Kukiel wielki
Eudynamys scolopaceus[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

kukułkowe

Rodzina

kukułkowate

Podrodzina

kukułki

Plemię

Cuculini

Rodzaj

Eudynamys

Gatunek

kukiel wielki

Synonimy
  • Cuculus scolopaceus Linnaeus, 1758
  • Eudynamys scolopacea (Linnaeus, 1758)[1]
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Zasięg występowania gatunków z rodzaju Eudynamys; kolor czarny – kukiel wielki

Kukiel wielki[3] (Eudynamys scolopaceus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kukułkowatych (Cuculidae), podrodziny kukułek (Cuculinae). Występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Karol Linneusz w 1758 na podstawie holotypu z Malabaru. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Cuculus scolopaceus[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza kukiela wielkiego w rodzaju Eudynamys. Wyróżnia 5 podgatunków[5]. Niektórzy autorzy uznają kukiela wielkiego i pacyficznego (E. orientalis) za jeden gatunek. Autorzy Handbook of the Birds of the World uznają dwa dodatkowe, w stosunku do IOC, podgatunki: E. s. frater (włączany przez innych autorów do E. s. mindanensis) i E. s. simalurensis (włączany przez innych autorów do E. s. malayanus)[4].

Podgatunki i zasięg występowania

IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:

Morfologia

Długość ciała wynosi 39–46 cm, masa ciała 136–190 g[4]. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Dalszy opis dotyczy podgatunku nominatywnego. Samiec jest całkowicie czarny, pióra opalizują niebiesko-zielono, pod niektórymi kątami fioletowawo. Ogon długi i zaokrąglony. U samicy ciemię jest brązowe z białymi i rdzawymi paskami, zaś pozostała część wierzchu ciała brązowoczarna z białymi kropkami. Skrzydła pokrywają białe paski i kropki. Obszar od brody do górnej części piersi brązowoczarny, nakrapiany biało lub płowo. Pozostała część spodu ciała ma barwę białą po płowobiałą, pokrywają ją brązowoczarne pasy. Sterówki czarnobrązowe, paskowane biało lub jasnordzawo[6].

Ekologia i zachowanie

Środowiskiem życia kukieli wielkich w Indiach są świetliste lasy, zagajniki w okolicach wiosek, sady, ogrody, parki i miasta. Na Sumatrze zamieszkują namorzyny, nadbrzeżne bagniste lasy, małe koralowe wyspy, uprawy i ogrody na nizinach. Na Filipinach zasiedlają nizinne i górskie lasy, lasy wtórne, plantacje palm kokosowych, zadrzewione uprawy i wsie. W Himalajach odnotowywane do 1800 m n.p.m., na Półwyspie Indyjskim do 1000 m n.p.m. Prowadzą nadrzewny tryb życia. Zwykle podczas żerowania nie odzywają się. Przeważnie kryją się wśród listowia, jednak rano zdarza się, że siedzą na szczytach drzew, zażywając kąpieli słonecznych. Żywią się owocami i jagodami[6].

Lęgi

Okres lęgowy w Indiach i Pakistanie trwa od marca do sierpnia (głównie jednak w maju i czerwcu), w Sri Lance od kwietnia do sierpnia, w Malezji od lutego do kwietnia[4]. Kukiele wielkie są pasożytami lęgowymi. Podrzucają jaja na przykład wronom orientalnym (Corvus splendens); w przypadku tego gatunku inkubacja trwa 13–17 dni[6].

Status

IUCN uznaje kukiela wielkiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity w większości zasięgu występowania; mniej pospolity jest na Wielkich Wyspach Sundajskich. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny ze względu na brak istotnych zagrożeń[7].

Przypisy

  1. 1 2 Eudynamys scolopaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Eudynamys scolopaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Cuculini Leach, 1820 (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-05].
  4. 1 2 3 4 Payne, R. & Kirwan, G.M.: Western Koel (Eudynamys scolopaceus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-03-08].
  5. 1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-05]. (ang.).
  6. 1 2 3 Johannes Erritzøe, Clive F. Mann, Frederik Brammer, Richard A. Fuller: Cuckoos of the World. A&C Black, 2012, s. 325–329. ISBN 978-1-4081-4267-7.
  7. ↑ Western Koel Eudynamys scolopaceus. BirdLife International. [dostęp 2021-08-05].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.