Klemens I
Clemens
Klemens Rzymski
Papież
Biskup Rzymu
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

I wiek
Rzym

Data i miejsce śmierci

ok. 101
Rzym

Miejsce pochówku

Bazylika św. Klemensa

Papież
Okres sprawowania

ok. 91–101

Wyznanie

chrześcijańskie

Kościół

rzymskokatolicki

Pontyfikat

ok. 91

Święty
Klemens I Rzymski
apostoł pokoju
męczennik
Ilustracja
Czczony przez

Kościół katolicki
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

23 listopada (kat.)
25 listopada/7 grudnia (praw.)

Atrybuty

kotwica, ryba, Baranek Apokalipsy, księga, krzyż, paliusz

Patron

narody słowiańskie, dzieci, górnicy, kamieniarze, kapelusznicy i marynarze.

Klemens I lub Klemens Rzymski (łac. Clemens Romanus, gr. Κλήμης Ῥώμης; ur. w Rzymie, zm. ok. 101 tamże[1]) – zwany Apostołem pokoju, przełożony gminy rzymskiej, 4. papież w latach ok. 91–101[2], święty Kościoła katolickiego i Cerkwi prawosławnej. Według tradycji męczennik. Zaliczany do ojców Kościoła. Najstarszy znany z imienia pisarz starochrześcijański. Według tradycji był czwartym biskupem Rzymu, po Linusie i Anaklecie[3]. Podobnie jak jego dwaj poprzednicy był uczniem apostołów Piotra i Pawła. Urząd po nim objął Ewaryst.

Życiorys

Zachowało się niewiele sprawdzonych informacji na temat życia św. Klemensa. Jego ojciec miał na imię Faustyn[4]. Miał żydowskie pochodzenie i był niewolnikiem. Został uwolniony przez rzymskiego patrycjusza i na jego cześć nadał sobie imię Klemens. Jednak na podstawie autentycznego listu jego autorstwa wnioskuje się, że był zhellenizowanym Żydem, wykształconym w retoryce oraz administracji.

Według Liber Pontificalis[5], Linus był drugim biskupem Rzymu; ale jednocześnie stwierdza, że Piotr wyświęcił dwóch biskupów: Linusa i papieża Anakleta, do kapłańskiej posługi wspólnoty, poświęcając się zamiast tego modlitwie i kaznodziejstwu, oraz że Anaklet powierzył Klemensowi cały Kościół, mianując swoim następcą. Według Tertuliana chrzest i święcenia kapłańskie otrzymał z rąk św. Piotra[6]; Teolog ten ponadto uważał Klemensa za bezpośredniego następcę apostoła[7]. W jednym ze swoich dzieł Hieronim ze Strydonu wymienił Klemensa jako „czwartego biskupa Rzymu po Piotrze, jeśli rzeczywiście drugim był Linus, a trzecim Anaklet, chociaż większość Łacinników uważa, że Klemens był drugi z kolei po apostole”[8]. W najwcześniejszym (ok. 180) opisie Ireneusza z Lyonu[9], Klemens jest umieszczony po Linusie oraz Kletusie/ Anaklecie (kolejny opis był autorstwa Euzebiusza z Cezarei.)[10]

Chrześcijańscy pisarze (m.in. Euzebiusz z Cezarei oraz św. Hieronim) z III w. i IV w. utożsamiają go ze współpracownikiem św. Pawła, o którym pisał on w liście do Filipian:

Proszę też i cię, towarzyszu wierny! bądź tym na pomoc, które w Ewangielii wespół ze mną pracowały, i z Klemensem i z innymi pomocnikami moimi, których imiona są w księgach żywota

Flp 4,2-3

Według tradycji męczennik, ale nie należy jednak mylić go z męczennikiem Tytusem Flawiuszem Klemensem, jak mylnie podają dzieła przypisywane Klemensowi. Około IV w. była obecna tradycja mówiąca o tym, że cesarz Trajan zesłał go na wygnanie do Pontu i kazał go wrzucić do morza z kotwicą zawieszoną u szyi. Tradycja pochodząca z IX w. ustaliła, że miejscem męczeńskiej śmierci świętego był Krym (Chersonez Taurydzki)[6] i wyznaczyła datę na rok 102. Stąd ze względu na wygnanie rok zakończenia pontyfikatu (97) i rok śmierci (102) nie pokrywają się. Obecnie tradycja ta jest podawana w wątpliwość. O męczeństwie ani wygnaniu Klemensa nie wspomina bowiem żaden z wczesnych autorów (Ireneusz z Lyonu, Euzebiusz z Cezarei). Euzebiusz z Cezarei sugeruje, że przed śmiercią zrezygnował z biskupstwa na rzecz Ewarysta.

Za czasów papieża Mikołaja I (858–867) święci Cyryl i Metody przenieśli jego relikwie do Rzymu i pochowali w bazylice pod jego wezwaniem (San Clemente)[6].

