Hamburg, geolog, astronom[1][2][3]. Jego imieniem nazwano dwa kratery – na Księżycu i Marsie[3][4][5].

Rodzina

Pochodził z polskiego rodu szlacheckiego Kunowskich herbu Nałęcz, z linii osiadłej w Brandenburgii. Jego ojcem był Pastor Primarius Georg August Kunowsky/Kunowski – proboszcz protestanckiego Kościoła Pokoju w Świdnicy, matką Johanna Christiane Charlotte Henrici, a braćmi pruski generał Georg August Eduard von Kunowski (1795-1870) oraz prawnik, dyrektor kilku pruskich sądów Georg Moritz von Kunowski (1822-1866). Georg Karl Friedrich ożenił się ze swoją kuzynką Luise Leopoldine Eleonore (1789-1862) – córką wysokiego urzędnika (tajnego radcy ds. wojennych) pruskiego Ministerstwa Sprawiedliwości Georga Friedricha Kunowskiego (1759-1819) oraz Anny Reinbeck z rodziny znanych pastorów protestanckich. Miał cztery córki i dwóch synów: Georga Eduarda Hermanna Kunowskiego (1815-1852)[6] oraz Georga Augusta Adolfa Konstanza von Kunowskiego (1825-1903), który został dyrektorem huty Vulkan w Bytomiu[7][3].

Jego krewnym, potomkiem w linii męskiej jego teścia i dziadka – pastora Georga Sigismunda Kunowsky’ego – jest m.in. polski medioznawca Radosław Sajna-Kunowsky[3].

Edukacja i kariera prawnicza

Ukończył gimnazjum w Schweidnitz (Świdnicy), studiował prawo na Uniwersytecie w Halle, później w Berlinie. Pracował jako asesor w sądach kilku miast śląskich, zaś od 1814 roku w Berlinie, pełniąc różne funkcje w kilku sądach szczebla miejskiego i krajowego[1]. Brał też udział w wielu postępowaniach sądowych, m.in. jako adwokat w sprawie cywilnej Artura Schopenhauera[8]. Był też Kunowsky reformatorem prawa – m.in. proponowane przez niego poprawki zostały włączone, już po jego śmierci, do ustawy o prokuraturze z 1878 roku. Za zasługi w związku z propozycjami reformy prawa zawodowego, sformułowanymi w „Raporcie Grudniowym” z 1841 r., Kunowsky otrzymał od króla pruskiego Order Orła Czerwonego III klasy z Kokardą[3].

Osiągnięcia w astronomii

Kunowsky od młodego wieku interesował się naukami przyrodniczymi, zwłaszcza geologią i astronomią. W ramach swoich badań zbierał m.in. minerały podczas wędrówek po Sudetach, a wyniki prac publikował m.in. w miesięczniku „Schlesische Provinzialblätter” (w latach 1810–1813). Po przeprowadzce do Berlina w 1814 roku zaczął realizować swoje marzenia o badaniach astronomicznych. Był w dobrych stosunkach z dyrektorem Królewskiego Obserwatorium w Berlinie, Johannem Elertem Bode (1747-1826), który wpłynął na jego idee astronomiczne oraz skłonił do zakupu wysokiej jakości teleskopu. Bode publikował wyniki badań Kunowsky’ego w wydawanym przez siebie berlińskim „Astronomisches Jahrbuch”. Kunowsky wykrył nowe kratery na Księżycu, badał też powierzchnię Marsa (m.in. tzw. ciemne plamy), obserwował komety[9][3]. Dziś, decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej, jeden krater o nazwie „Kunowsky” znajduje się na Księżycu[5], zaś drugi, też wykryty przez Kunowsky’ego, na Marsie[4].

Inne działania

W Berlinie istniał też most imieniem Kunowsky’ego, wybudowany z jego inicjatywy. Kunowsky był też zaangażowany w tworzenie Królewskiego Teatru Miejskiego (Königsstädtisches Theater) w Berlinie, który istniał w latach 1824–1851 przy Alexanderplatz[10]. Od 1840 roku Kunowsky kierował projektem kolejowym, który miał zapewnić szybkie połączenie Berlina z Hamburgiem (trasa została ukończona w 1846 r.)[1][3].

Georg Karl Friedrich Kunowsky był członkiem kilku prestiżowych towarzystw związanych z naukami przyrodniczymi, ale też elitarnego berlińskiego „Klubu Poniedziałkowego” (Montagsklub)[11], do którego należeli wówczas także m.in. Johann Wolfgang von Goethe czy Alexander von Humboldt. Pod koniec życia Kunowsky był też członkiem pierwszej rady nadzorczej Berlińskiego ZOO (najstarszego w Niemczech, założonego w 1844 r.), pozostając ważną osobistością w historii Berlina[12].

