J. J. Scheuchzer
Herbarium diluvianum
Homo diluvii tenuis Scheuchzera

Johann Jakob Scheuchzer (ur. 1672, zm. 1733) – szwajcarski przyrodnik, prekursor paleobotaniki, kartograf, lekarz, historyk i matematyk[1].

Życiorys

Jest autorem pierwszej w dziejach monografii naukowej na temat flory kopalnej (Herbarium diluvianum, 1709), przy czym omówił w tej pracy także amonity prawidłowo interpretując je jako skamieniałości zwierząt[2]. Był dyluwialistą, uważając, że znajdywane w skałach skamieniałości są efektem biblijnego potopu[3]. W związku z tym w 1726 opublikował wyniki swoich badań nad skamieniałym szkieletem kręgowca z miocenu, uznając, że są to resztki człowieka z okresu potopu i nadając im nazwę Homo diluvii testis (łac. człowiek świadek potopu)[3]. Była to błędna diagnoza, gdyż później okazało się, iż rzeczona skamieniałość to przedstawiciel wymarłego gatunku dużej salamandry Andrias scheuchzeri[3], co udowodnił Georges Cuvier[1].

W 1731 r.[4] wydał Physica sacra (Święta przyroda), czterotomowe dzieło omawiające poszczególne wydarzenia opisane w Biblii wzbogacone licznymi i obszernymi komentarzami będącymi encyklopedycznym omówieniem ówczesnej wiedzy naukowej na temat zwierząt, roślin, sztuki związanych z daną sceną biblijną; przykładowo w sekcji poświęconej pladze żab, autor m.in. charakteryzuje ontogenezę tych płazów[1]. Ilustrowana jest 745 bogatymi w treść i zdobienia ilustracjami miedziorytowymi[3].

Innym jego dziełem są Piscium querelae et vindiciae (łac. Skargi i usprawiedli­wienie ryb) z roku 1708. Zwalczał w nim rozpowszechniony wówczas pogląd o vis plastica (łac. siła plastyczna, inna nazwa virtus formativa) tłumaczący powstawanie skamieniałości jako wynik działania siły kształtującej kamienie w imitacje zwierząt lub roślin.

Jest autorem topograficznej mapy Szwajcarii i historii tego kraju, wydanej w 29 tomach[3].

Korespondował z astronomką i rysowniczką Marią Clarą Eimmart[5].

Szwedzki botanik Karol Linneusz upamiętnił go w naukowej nazwie rodzajowej bagnicy Scheuchzeria[6][7].

Przypisy

  1. 1 2 3 Gould S.J., 1998: Dzieje życia na Ziemi. Świat Książki, strony: 13-15.
  2. ↑ Zofia Kielan-Jaworowska (red.). 1963. Mały słownik paleontologiczny, hasła „paleobotanika” i „Scheuchzer”. Wiedza Powszechna, Warszawa.
  3. 1 2 3 4 5 Tamże.
  4. ↑ data według skanu strony tytułowej tego dzieła
  5. ↑ Naturforschende Gesellschaft in Zürich., Naturforschende Gesellschaft in Zürich, Vierteljahrsschrift der Naturforschenden Gesellschaft in Zürich., t. v.18 (1873), Zürich :: Fäsi & Beer,, 1873 [dostęp 2019-10-13].
  6. ↑ Hertel H.. Gattungseponyme bei Flechten und lichenicolen Pilzen. „Bibliotheca Lichenologica”. 107, 2012.
  7. ↑ Marian Rejewski: Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Warszawa: 1996, s. 141. ISBN 83-05-12868-7.

Bibliografia

  • Herbert Wendt, Szukałem Adama, przekład Teresa Berken, Złota Seria Literatury Popularnonaukowej, Warszawa 1960.
  • Herbert Wendt, Przed potopem, przekład Anna Jerzmańska, Złota Seria Literatury Popularnonaukowej, Warszawa 1971.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.