Dzieła autentyczne i przypisywane

1. List Klemensa do Koryntian

Pozostał po nim List do Koryntian[1]. Choć sam list jest anonimowy, to jednak dzięki świadectwu Dionizego z Koryntu można przypisać jego autorstwo Klemensowi. Stanowi on najstarszy (ok. 96 r. – w liście istnieje wzmianka o prześladowaniach Domicjana) oprócz Didache dokument chrześcijański spoza kanonu Pisma Świętego. Pisze w nim Koryntianom o potrzebie zachowania jedności. Powodem napisania tego listu był bunt części młodych, która odrzucała zwierzchnictwo starszych (gr. πρεσβύτερος). Klemens nawołuje do zgody i pokuty, wskazując na Sukcesję Apostolską, że tak jak Chrystus otrzymał władzę od Ojca, tak później przekazał ją Apostołom, natomiast oni przekazali ją dalej tym, których uznali za godnych. W dalszej części listu opowiada w jaki sposób Bóg działa w historii. Na końcu listu umieszczona jest wielka „kosmiczna” modlitwa, która stanowi wzór modlitwy liturgicznej improwizowanej przez prezbitera.

Dokument włączono przez jakiś czas do kanonu Nowego Testamentu i długo był czytany w kościołach[1]. Wspomina o tym Euzebiusz z Cezarei w swojej Historii Kościelnej[11].

List do Koryntian Klemensa w czasach nowożytnych został opublikowany w 1633 przez Patricka Younga[12], na bazie manuskryptu zwanego Kodeksem Aleksandryjskim (Codex Alexandrinus), w którym na końcu brakuje jednej strony, tak że wielka modlitwa (akapit 55–64) pozostała nieznana.

W 1875 Philotheus Bryennius opublikował kompletny tekst, bazując na kodeksie pochodzącym z Konstantynopola (datowanym na 1055), z którego w 1883 wydał także Didachè.

Pozostałe dzieła

Klemensowi są przypisywane także inne pisma: II List do Koryntian (powstały prawdopodobnie w połowie II w.) i dwa Listy do mężów dziewic poświęconych Bogu (z połowy III w.). Legenda o życiu i działalności Klemensa związana jest z powstaniem dzieła znanego jako Pseudoklementyny, lub Homilie pseudoklementyńskie gdzie jest bohaterem: opisuje ona jego spotkanie ze św. Piotrem, wspólne podróże misyjne oraz walkę z Magiem Szymonem. Jednakże nie można tych dzieł uznać za autentyczne.

Kult i ikonografia

Kościół prawosławny wspomina męczennika 25 listopada/7 grudnia[uwaga 1][13], tj. 7 grudnia według kalendarza gregoriańskiego, natomiast w Kościele katolickim 23 listopada[2].

W ikonografii Klemens jest przedstawiany w papieskim stroju pontyfikalnym[14] z kotwicą i rybą. Czasami dodany jest kamień milowy, klucze, fontanna lub książka[6].

Zobacz też

Uwagi

Przypisy

  1. 1 2 3 John N.D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 18–19. ISBN 83-06-02633-0.
  2. 1 2 Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 15. ISBN 83-7006-437-X.
  3. ↑ Hieronim ze Strydonu: De Viris Illustribus, XV. Documenta Catholica Omnia. [dostęp 2012-12-22]. (łac.).
  4. ↑ Karin Zetterholm: Jewish Teachings for Gentiles in the Pseudo-Clementine Homilies. [w:] Journal of the Jesus Movement in its Jewish Setting [on-line]. University Library of Lund University, 2019. [dostęp 2021-02-06]. (ang.).
  5. ↑ Liber Pontificalis 2.
  6. 1 2 3 4 Święty Klemens I, papież i męczennik. Brewiarz. [dostęp 2012-06-04]. (pol.).
  7. ↑ Prescription against Heretics. W: Tertullian: The Ante-Nicene Fathers: Translations of the Writings of the Fathers Down to A.D. 325.. T. Volume III, Part II, Section I, Ch XXXII. C. Scribner’s Sons, 1903, s. 258. (ang.).
  8. ↑ Alexander Roberts, James Donaldson: Clemens the bishop. W: Hieronim ze Strydonu: Nicene and Post-Nicene Fathers: Series II. Wyd. III.
  9. ↑ Against Heresies3:3.3 „In the third place from the apostles, Clement was allotted the bishopric.”.
  10. ↑ Church History 3.4.10 „Clement ... was appointed third bishop of the church at Rome”.
  11. ↑ Euzebiusz z Cezarei: Historia Kościelna. s. III.4, V.6.
  12. ↑ Misako Himuro. The Phoenix in’ The First Epistle of Clement to the Corinthians. „Renaissance Studies”. 12 (4), s. 523, 1998. JSTOR: 24412577. (ang.).
  13. ↑ Kazimierz Dopierała: Księga papieży. Poznań: Pallottinum, 1996, s. 13. ISBN 83-7014-248-6.
  14. ↑ Wiesław Aleksander Niewęgłowski: Leksykon świętych. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 188. ISBN 978-83-247-0574-0.

Bibliografia

  • Kazimierz Dopierała: Księga papieży. Poznań: Pallottinum, 1996. ISBN 83-70-14248-6.
  • Katecheza Benedykta XVI o św. Klemensie. Opoka. [dostęp 2012-06-04]. (pol.).
  • Pope St. Clement I. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-06-04]. (ang.).
  • Marek Starowieyski, Jan Maria Szymusiak: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa. Poznań: 1971, s. 251–252.
  • Watykan. Historia Papiestwa od św. Piotra do Benedykta XVI, Święty Klemens. 2005.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.