Kuźniczysko
wieś
Ilustracja
Ewangelicki kościół w centrum wsi.
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

trzebnicki

Gmina

Trzebnica

Wysokość

113 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

378[1]

Strefa numeracyjna

71

Kod pocztowy

55-100[2]

Tablice rejestracyjne

DTR

SIMC

0881549

Położenie na mapie gminy Trzebnica
Mapa konturowa gminy Trzebnica, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kuźniczysko”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kuźniczysko”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Kuźniczysko”
Położenie na mapie powiatu trzebnickiego
Mapa konturowa powiatu trzebnickiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kuźniczysko”
Ziemia51°22′45″N 17°10′57″E/51,379167 17,182500[3]
Strona internetowa

Kuźniczysko (hist. Polska Kuźnica[4], niem. Polnisch Hammer) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, w gminie Trzebnica[5].

Podział administracyjny

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kuźniczysko, po jej zniesieniu w gromadzie Czeszów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

Nazwa

Pierwotną nazwą była Polska Kuźnica zanim nie została zgermanizowana. Nazwa wywodzi się od polskiego słowa kuźnia i związana jest z polskim osadnictwem. Niemiecki leksykon geograficzny Neumanna wydany w 1905 roku notuje nazwę miejscowości jako Polnisch Hammer[6]. Z powodu polskiego pochodzenia w latach 1937-1945 nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła nazwę na nową, całkowicie niemiecką - Groß Hammer[7] usuwając z niej pierwszy człon Polnisch.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[8]:

  • kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, drewniany[9], z 1746 roku, z dzwonnicą, otoczony murem z bramą z końca XIX wieku. Niemal do końca XVII w. odprawiano tu nabożeństwa w języku polskim. Wyremontowany po raz ostatni w 1958 roku, obecnie nieużytkowany, popada w ruinę. Wewnątrz zachowane empory, ławy i ambona[10].

Młyn wodny

Pierwsze wzmianki o młynie wodnym w Kuźniczysku sięgają roku 1785[11], kiedy wieś zamieszkiwało 400 osób. Wiadomo jednak, że młyn istniał w tym miejscu dużo wcześniej - od XVI wieku. W XIX wieku obok młyna wybudowany został zespół dworski obejmując młyn i nadając mu nazwę dworski. Obiekt był kilkukrotnie przebudowywany. W roku 1870 w młynie została wybudowana trzecia kondygnacja, na którą wstawiono odsiewacze mąki. Ostatnia przebudowa nastąpiła w latach 1927-1931. Wymieniono wszystkie dotychczasowe urządzenia technologiczne oraz zmieniono napęd. W roku 1927 wybudowano nowe koryto Sąsiecznicy w stronę obecnej szkoły podstawowej, jaz oraz staw jako zbiornik dla potrzeb napędu technologii. Stare koryto rzeki przyjęło nazwę Młynówka. Ze względu na panujące susze, a tym samym niski poziom wody w rzece, w roku 1930 wybudowano obok młyna pierwszą w okolicy trafostację, zasilającą silnik pędni głównej. Od tego momentu rozpoczął się proces elektryfikacji wsi. W roku 1931 zlikwidowano drewniane koło nasiębierne i zabudowano nowoczesną turbinę Francisa.

Współczesność

W kwietniu 2012 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Izby Tradycji Młynarskich[12] i udostępnienie młyna zwiedzającym. Tym samym obiekt stał się punktem węzłowym sieci Małych Muzeów Domowych zrzeszających muzealników z Polski, Czech, Słowacji, Litwy, Ukrainy i Niemiec. Od tego czasu młyn daje odwiedzającym możliwość odbycia lekcji „żywej historii” oraz zapoznania się z jednym z ginących zawodów.

Od czerwca 2012 roku oferta turystyczna wzbogacona została o grę terenową „Sekrety Wodnego Młyna”. Quest ten na początku 2013 roku zdobył główną nagrodę w konkursie na „Najlepszą Wyprawę Odkrywców po Kocich Górach”[13]. Karta wyprawy dostępna jest na stronie www.wyprawyodkrywcow.pl. Młyn można zwiedzać, a quest przechodzić codziennie po uprzednim umówieniu się.

Przypisy

  1. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 646 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 65970
  4. ↑ Polnisch Hammer, Polska Kuźnica w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, str. 599
  5. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-06-02].
  6. ↑ Broesike 1905 ↓, s. 840.
  7. ↑ Kreis Trebnitz
  8. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 178. [dostęp 2012-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].
  9. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 441.
  10. ↑ Opuszczony, zabytkowy kościół w środku wsi nieopodal Wrocławia. To prawdziwy skarb architektury sakralnej
  11. ↑ źr. Zimmermann
  12. ↑ home.pl : Najlepszy hosting. Domeny, serwery, e-mail, sklepy internetowe, SSL [online], www.milosnicytrzebnicy.pl [dostęp 2018-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-25].
  13. ↑ Rozdanie nagród, przyznanych w konkursach LGD, podczas V Obornickiej Wystawy Stołów Wielkanocnych. - Lokalna Grupa Działania Kraina Wzgórz Trzebnickich [online], www.krainawzgorz.pl [dostęp 2018-05-11] (pol.).

Bibliografia

  • Max Broesike: Neumans Orts- und Verkehrs-Lexi des Deutschen Reichs. Leipzig und Wien: Verlog des Bibliographischen Instituts, 1905.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.