Kotawiec
Chlorocebus
J.E. Gray, 1870[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – kotawiec jasnonogi (Ch. sabaeus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Infrarząd

małpokształtne

Parvordo

małpy wąskonose

Nadrodzina

koczkodanowce

Rodzina

koczkodanowate

Podrodzina

koczkodany

Plemię

Cercopithecini

Rodzaj

kotawiec

Typ nomenklatoryczny

Simia sabaea Linnaeus, 1766

Synonimy
Gatunki

8 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Kotawiec[5] (Chlorocebus) – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce[6][7][8].

Badania

Kotawce są ważnym modelem w badaniach AIDS, procesów neurodegeneracyjnych, neurobehawioru, metabolizmu, otyłości i reakcji na stres psychologiczny[9]. Genom kotawca został zsekwencjonowany[10] i sekwencja referencyjna genomu kotawca jest dostępna poprzez przeglądarki genomowe NCBI Chlorocebus_sabeus 1.1 i Ensembl Vervet-AGM (Chlorocebus sabaeus).

Badania genomów kotawców w Afryce i na karaibskich wyspach St. Kitts, Nevis i Barbados wykazały, że karaibskie kotawce wywodzą się z Afryki zachodniej. Pokazały również, że genom kotawców został silnie ukształtowany przez selekcję naturalną, w szczególności przez wirusy, w tym małpi wirus braku odporności SIV (ang. simian immunodeficiency virus) spokrewniony z HIV wywołującym AIDS u człowieka[11].

Badania ekosystemu jelit i genitaliów w naturalnych populacjach kotawców w Afryce wykazały szereg zmian dokujących się w składzie mikrobiomu gospodarza w wyniku naturalnej infekcji SIV. Rekcja mikrobiomu gospodarza na infekcję wirusem różni się u kotawców zinfekowanych SIV i ludzi z infekcją HIV. W mikrobiomie jelitowym małp zainfekowanych wirusem SIV zaobserwowano zwiększone zróżnicowanie mikrobiologiczne, zmiana składu mikrobiomu (wzrost ilości Succinivibrio, spadek ilości Veillonella), spadek liczby genów bakteryjnych działających w szlakach komórkowych związanych z infekcją patogennymi mikrobami oraz częściową odwracalność zmian mikrobiomu zachodzących we wczesnej fazie infekcji podczas późniejszej infekcji chronicznej[12].

Kotawiec jest również modelem do poznawania naturalnych mechanizmów rozwojowych[13] począwszy od okresu prenatalnego[14]. W mózgu i szeregu tkanek obwodowych kotawca zbadano regulację genów w trakcie rozwoju osobniczego u obu płci i zidentyfikowano genetyczne regulatory ekspresji genów w tkankach[13].

Badania wpływu na zdrowie kotawców stres związanego z relokacją i izolacją społeczną wykazały, że stres psychologiczny prowadzi do supresji układu odpornościowego i zaburza aktywność genów związanych z chorobami przewlekłymi i odpornością[15].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 30–62 cm, samców 34–83 cm, długość ogona samic 35–66 cm, samców 45–76 cm; masa ciała samic 1,5–4,9 kg, samców 3–6,4 kg[8][16].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1870 roku angielski zoolog John Edward Gray w katalogu swojego autorstwa o tytule Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum[1]. Na gatunek typowy Gray wyznaczył kotawca jasnonogiego (Ch. sabaeus).

Etymologia

  • Cercopithecus: gr. κερκοπίθηκος kerkopithēkos „małpa z długim ogonem”, od gr. κερκος kerkos „ogon”; πιθηκος pithēkos „małpa”[17]. Gatunek typowy: Erxleben wymienił kilkanaście gatunków, nie wskazując typu nomenklatorycznego; gatunek typowy w ramach późniejszego oznaczenia Cercopithecus callitrichus I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1851 (= Simia sabaea Linnaeus, 1766).
  • Callithrix: gr. καλλιθριξ kallithrix „piękne włosy”, od καλλος kallos „piękno”, od καλος kalos „piękny”; θριξ thrix, τριχος trikhos „włosy”[18]. Gatunek typowy: Reichenbach wymienił kilka gatunków, nie wskazując typu nomenklatorycznego; gatunek typowy w ramach późniejszego oznaczenia — Cercopithecus callitrichus I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1851 (= Simia sabaea Linnaeus, 1766)..
  • Chlorocebus: gr. χλωρος khlōros „bladozielony, żółty”; κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”[19].
  • Cynocebus: gr. κυων kuōn, κυνος kunos „pies”; κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”[20]. Gatunek typowy: Cercopithecus cynosurus Scopoli, 1786.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[21][16][6][5]:

