Krążniczka kamienna
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

miseczniaki

Rząd

krążniczkowce

Rodzina

krążniczkowate

Rodzaj

krążniczka

Gatunek

krążniczka kamienna

Nazwa systematyczna
Lecidea lapicida Ach.
Methodus, Sectio prior: 37 (1803)

Krążniczka kamienna (Lecidea lapicida (Ach.) Ach) – gatunek grzybów z rodziny krążniczkowatych (Lecideaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do grupy porostów[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lecidea, Lecideaceae, Lecideales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy gatunek ten zdiagnozowany został przez Erika Achariusa w 1799 r. jako Lichen lapicida, ten sam autor w 1803 r. przeniósł go do rodzaju Lecidea[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej:

  • Lecidea confluens var. ochromela Ach. 1803
  • Lecidea contigua var. ochromela (Ach.) Mudd, 1861
  • Lecidea contiguella Nyl. 1873
  • Lecidea declinans (Nyl.) Nyl. 1878
  • Lecidea declinascens Nyl. 1878
  • Lecidea lapicida var. declinans Nyl. 1861
  • Lecidea ochromela (Ach.) Anz 1860
  • Lecidella declinascens (Nyl.) Arnold 1880
  • Lecidella lapicida (Ach.) Körb. 1861
  • Lichen lapicida Ach. 1799
  • Patellaria lapicida (Ach.) Duby 1830[3].

Nazwa polska według opracowania W. Fałtynowicza[2].

Morfologia

Plecha skorupiasta, niewyraźna, przeważnie tworząca odrębne, nieregularne areolki o grubości 0,1–0,4 mm. Areolki oddzielone są czarnymi szczelinami. Ich powierzchnia jest gładka i popękana, biała lub jasnoszara, czasami o barwie ochrowej, rdzawej lub czerwonawej, spowodowanej inkrustacją tlenkiem żelaza. Kora plechy ma grubość 10–30 μm, rdzeń jest biały, znajduje się w nim warstwa glonów o grubości 60–90 μm. Epihymenium o barwie od zielonkawej do czarno-brązowej i grubości 10–15 μm, hialinowe. Wstawki przeważnie nierozgałęzione, rzadko tylko anastomozujące z nabrzmiałych komórek wierzchołkowych[4].

Na plesze dość licznie występują czarnoobrzeżone apotecja o średnicy 1,2 -3 mm. Mają czarne i matowe, płaskie lub nieco wypukłe tarczki, gładkie, czasami lekko tylko oprószone. Brzeżek czarnobrązowy, o średnicy 30-80 (120) μm. Zarodniki bezbarwne, elipsoidalne, proste, o rozmiarach 8,9-14,5 × 4,6–7,3 μm. Pyknidia zanurzone w plesze. Powstają w nich cylindryczne, proste konidiospory o rozmiarach 11,5 – 12-16 (-22) × 1-1,3 um[4].

Reakcje barwne: rdzeń I + fioletowy, kora i rdzeń: K- lub K + żółty lub czerwony, C, KC-, P- lub P + żółty lub żółto pomarańczowy[4].

Występowanie i siedlisko

Gatunek szeroko rozprzestrzeniony, szczególnie na obszarach o klimacie zimnym i umiarkowanym. Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Afryki i Antarktydy (ale występuje w Antarktyce na Orkadach Południowych i Georgii Południowej). Występuje w całej Europie, aż po najdalej na północ wysunięte skrawki lądu: archipelag Svalbard i północne wybrzeża Grenlandii[5].

Rozwija się na skałach granitowych łupkach i innych kwaśnych skałach[4].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2014-10-26] (ang.).
  2. 1 2 Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7.
  3. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-09-21] (ang.).
  4. 1 2 3 4 Consortium of North American Lichen Herbaria [online] [dostęp 2015-01-12].
  5. ↑ Występowanie krążniczki kamiennej na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2015-01-10].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.