Krzycko Wielkie
wieś
Ilustracja
XVIII-wieczny dwór w Krzycku Wielkim
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

leszczyński

Gmina

Włoszakowice

Liczba ludności (2022)

975[1]

Strefa numeracyjna

65

Kod pocztowy

64-117[2]

Tablice rejestracyjne

PLE

SIMC

0377704

Położenie na mapie gminy Włoszakowice
Mapa konturowa gminy Włoszakowice, po prawej znajduje się punkt z opisem „Krzycko Wielkie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Krzycko Wielkie”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Krzycko Wielkie”
Położenie na mapie powiatu leszczyńskiego
Mapa konturowa powiatu leszczyńskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Krzycko Wielkie”
Ziemia51°54′31″N 16°27′06″E/51,908611 16,451667[3]

Krzycko Wielkie – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie leszczyńskim, w gminie Włoszakowice[4][5], na północnym krańcu jeziora Krzycko, z przystankiem kolejowym na linii kolejowej Leszno-Wolsztyn.

Podział wsi

Integralne części wsi Krzycko Wielkie[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0377710Adamowoczęść wsi
0377727Piorunowoczęść wsi

Historia

Wieś ma metrykę średniowieczną i pierwotnie związana była z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od końca XIII wieku. Wymieniona została w 1294 w łacińskim dokumencie jako Critsco, 1406 Crziczsko, 1418 Krziczsko, 1450 Krzyczko, 1469 Cryczsko, 1494 Crzyczsko, 1497 Maius Krzyczko, 1498 Krzyczszko, Krzyczsko, Crzissko, 1510 Maius Crziczsko, Maius Kryczko, 1530 Criczsko[6].

Miejscowość była wsią szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Kotwiczów, którzy od nazwy wsi utworzyli swoje odmiejscowe nazwisko Krzyckich. W 1406 wieś leżała w ziemi wschowskiej, a w 1498 należała do powiatu kościańskiego ziemi wschowskiej Korony Królestwa Polskiego. W 1510 należała do parafii Krzycko Małe[6].

W 1402 odnotowano proces sądowy właścicielki we wsi Katarzyny Krzyckiej z Wincentym Kotką z Jasienia w parafii Swarzędz o bydło oraz sprzęty domowe wartości 30 grzywien. W 1406 doszło do procesu właściciela wsi z królem polskim. W jego wyniku sąd ziemski kościański zaświadczył, że Zewrzyd Kotwicz z Krzycka Wielkiego przez swą przysięgę odparł zarzut królewski, że spowodował spisanie fałszywego dokumentu w sprawie obu wsi Krzycko czyli Krzycka Wielkiego i Małego (łac. "super hereditates utrumque Crziczsko"). Król polski Władysław II Jagiełło miał wobec tego wystawić mu dla tych dóbr nowy dokument własnościowy potwierdzający, zgodnie z obyczajami i statutami ziemi wschowskiej. Królowi przysługiwać miało prawo wyższe (łac. "ius supremum") w obu wsiach Krzycko. Według ustaleń sądu Zewrzyd powinien pozwać ludzi, od których kupił wspomniane dobra. W 1414 Zewrzyd Krzycki toczył proces z Fryczem, Nankerem i Hanczlem Kotwiczami. W 1418 jako dziedzica odnotowano Henryka Kotwicza[6].

Wieś odnotowały także historyczne rejestry podatkowe. W 1510 wieś należała do pani Elżbiety Krzyckiej. Odnotowano sołectwo leżące na 1,5 łana, 13 łanów osiadłych, karczma z gruntem 1,5 łana, dwóch zagrodników, wiatrakiem oraz folwark z 2 zagrodnikami i lasy. W 1564 wieś miała 8 łanów. W 1531 miał miejsce pobór podatków od 7 łanów po wiardunku, a od karczmy 6 groszy. W 1563 od 9 łanów, 5 komorników, "biednej kobiety" oraz karczmy. W 1566 z działu Andrzeja Krzyckiego pobrano podatek od 4 łanów i karczmy, z działu Krzysztofa Krzyckiego natomiast od 2 łanów oraz kwarty. W 1567 z działu Krzysztofa pobrano od 1,5 łana,z działu Macieja i Mikołaja od 3 łanów, a z działu Andrzeja od 4 łanów i karczmy. W 1579 pobrano we wsi podatki od od 9 łanów, 4 zagrodników z rolami, 4 zagrodników bez roli, 3 komorników bez bydła, od owczarza z 14 owcami oraz od 3 rzemieślników[6].

Przeprowadzone przez Krzyckich podziały majątkowe doprowadziły do znacznego rozdrobnienia posiadłości, a w efekcie do utworzenia dwóch niezależnych wsi – Krzycka Wielkiego i Krzycka Małego. Właścicielami Krzycka Wielkiego do około połowy XVIII wieku pozostali Nieżychowscy herbu Pomian. Jednak na drodze małżeńskich koligacji dobra ziemskie powróciły do Krzyckich i pozostały w ich rękach do XIX wieku.

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.

W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krzycko Wielkie, po jej zniesieniu w gromadzie Włoszakowice. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

Miejscowość z gospodarką rolniczo-przemysłową, na jej terenie znajduje się spółdzielnia inwalidów, utworzona jako oddział spółdzielni "Start" z Leszna, zajmująca się produkcją elementów plastikowych.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 627 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 63467
  4. 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. 1 2 GUS. Rejestr TERYT
  6. 1 2 3 4 Chmielewski 1988 ↓, s. 488-493.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.