Jaskinia na Wrzosach Południowa
Plan jaskini
Plan jaskini
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Położenie

Dolina Wrzosy, Rybna

Właściciel

Lasy Państwowe

Długość

14 m

Deniwelacja

0

Wysokość otworów

270 m n.p.m.

Wysokość otworów
nad dnem doliny

9 m

Ekspozycja otworów

ku północnemu zachodowi

Kod

J.GT-05.10

Położenie na mapie gminy Czernichów
Mapa konturowa gminy Czernichów, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Jaskinia na Wrzosach Południowa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Jaskinia na Wrzosach Południowa”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Jaskinia na Wrzosach Południowa”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Jaskinia na Wrzosach Południowa”
Ziemia50°03′28″N 19°36′21″E/50,057778 19,605833
Strona internetowa

Jaskinia na Wrzosach Południowa lub Schronisko na Wrzosach Południowe – jaskinia w dolinie Wrzosy na Wyżynie Olkuskiej będącej częścią Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej[1]. Znajduje się w skale Wrzosy na lewym brzegu potoku Rudno, pod względem administracyjnym we wsi Rybna, w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Czernichów[2].

Opis obiektu

Jaskinia ma duży otwór wejściowy. Ma on szerokość 8 m i północno-zachodnią ekspozycję. Znajdują się w nim duże głazy, ale możliwe jest przejście między nimi. Główną część jaskini tworzy spora komora o wymiarach 6 × 8 m. Od jej północnego końca w głąb skały prowadzi ciasny korytarzyk, możliwy do przejścia tylko w początkowym odcinku. Z południowego końca odchodzi drugi korytarzyk, wychodzący na powierzchnię niewielkim otworem. Jego przejście również możliwe jest tylko w początkowym odcinku. Przestrzenie między głazami zawalającymi wejście do jaskini są wykorzystywane przez zwierzęta (prawdopodobnie przez lisy) – świadczą o tym pozostawione przez nich resztki pożywienia. Czasami miejscowi mieszkańcy instalują w nich pułapki na zwierzęta (wnyki)[1].

Jaskinia powstała w wapieniach z okresu jury późnej na bardziej miękkich warstwach międzyławicowych. Jest to jaskinia krasowa – w jej północnym końcu występują liczne ślady przepływu wody. Nacieki na ścianach niewielkie – małe grzybki i fragmenty cienkich polew. Większość namuliska została usunięta podczas badań archeologicznych. Dno północnej części komory oraz korytarzyków jest skaliste (spąg). Na ścianach przy otworze rosną glony, porosty i mchy (Pohlia nutans i Homalothecium sericeum, paproć zanokcica murowa (Asplenium ruta‑muraria), a na dnie otwory bluszcz pospolity (Hedera helix) i krzewy[1].

W tej samej grupie skał w dolinie Wrzosy znajduje się jeszcze Jaskinia Mała na Wrzosach i Jaskinia na Wrzosach Północna[1].

Historia poznania i eksploracji

Jaskinia znana jest od dawna. Prawdopodobnie po raz pierwszy opisał ją Gotfryd Ossowski, który w 1880 r. prowadził w niej badania archeologiczne. Nie znalazł żadnych zabytków[3]. Stanisław Jan Czarnowski w 1911 r. oznaczył ją (i inne w pobliżu) na mapie jako „Jaskinie na Wrzosach”. W 1951 r. Kazimierz Kowalski opisał jaskinię i sporządził jej plan[4]. W 2000 r. J. Baryła, A. Górny, M. Pruc M, B. Słobodzian, M. Szelerewicz podali jej plan, opis inwentarzowy i nazwę – Schronisko na Wrzosach Południowe[1].

G. Ossowski w namulisku górnej komory jaskini nie znalazł nic godnego uwagi i określił ją jako jałową archeologicznie. Nie podał stratygrafii namuliska. W latach 2016–2017 grotołazi z Krakowskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego odkryli jednak dolne piętro jaskini. Archeolodzy znaleźli w nim bardzo liczne szczątki kości i fragmenty glinianych naczyń. Najprawdopodobniej pochodziły z górnej partii jaskini. Gliniane szczątki pochodziły z około 15 naczyń i wskazują na to, że jaskinia była okresowo zamieszkiwana przez ludzi zaliczanych do 4 różnych kultur: kultura pucharów lejkowatych, kultura mierzanowicka, kultura łużycka oraz wczesna nowożytność (wiek XIX i początek XX)[5].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Janusz Baryła, Mariusz Szelerewicz, Jaskinia na Wrzosach Południowa, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-09-09].
  2. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2019-09-09].
  3. ↑ G.Ossowski, O poszukiwaniach w jaskiniach okolic Krakowa w 1880 r. Rozprawy i sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Mat.-Przyr. Akad. Um. t. VIII, s. XX-XXV, Kraków, 1881
  4. ↑ K. Kowalski, Jaskinie Polski, tom. 1, Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, 1951
  5. ↑ M. Wojenka, B. Miękinia, J. Nowak, K. Wertz, J. Wilczyński Materiały archeologiczne i szczątki fauny z Jaskini na Wrzosach Południowej, Prądnik: Prace i materiały Muzeum im prof. Władysława Szafera, nr 27, 2017, s. 169-180
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.