Śmierć

Georg Karl Friedrich Kunowsky/Kunowski zginął 23 grudnia 1846 roku w katastrofie kolejowej w dzisiejszym województwie dolnośląskim[2]. Jürgen Blunck, powołując się na doniesienia dziennika „Spenersche Zeitung” (24 XII 1846), tak opisał śmierć Kunowsky’ego: „Pewnego dnia poczuł nieprzepartą chęć odwiedzenia swojej starej śląskiej ojczyzny. Dzień przed wigilią udał się w drogę powrotną pociągiem jadącym z Wrocławia do Berlina linią, którą dopiero 3 miesiące temu uruchomiono. Pozostawał podczas podróży w ostatnim wagonie towarowym, siedział bowiem w swoim powozie, a z nim jego 19-letnia córka Emma i sługa. Na krótko przez Ruszowem, około 20 km na wschód od Nysy, przewrócił się wagon towarowy z powodu pęknięcia osi jadącego przed nimi wagonu pocztowego. Kunowski poniósł śmierć na miejscu, sługa został ciężko ranny, córka doznała tylko lekkich potłuczeń”[1].

Źródła

  • J. Blunck, Georg Carl Friedrich Kunowski (1786-1847) i jego rodzina, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”, nr 2/7, 2000.
  • W. Eylitz, Das Königstädtische Theater in Berlin, Rostock 1940.
  • Gazetteer of Planetary Nomenclature, USGS.gov, https://planetarynames.wr.usgs.gov/.
  • S. Günther, Kunowsky, Georg Karl Friedrich. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 17, Duncker & Humblot, Leipzig 1883, S. 388.
  • M. Janecki, Handbuch des Preußischen Adels, Berlin 1892.
  • H. Kullnick, Berliner und Wahlberliner: Personen und Persönlichkeiten in Berlin von 1640-1960, Berlin 1969.
  • W.G. von Kunowski, Die deutschen Nachkommen des Jan Kunowski und ihre Ahnen, Teil 1 bis 4, Detmold, 1965.
  • K. Muscheler, Die Schopenhauer-marquet-Prozesse und das Preussische Recht, Tübingen 1996.
  • NASA Jet Propulsion Laboratory, https://www.jpl.nasa.gov/.
  • G.E. Sachse, E. Droop (Hrsg.), Der Montagsklub in Berlin 1749-1899. Fest- und Gedenkschrift zu seiner 150sten Jahrfeier Berlin 1899.
  • R. Sajna-Kunowsky, Internet, genealogia i genetyka na przykładzie rodu Kunowskich h. Nałęcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2021.

Przypisy

  1. 1 2 3 4 J. Blunck, Georg Carl Friedrich Kunowski (1786-1847) i jego rodzina, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”, nr 2/7, 2000.
  2. 1 2 S. Günther: Kunowsky, Georg Karl Friedrich. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 17, Duncker & Humblot, Leipzig 1883, S. 388.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 R. Sajna-Kunowsky, Internet, genealogia i genetyka na przykładzie rodu Kunowskich h. Nałęcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2021.
  4. 1 2 NASA Jet Propulsion Laboratory, Kunowsky Crater, https://www.jpl.nasa.gov/images/pia06300-kunowsky-crater.
  5. 1 2 Gazetteer of Planetary Nomenclature, USGS.gov, https://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/3161.
  6. ↑ Wilhelm Georg von Kunowski, "Die deutschen Nachkommen des Jan Kunowski und ihre Ahnen, Teil 1 bis 4", Detmold, 1965.
  7. ↑ M. Janecki, Handbuch des Preußischen Adels, Berlin 1892.
  8. ↑ K. Muscheler, Die Schopenhauer-marquet-Prozesse und das Preussische Recht, Tübingen 1996.
  9. ↑ S. Günther, Georg Karl Friedrich Kunowsky, "Allgemeine Deutsche Biographie" (Band 17), Leipzig 1883.
  10. ↑ W. Eylitz: Das Königstädtische Theater in Berlin. Diss. Rostock 1940.
  11. ↑ Gustav E. Sachse, Eduard Droop (Hrsg.): Der Montagsklub in Berlin 1749-1899. Fest- und Gedenkschrift zu seiner 150sten Jahrfeier Berlin 1899.
  12. ↑ Heinz Kullnick: Berliner und Wahlberliner: Personen und Persönlichkeiten in Berlin von 1640-1960. Berlin 1969.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.