Bukówiec Górny
wieś
Ilustracja
Rzeźby ludowe w centrum wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

leszczyński

Gmina

Włoszakowice

Liczba ludności (2022)

1612[1]

Strefa numeracyjna

65

Kod pocztowy

64-140[2]

Tablice rejestracyjne

PLE

SIMC

0377638

Położenie na mapie gminy Włoszakowice
Mapa konturowa gminy Włoszakowice, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Bukówiec Górny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Bukówiec Górny”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bukówiec Górny”
Położenie na mapie powiatu leszczyńskiego
Mapa konturowa powiatu leszczyńskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Bukówiec Górny”
Ziemia51°56′50″N 16°24′18″E/51,947222 16,405000[3]
Strona internetowa

Bukówiec Górny – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie leszczyńskim, w gminie Włoszakowice[4][5], w południowo-zachodniej Wielkopolsce z doskonale zachowanym, wciąż żywym folklorem.

W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bukowiec Górny. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Bukówiec Górny[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0377644Janówkoczęść wsi
1007300Mały Koniecczęść wsi
1007317Wielki Koniecczęść wsi

Historia

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XIII wieku. Wymieniona pierwszy raz w łacińskim dokumencie z 1210 jako Bucoviz, 1401 Bucckowicze, 1409 Bukowyecz, Bukownica, 1439 Bucowecz Maius, 1530 Bukovyecz Maius[6].

Wieś Bukowiec Górny powstała z połączenia dwóch wsi: Bukowca Wielkiego oraz Bukowca Małego. Początkowo były one własnością książęcą, później klasztorną, a następnie szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Gryżyńskich. W 1417 leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. Od 1404 miejscowość była siedzibą własnej parafii, a w 1510 leżała dekanacie Wschowa[6].

W 1210 książę wielkopolski oraz kaliski Władysław Odonic nadał opatowi klasztoru cysterskiego w Pforta posiadłości koło Przemętu (łac. in provincia Promontensi), m.in. Bukowiec z Rozwarowem w celu założenia klasztoru cysterskiego. W 1344 król polski Kazimierz Wielki oświadczył w wystawionym dokumencie, że niedawno odzyskawszy zajęte przez wroga wsie o nazwie Bukowiec (dotyczy to prawdopodobnie Bukowca Wielkiego i Bukowca Małego) oraz Grotniki, zwraca je Wincentemu dziedzicowi z Granowa, który udowodnił, że należały one prawem dziedzicznym do jego przodków oraz do niego. Miejscowość organizacyjnie należała do opola wilkowskiego. W 1401 obie wsie Bukowiec Wielki oraz Mały miały zapłacić karę w wysokości 8 skudów sądowi oraz 8 skudów Synosze Wilkowskiej z powodu absencji na zebraniu opolnym (łac. „circa opole circa Wilkowo”)[6].

Na przełomie XIV-XV wieku właścicielem wsi był Przybysław Gryżyński. W 1409 jako dziedzic Brenna oraz pan na Bukowcu i Włoszakowicach zapisał on plebanowi we Włoszakowicach m.in. dwie grzywny czynszu z Brenna. W 1444 Bukowiec Mały otrzymali bratankowie Przybysława Gryżyńskego, bracia rodzeni oraz niedzielni Andrzej i Wojsław Gryżyńscy. W 1445 Andrzej z Gryżyny zapisał swojej żonie Annie po 400 grzywien posagu oraz wiana na swej części dóbr w tym m.in. na jednej ze wsi Bukowiec. W 1450 Andrzej i Wojsław Gryżyńscy dokupili od braci niedzielnych Stanisława, Wawrzyńca i Andrzeja ze wsi Prochy, za 200 grzywien kolejną część Małego Bukowca. W 1478 Andrzej Gryżyński sprzedał swojemu bratu Janowi Gryżyńskiemu za 100 grzywien z zastrzeżeniem prawa odkupu część Małego Bukowca[6].

Wieś odnotowały historyczne rejestry podatkowe. W 1530 miał miejsce pobór podatków od 20 łanów oraz karczmy. W 1535 Bukowiec Mały zalegał z poborem z 5 opuszczonych kwart roli. W 1563 pobrano podatki od 35 łanów oraz od pręta roli oraz od dwóch karczm. W 1564 w Bukowcu było 19 łanów. W 1580 miał miejsce pobór podatków od 37 łanów, dwóch zagrodników, 6 komorników oraz od owczarza wypasającego 30 owiec[6].

Zachowane od końca XVI wieku księgi parafialne wskazują na wielowiekowe tradycje chłopskich rodów. W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.

Bukówiec Górny znany był z patriotyzmu. Przez cały okres zaboru pruskiego nie zdarzył się ani jeden przypadek osadnictwa niemieckiego, mieszkańcy wsi wzięli też liczny udział w powstaniu wielkopolskim.

Brama parafialnego kościoła katolickiego w Bukówcu Górnym

Organizacje społeczne i artystyczne

Pewna hermetyczność społeczności bukówieckiej w okresie zaboru miała duży wpływ na zachowanie się starych zwyczajów, obrzędów, strojów, tańca i śpiewu oraz tradycyjnego muzykowania na dudach i skrzypcach podwiązanych. W okresie międzywojennym w Bukówcu działało 14 organizacji społecznych i zespołów artystycznych. Obecnie działają tu: Zespół Regionalny, Kapela Dudziarska "Manugi", Zespół Śpiewaczy przy Klubie Złotej Jesieni, Zespół Śpiewaczy przy Kole Gospodyń Wiejskich, kabaret "Dziura" (propagujący gwarę wielkopolską) oraz zespoły szkolne: Szkolny Zespół Regionalny, Zespół Gimnastyki Akrobatycznej "Sokolik" i Zespół Muzyczno-Teatralny. Bukówieckie organizacje (Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", Ochotnicza Straż Pożarna, Kółko Rolnicze) oraz Urząd Gminy i GOK Włoszakowice przygotowują co roku liczne imprezy, najbardziej znane to: Ogólnopolski Bieg "Sokoła", Konkurs w Powożeniu Zaprzęgami im. J. Lipowego, Konkurs Kapel Dudziarskich im. Braci Ratajczaków, Międzywojewódzki Sejmik Teatrów Wiejskich, Dożynki Wiejskie, Jarmark Rolniczy połączony z Powiatową Wystawą Koni Hodowlanych.

Gwara

Miejscowa Szkoła organizuje ponadto Konkurs "Mówimy Gwarą". W Bukówcu wciąż żywe są, rzadko gdzie indziej zachowane, zwyczaje i obrzędy: "chodzynie z nowym lotkiem", "lotanie z klekotami", "gwiozdory i gwiozdki". Tu wciąż można zjeść żytni chleb wypieczony w domowym chlebowym piecu i powidła smażone w "koprowych" kotłach. Będąc w Bukówcu warto zobaczyć Izbę Regionalną (chałupę z XIX wieku z autentycznym wyposażeniem) oraz pracownię ludowego rzeźbiarza Jerzego Sowijaka (autora m.in. licznych monumentalnych drewnianych rzeźb o tematyce obyczajowej i sakralnej).

Urodzeni

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 106 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 13527
  4. 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. 1 2 GUS. Rejestr TERYT
  6. 1 2 3 4 5 Chmielewski 1982 ↓, s. 150-151.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.