Kamienica Pod Zimnym Kamieniem
Symbol zabytku nr rej. A/5353/156 z 30.12.1970[1]
Ilustracja
Kamienica Pod Zimnym Kamieniem
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Adres

Rynek-Ratusz 24

Styl architektoniczny

historyzm

Kondygnacje

IV

Ważniejsze przebudowy

1700, 1825

Zniszczono

1945

Odbudowano

1956-1959

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kamienica Pod Zimnym Kamieniem”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kamienica Pod Zimnym Kamieniem”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kamienica Pod Zimnym Kamieniem”
Ziemia51°06′36,75″N 17°01′49,41″E/51,110208 17,030392

Kamienica Pod Zimnym Kamieniem – zabytkowa kamienica narożna na wrocławskim Rynku, w północnej pierzei tretu[uwaga 1] tzw. stronie rymarzy lub stronie złotników[3].

Swoją nazwę kamienica zawdzięcza budynkowi, który w XIV wieku znajdował się obok północno-wschodniego naroża bloku śródrynkowego, naprzeciwko wejścia do kamienicy nr 24. Budynek o konstrukcji szkieletowej i wymiarach 8,2 x 9,6 metrów, był wymieniany w źródłach pochodzących z lat 1408 i 1516 jako buda zwana Zimnym Kamieniem[4].

Historia kamienicy

Renesansowy kartusz z literą "W" i data "1536"

Większość kamienic znajdujących się w północnej pierzei tretu ma rodowód sięgający XV–XVII[3]. Pierwotnie były to parterowe drewniane kramy, a następnie piętrowe murowane pomieszczenia mieszkalne przylegające do dwukondygnacyjnej murowanej ściany północnej smatruza. Z biegiem kolejnych lat pomieszczenia przekształcono w wielopiętrowe kamienice[5]. Linia zabudowy kramów murowanych na działkach od numeru 17-23 znajdowała się ponad sześć metrów przed smatruzem[6]. Po 1824 roku, kiedy to zlikwidowano smatruzy, właściciele kamienic z tej strony wykupili od miasta za kwotę 21 000 talarów, jej tereny i przedłużyli swoje budynki na południe. Zachowane z tego okresu zabudowania mają cechy architektury późnoklasycystycznej[3].

Pierwszy murowany budynek na działce nr 24 pochodzi z okresu gotyckiego. Z tego okresu zachowały się mury zasypanej obecnie piwnicy o długości 2,75 metrów, dobudowanej do jeszcze wcześniejszej piwnicy należącej do kamienicy Pod Złotym Kapeluszem. Nad tą piwnicą wznosiła się przynajmniej jedna kondygnacja budynku. W części wschodniej zachowała się druga piwnica, również obecnie zasypana, pochodząca z okresu renesansu o wymiarach 2,75 m długości. Piwnica była wysunięta przed fasadę kamienicy i dostawiona do gotyckiej[7]. Obecna kamienica narożna o szerokości elewacji 5,5 metrów w części północnej oraz 16.7 metra w części wschodniej, pochodzi we fragmentach z trzeciej ćwierci XVI wieku[8]. W części południowej znajdowały się dwa przejścia do Smatruza. W narożu budynku został wbudowany ogromny wspornik[8]. W 1700 fasada budynku otrzymała barokowy wygląd; kolejna przebudowa miała miejsce w 1825 roku. Czterokondygnacyjna kamienica, od strony północnej miała dwie osie okienne. Elewacje zakończona była szczytem w formie aediculi z trójkątnym tympanonem otoczonym wolutami[9]. Od strony wschodnie fasada podzielona jest na siedem osi: w zwieńczeniu trzeciej i czwartej osi umieszczono taki sam uproszczony szczyt co od strony wschodniej. W trzeciej osi, na parterze znajduje się wejście do budynku.

Po 1945

Działania wojenne podczas II wojny światowej częściowo zniszczyły pierzeję północną. Jej odbudowa została opracowana w 1954 roku przez profesora Edmunda Małachowicza w Pracowni Konserwacji Zabytków przy udziale prof. Stanisława Koziczuka, Jadwigi Hawrylak i Stefana Janusza Müllera[10].

Kamienica Pod Zimnym Kamieniem została odbudowana wraz z sąsiednimi budynkami nr 23 i nr 25-26, za sprawą oddzielnie rozpisanego konkursu projektowego, który wygrali architekci Włodzimierz Czerechowski, Ryszard Jędrak i Ryszard Natusiewicz. Projekt odbudowy budynku zakładał dostosowanie go na potrzeby Domu Związków Twórczych i siedzibę Związku Literatów Polskich, Związku Polskich Artystów Plastyków i Stowarzyszenia Architektów Polskich[11]. Dwie kamienice mieszczące się na posesjach 23 i 24 miały znaczenie zabytkowe i zachowane mury. Budynki nr 25-26 pochodzące z XIX wieku były całkowicie wypalone z zachowaną konstrukcją. Zgodnie z projektem kamienice te obniżono o jedną kondygnację i połączona z budynkami 23 i 24 oraz zachowano w parterze przejście do wnętrza tretu[11]. Szczyt kamienica Pod Zimnym Kamieniem od strony północnej został uproszczony, zlikwidowano również barokowe ozdoby[9]. Nad wejściem do budynku umieszczono renesansowy kartusz z literą "W" i data "1536"[8]. Kartusz przed 1935 rokiem znajdował się nad wejściem do Przejścia Garncarskiego, od strony wewnętrznej[12]. Po modernizacji kamienicy przez niemieckiego architekta Rudolfa Steina została przeniesiona na frontową elewację kamienicy nr 24.

Od lat 60. XX wieku w budynku znajdował się Klubu Związków Twórczych. Obecnie w kamienicy znajduje się restauracja "Bierhalle"[13].

Przypisy

Uwagi

  1. ↑ Tret to inaczej rynek, na którym sprzedawano drobiazgi, targowisko. Inne znaczenie: to bruk, chodnik, droga, przejście[2]

Bibliografia

  • Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
  • Zdzisław Wiśniewski, Czesław Lasota: Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych cz.II. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski Instytut Archeologii, 2002.
  • Edmund Małachowicz: Stare miasto we Wrocławiu. Wrocław: PWN, 1985.
  • Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t.II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998. ISBN 83-7023-679-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.