Kolonia Praussa
Obiekt zabytkowy nr rej. A-1430 z 8 maja 2018[1]
Ilustracja
Kolonia Praussa, skrzyżowanie ulic Byczyńskiej i Szaserów
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miasto

Warszawa

Dzielnica

Praga-Południe

Poprzednia nazwa

Kolonja na grochowie[2]

Data budowy

1925–1927

Architekt

Witold Matuszewski[3]

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kolonia Praussa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kolonia Praussa”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kolonia Praussa”
Ziemia52°14′47,105″N 21°06′26,201″E/52,246418 21,107278

Kolonia Praussa, także osiedle Posłów i Senatorów PPS[4] – osiedle na warszawskim Grochowie znajdujące się w kwartale ulic: Szaserów – Chłopickiego – Boremlowska – Żółkiewskiego. Wewnętrzne ulice znajdujące się na terenie kolonii to Byczyńska, Płowce i Lubieszowska.

W 2018 kolonia została wpisana do rejestru zabytków[1][4].

Historia

W 1923 r. powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „Domy Spółdzielcze”, która dwa lata później zakupiła od Jana Łaskiego tereny pod budowę kolonii[3].

Spółdzielnia Mieszkaniowa „Domy Spółdzielcze”

4 maja 1923 Spółdzielnia została wpisana do rejestru Spółdzielni w Wydziale IV Rejestru Handlowego Warszawskiego Sądu Okręgowego[2] pod numerem 337 dn. 4 V 1923[3]. Spółdzielnia należała do Związku Spożywców Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie[2][3]. W marcu 1929 r. spółdzielnię kontrolował lustrator Rz. P. p. A. Ciska[2]. Organem do ustawowych ogłoszeń było pismo „Robotnik” oraz „Społem”[2][3].

Skład zarządu[2][3]

Udziałowcami spółdzielni byli głównie działacze Polskiej Partii Socjalistycznej.

Budowa kolonii

Latarnia uliczna z zawiniętą górą słupa. Oprawa skierowana jest w dół i wisi na zawiniętym słupie.
Latarnia typu pastorał

Witoldowi Matuszewskiemu powierzono zadanie zaprojektowania domów. Planowane było wybudowanie trzech typów domów: pojedyncze, bliźniacze oraz czteromieszkaniowe. Finalnie odrzucono ostatni projekt. Domki miały być w stylu dworkowym oraz otoczone ogrodami[3]. Budowa rozpoczęła się w październiku 1925 roku a zakończyła się w listopadzie 1927[2][3]. Do 1928 roku trwały prace wykończeniowe[3]. Wybudowano łącznie 28 domów[2][3]: 10 pojedynczych i 18 w zabudowie bliźniaczej[3]. W 1929 r. Spółka Wodna Obwodu Warszawskiego odwodniła tereny Kolonii, ponieważ zauważono wilgoć w piwnicach[2][3]. Przed 1939 ulice leżące na terenie Kolonii zostały wybrukowane kocimi łbami oraz zostały obsadzone drzewa. Postawiono latarnie typu pastorały. Obecnie ulice pokryte są asfaltem[3].

Nazwa kolonii pochodzi od nazwiska Ksawerego Franciszka Praussa, ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego, działacza PPS[5].

II wojna światowa

Dach oraz weranda domu przy ulicy Płowce 1 została uszkodzona przez bombę, która wybuchła w pobliżu. Reszta budynków nie była zniszczona. Po wojnie Kolonia została skomunalizowana. Obecnie większość domów należy do właścicieli prywatnych[3].

Budynki

Każdy z budynków posiadał instalację gazową, elektryczną i telefoniczną. Przy każdym domu zainstalowano szambo. Obecnie Kolonia została przyłączona do sieci wodociągowej. Domy były ogrzewane piecami kaflowymi[3].

Typy wybudowanych budynków[6][7]
Symbol typu Model Zdjęcie Opis Adresy
A
ul. Byczyńska 7
  • ul. Byczyńska 1
  • ul. Byczyńska 6
  • ul. Byczyńska 7
  • ul. Chłopickiego 14
  • ul. Lubieszowska 5
  • ul. Płowce 1
  • ul. Płowce 7
  • ul. Płowce 8
B
ul. Lubieszowska 6
 Obrócony typ A – usytuowany szczytem do ulicy
  • ul. Lubieszowska 6
  • ul. Lubieszowska 8
2A
Dwa budynki typu A
  • ul. Żółkiewskiego 31 i 33
2B
ul. Lubieszowska 7 i 9
 Dwa budynki typu B. Posiadają one lustrzane odbicie układu pomieszczeń.
  • ul. Byczyńska 3 i 5
  • ul. Byczyńska 2 i 4
  • ul. Byczyńska 8 i 10
  • ul. Chłopickiego 10 i 12
  • ul. Chłopickiego 16 i 18
  • ul. Lubieszowska 7 i 9
  • ul. Płowce 3 i 5
  • ul. Płowce 4 i 6
Tablica upamiętniająca Kazimierza Pużaka ul. Byczyńska 1
Tablica upamiętniająca Kazimierza Pużaka ul. Byczyńska 1

Przy ulicy Byczyńskiej 1 mieszkał Kazimierz Pużak[5]. 26 sierpnia 2009 roku odsłonięto tablicę znajdującą się po lewej stronie wejścia do jego domu[8][9][10].

Przypisy

  1. 1 2 Rejestr zabytków nieruchomych – Warszawa [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 10 [dostęp 2022-10-14].
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Spółdzielnia Mieszkaniowa „Domy Spółdzielcze” w Warszawie, Sprawozdanie Zarządu za Rok 1929, 1930 [dostęp 2022-10-15].
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Załącznik nr 1 do karty białej [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2016 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
  4. 1 2 Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 10. [dostęp 2019-06-29].
  5. 1 2 Jarosław Zieliński: Grochów – Jarosław Zieliński Stolica 5/2009. warszawa-stolica.pl. [dostęp 2017-07-05].
  6. ↑ Załącznik nr 2 do karty białej [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2016 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
  7. ↑ Załącznik nr 3 do karty białej [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2016 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
  8. ↑ Tomasz Jarosz, Byczyńska 1 [online], grochow.pl, 29 kwietnia 2016 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
  9. ↑ Byczyńska 1 [online], Fundacja Warszawa 1939, 8 października 2020 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
  10. ↑ Byczyńska 1 [online], www.twoja-praga.pl [dostęp 2022-10-15] (pol.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.