Opisano również gatunek wymarły z wczesnego plejstocenu dzisiejszej Tanzanii[22]:

  • Chlorocebus ngedere Arenson, Harrison, Sargis, Taboada & Gilbert, 2022

Uwagi

  1. ↑ Młodszy homonim Cercopithecus Linnaeus, 1758.
  2. ↑ Młodszy homonim Callithrix Erxleben, 1777.

Przypisy

  1. 1 2 Gray 1870 ↓, s. 5.
  2. ↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cum synonymia et historia animalium: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 22. (łac.).
  3. ↑ H.G.L. Reichenbach: Die vollständigste Naturgeschichte der Affen. Dresden und Leipzig: Expedition der vollstèandigsten Naturgeschichte, 1862, s. 21. (niem.).
  4. ↑ Gray 1870 ↓, s. 26.
  5. 1 2 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 46. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. 1 2 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 232–234. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  7. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Chlorocebus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
  8. 1 2 D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 672–674, 679. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  9. ↑ A.J. Jasinska i inni, Systems biology of the vervet monkey, „ILAR journal”, 54 (2), 2013, s. 122–143, DOI: 10.1093/ilar/ilt049, ISSN 1930-6180, PMID: 24174437, PMCID: PMC3814400.
  10. ↑ W.C. Warren i inni, The genome of the vervet (Chlorocebus aethiops sabaeus), „Genome Research”, 25 (12), 2015, s. 1921–1933, DOI: 10.1101/gr.192922.115, ISSN 1549-5469, PMID: 26377836, PMCID: PMC4665013 [dostęp 2017-12-23].
  11. ↑ H. Svardal i inni, Ancient hybridization and strong adaptation to viruses across African vervet monkey populations, „Nature Genetics”, 49 (12), 2017, s. 1705–1713, DOI: 10.1038/ng.3980, ISSN 1546-1718, PMID: 29083404, PMCID: PMC5709169 [dostęp 2018-01-19].
  12. ↑ A.J. Jasinska i inni, Shifts in microbial diversity, composition, and functionality in the gut and genital microbiome during a natural SIV infection in vervet monkeys, „Microbiome”, 8 (1), 2020, s. 154, DOI: 10.1186/s40168-020-00928-4, ISSN 2049-2618 [dostęp 2020-11-07].
  13. 1 2 A.J. Jasinska i inni, Genetic variation and gene expression across multiple tissues and developmental stages in a non-human primate, „bioRxiv”, 2016, DOI: 10.1101/092874 [dostęp 2020-11-07].
  14. ↑ Anna J Jasinska i inni, Transcriptomic Analysis of Cell-free Fetal RNA in the Amniotic Fluid of Vervet Monkeys (Chlorocebus sabaeus), „Comparative Medicine”, 70 (1), 2020, s. 67–74, DOI: 10.30802/aalas-cm-19-000037, ISSN 1532-0820 [dostęp 2020-11-07].
  15. ↑ Anna J. Jasinska i inni, Immunosuppressive effect and global dysregulation of blood transcriptome in response to psychosocial stress in vervet monkeys (Chlorocebus sabaeus), „Scientific Reports”, 10 (1), 2020, DOI: 10.1038/s41598-020-59934-z, ISSN 2045-2322 [dostęp 2020-11-07].
  16. 1 2 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 151–152. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 172.
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 152.
  19. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 184.
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 210.
  21. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-20]. (ang.).
  22. ↑ J.L. Arenson, T. Harrison, E.J. Sargis, H.G. Taboada & Ch.C. Gilbert. A new species of fossil guenon (Cercopithecini, Cercopithecidae) from the Early Pleistocene Lower Ngaloba Beds, Laetoli, Tanzania. „Journal of Human Evolution”. 163, s. 103136 (6), 2022. DOI: 10.1016/j.jhevol.2021.103136. (ang.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.