Kanał Północnokrymski
Північно-Кримський канал
Ilustracja
Państwo

 Ukraina

Lata budowy

1961–1975

Długość

402,6 km

Początek
Miejsce

Tawrijśk

współrzędne

46°46′56,9″N 33°23′19,0″E/46,782460 33,388610

Koniec
Miejsce

Zełenyj Jar (rejon leniński)

współrzędne

45°20′41,2″N 35°59′31,5″E/45,344770 35,992080

Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „początek”, natomiast na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „koniec”

Kanał Północnokrymski (ukr. Північно-Кримський канал) – sezonowy kanał nawadniający zbudowany w trzech etapach począwszy od 1961 prowadzący wodę ze Zbiornika Kachowskiego na Półwysep Krymski do miejscowości Zełenyj Jar, skąd transportowana jest rurociągiem do Kerczu i Teodozji. Na początku lat 2000 kanał pokrywał 85% krymskiego zapotrzebowania na wodę[1].

Długość kanału wynosi 402,6 km[2], średni przepływ 380 m³/s. Na skutek parowania oraz braku nieprzepuszczalnego dna[3] w trakcie przepływu tracone jest 50% wody[2]. Kanał ma charakter sezonowy, dopływ wody inaugurowany jest pod koniec kwietnia[4]. Po zakończeniu okresu wegetacyjnego kanał jest osuszony[3]. Łącznie nawadnia powierzchnię około 600 000 ha. Na terenie obwodu chersońskiego oddziela się od niego zachodnia odnoga – Kanał Krasnoznamieński.

Pierwszym pomysłodawcą budowy kanału był w 1846 fiński naukowiec, Christian von Steven[2]. Budowy nie podjęto ze względu na zbyt wysoki koszt, szacowany na 40 mln rubli[2]. Pomysł budowy kanału nawadniającego powrócił jeszcze w pracach geodezyjnych na początku XX wieku[2]. Ostatecznie projektowanie kanału i systemu irygacyjnego rozpoczęto w 1950 wraz z rozpoczęciem budowy Zbiornika Kachowskiego[2]. Projekt przebiegu był gotów w 1956, a rozpoczęty w 1961 pierwszy etap kanału doprowadzono do Krasnoperekopska pod koniec 1963 i zakończono w 1975[2]. Drugi etap rozpoczęto projektować w 1976 i zrealizowano do 1986, trzeci rozpoczęty w 1986 został ograniczony po rozpadzie ZSRR ze względów ekonomicznych i zamknięty w 1995[2]. Jego powstanie pozwoliło na dwukrotne zwiększenie plonów na Krymie[2].

Po aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku, Ukraina odcięła dopływ wody na Krym przegradzając kanał zaporą w Kałanczaku[5], co doprowadziło do niedoboru wody na półwyspie[1]. Spowodowało to znaczne ograniczenie upraw na półwyspie ze 130 tys. hektarów (2013) do 14 tys. (2017)[6]. 26 lutego 2022 roku, w trakcie rosyjskiej inwazji na Ukrainę tama na kanale została wysadzona przez oddziały rosyjskie, co wznowiło dostawy wody na półwysep[7]. Do funkcjonowania Kanał Północnokrymski wymaga minimum 10 metrowego poziomu lustra wody w Zbiorniku Kachowskim. Zbiornik został opróżniony wskutek zniszczenia zapory w Nowej Kachowce[4].

Przypisy

  1. 1 2 Daniel Szeligowski, Deficyt wody na okupowanym Krymie [online], PISM, 1 grudnia 2020 [dostęp 2021-04-13].
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Э.М. Березовский: Северо-Крымский - дорога куда?. Ekologija i Mir, 2003. [dostęp 2023-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-02)]. (ros.).
  3. 1 2 Ihor Pylypenko, Daria Malchykova: Der Kachovka-Stausee Wirtschaftsmotor und Kriegsschauplatz. Zeitschrift OSTEUROPA, 2023. [dostęp 2023-06-12]. (niem.).
  4. 1 2 Марк Крутов: "Мы вернемся в 30-е годы". Последствия разрушения плотины Каховской ГЭС. Radio Svoboda, 2023-06-08. [dostęp 2023-06-12]. (ros.).
  5. ↑ Russia fears Crimea water shortage as supply drops. BBC News, 2014-04-25. [dostęp 2023-06-09]. (ang.).
  6. ↑ Clara Ferreira Marques, Crimea's Water Crisis Is an Impossible Problem for Putin [online], www.bloomberg.com, 19 marca 2021 [dostęp 2023-06-08] (ang.).
  7. ↑ Iwona Trusewicz, Rosjanie wysadzili tamę, woda popłynęła na Krym [online], rp.pl, 26 lutego 2022 [dostęp 2022-03-25].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.