Kościół św. Jana Chrzciciela
w Mastarze
Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի
2.69/8[1]
Ilustracja
Widok z zewnątrz (2014)
Państwo

 Armenia

Miejscowość

Mastara

Wyznanie

ortodoksyjne orientalne

Kościół

Apostolski Kościół Ormiański

diecezja

Aragacotn

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Jana Chrzciciela

Położenie na mapie Armenii
Mapa konturowa Armenii, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Jana Chrzcicielaw Mastarze”
Ziemia40°27′06,59″N 43°53′02,36″E/40,451831 43,883989

Kościół św. Jana Chrziciela w Mastarze (orm. Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի) – kamienny kościół z V–VII wieku w Mastarze w prowincji Aragacotn w Armenii, należy do Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, znajduje się w diecezji Aragacotn; jeden z istotniejszych zabytków wczesnośredniowiecznej architektury Armenii[1], zabytek historii i kultury Armenii.

Historia

Badacze nie są zgodni co do czasu budowy świątyni – mogła powstać od V do VII wieku[1][2]. Powstanie kościoła datowane na podstawie jego epigrafów określa czas budowy na lata 640–650[3] (jest jednym z ponad 70 kościołów z VII wieku położonych na terenie historycznej Armenii[3]), za czasów biskupa T'eodorosa Gnuniego[4], podczas silnych wpływów Bizancjum[5]. Jego budowniczym był najpewniej wzmiankowany na inskrypcji mnich Grigoras Siwni i jego siostrzeniec[4]. Kościół mógł zostać także przebudowany w VII wieku[6] – większość jego obecnej substancji pochodzi z tego okresu[6]. Możliwe, że dokonano napraw przed X wiekiem, jednak nie zmieniły one zasadniczej bryły budynku[7]. Świątynia nie została także uszkodzona w żadnym poważnym trzęsieniu ziemi[6]. Relikwie Jana Chrzciciela, patrona świątyni, miały zostać sprowadzone do niej przez Grzegorza Oświeciciela i tam złożone[6]. Podczas remontu kościoła w 1889 roku rozebrano otaczający go mur[1]. Kościół, cmentarz przykościelny oraz chaczkar z IX–X wieku przy kościele figurują na liście zabytków historii i kultury Armenii z 2002 roku[8].

Architektura

Świątynia została wzniesiona techniką muru z gruzu[3] (zob. opus emplectum) z czerwonego tufu[6], na planie kwadratu z czterema absydami[6]. Na ośmiobocznym bębnie[6] wspartym na ośmiu dużych łukach[6] umieszczono dwunastoczęściową kopułkę[6], której sklepienie znajduje 21 m powyżej podłogi[6]. Na zachodniej elewacji znajduje się inskrypcja z płaskorzeźbą krzyża pośrodku niej[9], w której wspomniany jest mnich Grigoras i Chrystus jako Oblubieniec[4] (zob. Oblubienica Chrystusa). Na wschodniej części południowej elewacji znajduje się częściowo nieczytelna inskrypcja dotycząca konsekracji świątyni[10]. Na południowej fasadzie znajduje się inskrypcja wspominająca „niegodnego Grigorasa”, za którego grzechy miał zostać wzniesiony ten kościół w ramach ekspiacji[10]. Na elewacji zachodniej w części południowej znajduje się inskrypcja, w której budowniczy dziękują Bogu za możliwość wzniesienia tej świątyni[10]. Wewnątrz znajduje się mezzanino przeznaczone dla kobiet[11]. Kościół otaczał mur[1].

Galeria

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Marine Avanesyan, Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԵԿԵՂԵՑԻ [online], Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայության, 27 maja 2014 [dostęp 2022-05-25] (orm.).
  2. ↑ AV Production - Մաստարայի Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի [online], avproduction.am [dostęp 2022-05-25].
  3. 1 2 3 Pentcheva 2017 ↓, s. 33.
  4. 1 2 3 Pentcheva 2017 ↓, s. 35.
  5. ↑ ., „The Armenian Review”, 40, Hairenik Association, 1987, s. 71, ISSN 0004-2366.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Deirdre Holding, Armenia with Nagorno Karabagh : the Bradt travel guide, Edition 5, Bucks, England 2019, s. 202, ISBN 978-1-78477-079-2, OCLC 1083798204 [dostęp 2022-05-25].
  7. ↑ Lawrence K. Cone, Armenian Church Architecture, Heath Cote Publishing Company, 1974, s. 48.
  8. ↑ Հայաստանի հանրապետության պատմության եվ մշակույթի անշարժ հուշարձանների, [w:] ARLIS [online], www.arlis.am, 2002 [dostęp 2022-05-25].
  9. ↑ Pentcheva 2017 ↓, s. 36.
  10. 1 2 3 Pentcheva 2017 ↓, s. 34.
  11. ↑ Takeo Kamiya, Architecture in western Armenia [online], www.kamit.jp [dostęp 2022-05-25].

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.