 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
| Właściciel | |
| Typ zakonu |
żeński |
| Fundator | |
| Data budowy |
1248–1258 |
| Data zamknięcia |
1802 |
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
 51°42′21″N 6°06′22″E/51,705833 6,106111 | |
Klasztor Graefenthal (także Neukloster, Vallis Comitis) – dawny klasztor żeński cysterek, który znajdował się na terenie obecnego miasta Goch (jego części Asperden) w Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, nad rzeką Niers; założony w połowie XIII w., stanowił nekropolię hrabiów Geldrii. Sekularyzowany na początku XIX w., wkrótce potem zburzono kościół klasztorny.
Historia
Klasztor cysterek Graefenthal (nazywany też Neukloster lub po łacińsku Vallis Comitis) ufundował hrabia Geldrii Otto II w 1248. Do klasztoru w 1250 przybyły zakonnice z klasztoru w Roermond, które ostatecznie podporządkowano klasztorowi Kamp. Gotycki kościół klasztorny ukończono prawdopodobnie już w 1252, a cały klasztor w 1258. Już w 1251 pochowano tu żonę fundatora, Małgorzatę z Kleve[1][2]. Kościół był nekropolią hrabiów, a następnie książąt Geldrii i ich małżonek[2][3]. Do 1376 pochowano ich tutaj trzynaścioro[2], zaprzestano tego po wygaśnięciu lokalnej dynastii[3].
Kościół został zbudowany na planie krzyża o długości 40 m i szerokości korpusu nawowego 11 m, był jednonawowy, a prezbiterium postawiono na planie czworokąta. W kościele oddzielono części dla zakonnic oraz dla innych wiernych, ponieważ pełnił też funkcje parafialne[1].
Klasztor, należący do największych w Nadrenii, intensywnie się rozwijał ekonomicznie, m.in. dzięki licznym nadaniom ziemskim i przywilejom (w tym zwolnieniom z podatków). Upadek klasztoru rozpoczął się w drugiej połowie XV w. W czasie wojen burgundzkich w latach 70. tamtego stulecia klasztor został zniszczony i, chociaż został odbudowany przez książąt Kleve, nie odzyskał poprzedniego znaczenia. W latach 80. XVI w. klasztor dotknęła zaraza, a następnie został splądrowany podczas wojny hiszpańsko-niderlandzkiej. Rosnące długi powodowały wyprzedawanie klasztornego majątku, co nasiliło się podczas wojny trzydziestoletniej. Negatywnie odbiła się też na klasztorze wojna francusko-niderlandzka w latach 70. XVII w. Poprawa sytuacji klasztoru nastąpiła na początku XVIII w. Podjęto wówczas różne działania budowlane, w tym odnowiono dormitorium, zbudowaną nową bramę, założono barokowy ogród. W 1793 odnowiono kościół klasztorny[2].
W 1801 klasztor znalazł się w granicach rewolucyjnej Francji. W 1802 klasztor został sekularyzowany, a wkrótce potem został zakupiony przez Michaela Franza Severina Sinstedena z Kleve[4][2]. Przekształcił on klasztor w gospodarstwo rolne, zmieniając funkcje istniejących budynków. W 1808 rozebrano kościół klasztorny, a budulec z niego użyto do budowy kościoła katolickiego w Pfalzdorfie (obecnie część miasta Goch). Istniejące w kościele płyty nagrobne zostały użyte do konstrukcji podłogi nowego kościoła, na swoim miejscu, pod odkrytym niebem pozostał tylko grób fundatora kościoła. Wokół grobu urządzono ogród angielski. Zabudowania pozostawały w rękach rodziny Sinsteden do 1963, a jako gospodarstwo rolne funkcjonowały jeszcze dłużej. Do dnia dzisiejszego przetrwała część budynków klasztornych oraz mury klasztorne[2]. Z dawnego założenia klasztornego zachował się m.in. most, budynek bramy z XVIII w., wschodnie i północne skrzydło klasztoru (w północnym zachowały się krużganki). Wiele budynków zostało przekształconych, w zabudowaniach postawiono także betonowy silos[1][2]. Nagrobek fundatora także jest niekompletny – nie zachowała się znana z XVIII-wiecznych rysunków figura hrabiego[3].
Przypisy
- 1 2 3 Kristin Dohmen: Forschungen zu Bau- und Raumkonzepten rheinischer Zisterzienserinnenklöster. W: Die Zisterzienser im Mittelalter. Georg Mölich, Norbert Nussbaum, Harald Wolter-von dem Knesebeck (Hg.). Köln, Weimar, Wien: Böhlau Verlag, 2017, s. 101–104, 108. ISBN 978-3-412-50718-3.
- 1 2 3 4 5 6 7 Peter Burggraaff, Klaus-Dieter Kleefeld: Zisterzienserinnenkloster Graefenthal. [w:] KuLaDig - Kultur. Landschaft. Digital [on-line]. 2013. [dostęp 2018-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-27)].
- 1 2 3 Gerard Nijsten: In the shadow of Burgundy: The Court of Guelders in the Late Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 280. ISBN 0-521-82075-8.
- ↑ Maria Huismann: St. Martinus Pfalzdorf 1804 - 2004: Die Geschichte einer katholischen Pfarre am unteren Niederrhein. Pfalzdorf: Kath. Pfarrgemeinde St. Martinus, 2014, s. 9–10. ISBN 3-8334-1191-0.