Osiedle Bydgoszczy | |
Park Księżycowy na osiedlu Jary | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miasto | |
Powierzchnia |
1,38 km² |
Populacja (2012) • liczba ludności |
|
Strefa numeracyjna |
0-52 |
Tablice rejestracyjne |
CB |
Położenie na mapie Bydgoszczy |
Jary – jednostka urbanistyczna (osiedle) miasta Bydgoszczy, położona w jego zachodniej części, przylegająca do Kanału Bydgoskiego.
Położenie
Osiedle Jary usytuowane jest w środkowo-zachodniej części Bydgoszczy i zaliczane do osiedli tzw. Górnego Tarasu Bydgoszczy. Przez linię kolejową nr 131 i 356 sąsiaduje od zachodu z osiedlem Miedzyń, od wschodu z Wilczakiem, na południu z osiedlem Błonie, a na północy poprzez Kanał Bydgoski z Okolem.
Pod względem fizyczno-geograficznym osiedle leży w obrębie makroregionu Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka, w mezoregionie Kotlina Toruńska. Część osiedla znajduje się w mikroregionie Miasto Bydgoszcz Północne (taras dolny, ok. 48 m n.p.m.), natomiast część leżąca na południu, oddzielona Zboczem Bydgoskim należy do mikroregionu Miasto Bydgoszcz Południowe (taras górny, ok. 68 m n.p.m.)[2].
Historycznie do obecnej jednostki urbanistycznej należy zachodni fragment gminy Wilczak włączonej do miasta w 1920 r.[3]
Nazwa
Nazwa osiedla pochodzi od wąwozu o dość stromych zboczach, nazywanego jarem i odpowiada warunkom terenowym, na których wytyczono w 1910 r. ulicę Jary, obecnie będącą wschodnim fragmentem ul. Czerwonego Krzyża, od ul. Nakielskiej do ul. Lotników[4].
Charakterystyka
Jary są osiedlem o charakterze mieszkaniowym. Południową granicą osiedla jest ulica Stawowa, zachodnią – linie kolejowe nr 131 i 356, rozwidlające się na wysokości ul. Madalińskiego, wschodnią – ul. Lotników i Czerwonego Krzyża, a północną – Stary Kanał Bydgoski. Dolny taras zajmują tereny parkowe nad Kanałem Bydgoskim oraz ul. Nakielska z pierzejami kamienic. Na górnym tarasie znajdują się osiedla domów jednorodzinnych i wielorodzinnych (m.in. osiedle Bydgoskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego). Południową część zajmuje osiedle Czerwonego Krzyża rozplanowane i częściowo zabudowane w latach 30. XX w. oraz cmentarz parafialny Świętej Trójcy. W centralnej części osiedla, przy Centrum Kształcenia Praktycznego nr 1 znajduje się park Księżycowy. Osiedle przecinają drogi powiatowe: Czerwonego Krzyża, Nasypowa i Władysława IV.
Wśród infrastruktury osiedla znajdują się m.in. liceum ogólnokształcące oraz szkoły średnie i zawodowe[5].
Ludność
W 1970 r. Jary zamieszkiwało 9,1 tys. osób, 20 lat później – 7,0 tys.[6] W kolejnych latach liczba mieszkańców spadała bądź wahała się: w 1998 r. wynosiła 6,3 tys. osób, w 2002 – 6,2 tys., w 2007 – 6,3 tys., a w 2010 r. – 6,2 tys.[7]
Rekreacja
Na terenie Jarów znajduje się ok. 16 ha terenów zieleni urządzonej i 3 ha zieleni nieurządzonej[8]. Głównym obszarem rekreacyjnym jest najstarszy i drugi co do wielkości park w Bydgoszczy, jakim są planty nad Kanałem Bydgoskim. Po południowej stronie Kanału ciągnie się rozległy zadrzewiony teren z alejkami. W parku ukryte są trzy zabytkowe śluzy: IV, V i VI. Na terenie osiedla znajduje się także niewielki park Księżycowy ze stawem urządzony u podnóża Zbocza Bydgoskiego[8].
