Kaparowate

Kapary cierniste
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kaparowate
Nazwa systematyczna
Capparaceae Juss. Gen. Pl.: 242. 4 Aug 1789[3]

Steriphoma paradoxum

Boscia foetida subsp. rehmanniana

Kaparowate (Capparaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu kapustowców. Obejmuje ok. 30 rodzajów z co najmniej 324 gatunkami rozpowszechnionymi w strefie międzyzwrotnikowej i sięgającymi do strefy klimatu umiarkowanego – po południową Europę i Stany Zjednoczone w Ameryce Północnej^[4]. Najbardziej zróżnicowane w Brazylii^[5]. Odgrywają istotną rolę w okresowo suchych lasach podrównikowych^[4]. Pąki kwiatowe kaparów ciernistych marynowane w occie, oliwie lub winie bądź konserwowane w soli stanowią przyprawę o słodko-kwaśnym, lekko pikantnym smaku, nazywaną kaparami^[6]. Spożywane są także marynowane owoce i pędy innych gatunków, zwłaszcza w obszarze śródziemnomorskim. W Australii jadalne są owoce Capparis mitchellii. Niektóre drzewiaste gatunki z rodzaju Capparis dostarczają twardego drewna użytkowego. Rośliny z rodzajów Capparis i Steriphoma uprawiane bywają jako ozdobne^[4].

Morfologia

Cadaba fruticosa

Crataeva magna

Pokrój

Krzewy i drzewa, zwykle bezbronne, rzadko cierniste^[4], niektóre gatunki są częściowo pnące^[5].

Liście

Skrętoległe, ułożone na pędzie spiralnie lub w dwóch rzędach. Przylistki, jeśli są obecne, są łuskowate. Na ogonkach liściowych często występują miodniki, czasem także kolce. Blaszka liściowa jest całobrzega, pojedyncza, trójlistkowa lub dłoniasto złożona^[4].

Kwiaty

Obupłciowe, zwykle promieniste, czasem lekko grzbieciste, zebrane są w szczytowe lub wyrastające w kątach liści grona, baldachogrona, rzadziej rozwijają się pojedynczo. Działki kielicha w liczbie czterech, są wolne i zwykle trwałe. Także płatki korony występują w liczbie czterech i są wolne. Dno kwiatowe często tworzy zgrubiały pierścień z miodnikami. Pręcikowie i słupkowie często jest wyniesione na androgynoforze. Pręciki są liczne – od 6 do ponad 250, o często długich, wolnych nitkach. Zalążnia powstaje z jednego owocolistka, ale jest dwukomorowa. Szyjka słupka jest krótka i gruba, zwieńczona pojedynczym, główkowatym znamieniem^[4].

Owoce

Torebki otwierające się jedną lub dwiema klapami oraz jagody^[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana w stosunku do grupy obejmującej kapustowate i Cleomaceae w obrębie rzędu kapustowców. Do niedawna wyróżniana była jako rodzina siostrzana kapustowatych, ale w takim ujęciu takson miał charakter parafiletyczny. Wyłączenie części rodzajów (dawniej podrodzina Cleomoideae) w odrębną rodzinę Cleomaceae pozwoliło utrzymać rodzinę jako takson monofiletyczny^[2]. Tu też dawniej włączano rośliny wyodrębniane obecnie jako osobne rodziny – Koeberlinia (→ Koeberliniaceae), Pentadiplandra (→ Pentadiplandarceae), Setchellanthus (→ Setchellanthaceae), Tovaria (→ Tovariaceae). Z kolei włączane tu plemię Stixidae i rodzaj Forchhammeria okazały się być bliżej spokrewnione (zagnieżdżone w drzewie filogenetycznym) z rodziną rezedowatych^[4].

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe Takht. ex Reveal & Tahkt., nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae Engl., rodzina kaparowate (Capparaceae Juss.)^[7].

Wykaz rodzajów^[8]

Pozycja w systemie Takhtajana (1997)

Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta), klasa Magnoliopsida, podklasa ukęślowe (Dilleniidae), nadrząd Violanae, rząd kaparowce (Capparales), rodzina kaparowate (Capparaceae).

Przypisy