 Spalenie Morany | |
| Dzień |
(od) 21 marca |
|---|---|
| Państwa |
Europa Środkowa |
| Typ święta | |
| Zwyczaje |
Topienie Marzanny |
| Znaczenie |
Równonoc wiosenna |
| Inne nazwy |
Jare Gody |
| Podobne święta | |
Jare Święto (Jare Gody) – w kulturze słowiańskiej kilkudniowy cykl obrzędowy związany z zakończeniem zimy i powitaniem wiosny[1].
Okres zwyczajów i obrzędów magicznych (znanych z przedchrześcijańskiej kultury ludowej Słowian) rozpoczynały przygotowania do symbolicznego przepędzenia zimy, które polegało na topieniu lub spaleniu słomianej kukły zwanej Marzanną. Odbywało się to zwykle w pierwszy dzień wiosny – przypadający w okolicy równonocy wiosennej, wypadającej (nie uwzględniając roku przestępnego) 21 marca. Czyniono to przy trzaskaniu z batów, terkocie i klekocie grzechotek, śpiewie i przygrywaniu na wszelkiego rodzaju instrumentach[1][2].
Dalsza część przygotowań i zabiegów magicznych dotyczyła powitania wiosny i trwać mogła nawet do pierwszej porównonocnej pełni Księżyca. Chcąc przyspieszyć oczekiwane przyjście wiosny i słonecznych dni rozpalano na wzgórzach ogniska. Młodzi wyruszali na łąki i do lasu w poszukiwaniu wierzbowych i leszczynowych witek, z których następnie „budowali” wiechy. W celu „przepędzeniu starego, zasiedziałego zła” wietrzono i sprzątano domostwa oraz obejście, prano i szykowano świeże odzienie. Całe gospodarstwo obchodzono i okadzano ziołami każdy jego zakątek. Pieczono również placki (szczególnie wiosenne kołacze). Najważniejszym prasłowiańskim zwyczajem było jednak malowanie jajek – mających wnieść do domostw energię i radość życia oraz mających zapewnić urodzaj i powodzenie na cały rozpoczynający się wiosną nowy rok wegetacyjny[1][2].
Kulminacją tych przygotowań były zazwyczaj urządzane na świętych wzgórzach uroczyste uczty, podczas których organizowano igrzyska połączone ze śpiewem i tańcem oraz obdarowywano się kraszankami. Nazajutrz dzień rozpoczynano od obmywania się w świętej wodzie. Obchodzono również Śmigus – rytuał polegający początkowo na uderzaniu się nawzajem rozkwitłymi witkami. W późniejszym okresie oba te zabiegi magiczne – mające oczyścić oraz przynieść siłę i zdrowie – połączono w znany nam współcześnie zwyczaj Śmigusa Dyngusa. Wieczorem udawano się natomiast na mogiły przodków, gdzie pozostawiano dla nich jadło i wspominano zmarłych[1][2].
Współcześnie dla rodzimowierców słowiańskich święto obchodzone w równonoc wiosenną[3][4][5], poświęcone szczególnie Matce Ziemi oraz związane z postacią bóstwa Jaryły. Święto ku czci odradzającego się życia (nawiązuje do świątecznego cyklu pożegnaniem zimy i powitaniem wiosny, sięgającego czasów pogańskich – p. analogicznie Maslenica)[6][7][8].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 Zadrożyńska 1985 ↓.
- 1 2 3 Moszyński 1929 ↓.
- ↑ Terminy świąt obchodzonych przez formalnie zarejestrowany związek wyznaniowy Rodzimy Kościół Polski
- ↑ Terminy świąt obchodzonych przez formalnie zarejestrowany związek wyznaniowy ZW Rodzima Wiara
- ↑ Informacje o obchodzonych świąt przeprowadzanych przez formalnie zarejestrowany związek wyznaniowy ZZW Słowiańska Wiara
- ↑ Jare Święto, pierwszy dzień wiosny i Wielkanoc... / Interia360
- ↑ Wielkanoc czy Jare święto? / Interia360
- ↑ Rodzimowiercze obchody początku wiosny – Jare Święto (GALERIA)
Bibliografia
- Anna Zadrożyńska: Powtarzać czas początku. Warszawa: 1985. ISBN 83-209-0428-5.
- Kazimierz Moszyński: Kultura ludowa Słowian. Kraków: 1929.