W 2011 r. na terenie osiedla znajdowały się następujące obiekty sportowe i rekreacyjne[8]:
- zespół typu Orlik 2012 – przy parku Księżycowym
- kort tenisowy – ul. Nakielska 70, nad Kanałem Bydgoskim
- dwa place zabaw – przy parku Księżycowym, ul. Słoneczna 26
Osiedle posiada ścieżkę rowerową biegnącą wzdłuż Kanału Bydgoskiego. Studium transportowe Bydgoszczy przewiduje realizację m.in. drogi rowerowej wzdłuż ulicy Nakielskiej[8].
Historia
Dzieje obszaru stanowiącego jednostkę urbanistyczną Jary dotyczą folwarku założonego w XVIII wieku, wsi, a następnie wschodniej części gminy Wilczak Wielki, włączonej do Bydgoszczy w 1920 r. W XIX wieku folwark podzielono na parcele, które zajmowali dzierżawcy[9]. W 1910 r. drogę wiodącą do folwarku od ul. Nakielskiej nazwano ulicą Jary. W 1937 roku posiadała ona 23 parcele, w tym osiem pustych[4].
W 1921 r. właścicielem resztówki folwarku Wilczak Wielki został Zarząd Główny Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie. W 1927 roku PCK rozparcelował w całości resztę majątku[9]. Stało się to przyczynkiem do zmiany nazwy ulicy Jary na ul. Czerwonego Krzyża, jej wydłużenia w kierunku zachodnim i wytyczenia w jej sąsiedztwie działek pod zabudowę mieszkaniową. Zgodnie z opracowanym w 1934 r. szczegółowym planem zabudowy, nowe centrum osiedla wytyczono na południe od ul. Czerwonego Krzyża. W prostokątnym obszarze ograniczonym ulicami: Czerwonego Krzyża, Ostroroga, Lotników i Madalińskiego wytyczono sieć uliczek, których nazwy aktualne są po dzień dzisiejszy, a teren podzielono na parcele budowlane przeznaczone dla osób prywatnych. Już w latach 30. zrealizowano tu szereg domów mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych o dwóch kondygnacjach. Kompletna zabudowa osiedla nastąpiła jednak dopiero po II wojnie światowej.
Po 1945 r. Wilczak Wielki podzielono na osiedla: Jary i Wilczak, a południowy fragment przypadł osiedlu Błonie, na którym w latach 60. zrealizowane duże osiedle mieszkaniowe. Po 1956 r. w wyniku przeglądu terenów leżących w obrębie obszaru zainwestowania miejskiego, uzbrojonych bądź łatwych do uzbrojenia, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej wyłoniło tereny na osiedlu Jary nadające się pod zabudowę mieszkaniową. Przy ul. Nakielskiej – Słonecznej zrealizowano w drugiej połowie lat 60. grupy kilku budynków, oparte na projektach z katalogu budynków typowych, budowane z cegły, w większości z dachami stromymi, kryte dachówką ceramiczną[10].
Intensywniejsza zabudowa jednorodzinna osiedla datuje się od 1961 r., kiedy bydgoska Miejska Rada Narodowa wyznaczyła na tym terenie działki budowlane pod budownictwo indywidualne, finansowane ze środków własnych ludności. W ślad za tym nie szły jednak przedsięwzięcia dotyczące uzbrojenia terenów i budownictwa usługowego, jako że główny front robót przedsiębiorstw uspołecznionych dotyczył budowy osiedli mieszkaniowych na górnym i dolnym tarasie miasta, a następnie w dzielnicy Fordon[10]. Na skutek sukcesywnej zabudowy już w latach 70. wytworzyły się wyraźne kompleksy zabudowy jednorodzinnej w rejonie ulic: Słonecznej, Nakielskiej oraz Stawowej – Czerwonego Krzyża[10].
Rada Osiedla
Pod względem administracyjnym Jary łącznie z Wilczakiem tworzy jednostkę pomocniczą samorządu Miasta Bydgoszczy jako osiedle Wilczak-Jary. Rada Osiedla mieści się przy ul. Nakielskiej 70[11].
Infrastruktura
Obiekty sakralne
Edukacja
- Przedszkole nr 31
- SP 13
- ZS nr 29
- ZSM nr 2
- ZSZ Elektryczna
- ZSZ Mechaniczna
Komunikacja
Przez obrzeża osiedla przechodzi linia kolejowa. Oprócz niej pętle mają tu tramwaje linii 1 i 3:
- 1 – Las Gdański – Wilczak
- 3 – Wilczak – Łoskoń
A także linia autobusowa 64 relacji Barwna – Przemysłowa (Bartodzieje)
Ulice na Jarach
- gen. Antoniego Madalińskiego
- Barwna
- Bogusława Sujkowskiego
- Bolesława Prusa
- Chłodna
- Czerwonego Krzyża
- Drobna
- Gwieździsta
- Hoża (w 2017 głosami mieszkańców przeznaczona do utwardzenia w ramach budżetu obywatelskiego)[12]
- Huzarska
- Jana Brzozogłowego
- Jasnogórska
- Juliana Tuwima
- Kazimierza Przerwy-Tetmajera
- Klemensa Janickiego
- Kornela Makuszyńskiego
- Księżycowa (281 m; w 2017 utwardzona kosztem 475 tys. 105 zł)[13][14].
- Mglista
- Mikołaja Kotowicza (w 2018 głosami mieszkańców przeznaczona do utwardzenia w ramach budżetu obywatelskiego)[15]
- Mroźna
- Nasypowa
- Pochyła
- Pogodna
- Tęczowa
- Wilcza
- Władysława IV
- Władysława Syrokomli
- Wrzesińska
- Zakopiańska
- Słupskich
- Stanisława Bydgosty
- Średzka
- Marcina Orłowity
- Ostroroga
- Słoneczna
Przypisy
- ↑ Oficjalny Serwis Bydgoszczy – Liczba ludności w jednostkach urbanistycznych. [dostęp 2014-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-21)].
- ↑ Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy, Józef Banaszak (red.), Wydawnictwo Tanan, Bydgoszcz 1996.
- ↑ Licznerski Alfons, Rozwój terytorialny Bydgoszczy, [w:] Kronika Bydgoska II.
- 1 2 Rajmund Kuczma , Patroni bydgoskich ulic. Cz. 2, Południowe osiedla miasta, Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, 1997, ISBN 83-903231-0-9, ISBN 83-903231-2-5, OCLC 830214522 .
- ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bydgoszczy, Miejska Pracownia Urbanistyczna w Bydgoszczy – załącznik nr 1 do uchwały nr L/756/09 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 15 lipca 2009 r.
- ↑ Rogalski Bogumił, Charakterystyka i niektóre uwagi do miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Bydgoszczy, [w:] „Kronika Bydgoska” XVI.
- ↑ Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Bydgoszczy na lata 2007-2015.
- 1 2 3 4 Tereny wypoczynku i rekreacji w Bydgoszczy – diagnoza stanu istniejącego i kierunku rozwoju. Miejska Pracownia Urbanistyczna w Bydgoszczy, Załącznik do Uchwały nr XXXV/731/12 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 listopada 2012 roku.
- 1 2 Gordon Wincenty, Bydgoskie dzielnice. Wilczak (Wielki), [w:] „Kalendarz Bydgoski” 1971.
- 1 2 3 Bałachowska Maria, Gołębiewski Janusz, Rozwój gospodarczy i przestrzenny Bydgoszcz w latach 1945-1970, [w:] „Kronika Bydgoska” IV.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Bydgoszczy - Rady Osiedli [online], www.bip.um.bydgoszcz.pl [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-07] (pol.).
- ↑ Wilczak - Jary
- ↑ Wilczak pięknieje. Dzięki finansowej zrzutce mieszkańców
- ↑ Ulica Księżycowa na Wilczaku oficjalnie otwarta
- ↑ BBO - wyniki głosowania w 2018 roku