Lata 60. XX wieku | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Alma Mater | |
Dziedzina sztuki | |
Odznaczenia | |
Janusz Grabiański (ur. 24 lipca 1929 w Szamotułach, zm. 20 października 1976 w Warszawie) – polski artysta grafik, plakacista, ilustrator książek i serii wydawniczych.
Dzieciństwo i edukacja
Jego rodzice pochodzili z Poznania – ojciec Wierosław był urzędnikiem bankowym, matka Halina (z domu Fibich) przed ślubem pracowała jako asystentka w zakładzie fotograficznym. Do siódmego roku życia Janusz z rodzicami i młodszym bratem Andrzejem mieszkali we Wronkach.
W latach 1949–1951 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, następnie przeniósł się do ASP w Warszawie, gdzie w latach 1952–1955 kontynuował studia pod kierunkiem prof. Józefa Mroszczaka. Kolegami Grabiańskiego z lat studenckich byli m.in. Bohdan Butenko, Janusz Stanny i Andrzej Heidrich[1].
Twórczość
Po ukończeniu studiów był ilustratorem książek dla dzieci, serii wydawniczych (np. serii „Naokoło świata”, wydawanej przez Państwowe Wydawnictwo „Iskry” w latach 1956–1994). Zajmował się również projektowaniem plakatów reklamowych takich firm jak POL-MOT, LOT czy Confexim[2]. W 1957 plakat jego autorstwa uzyskał I nagrodę w konkursie zorganizowanym przez Polskie Linie Lotnicze „LOT”, a z czasem firma ta powierzyła Grabiańskiemu opiekę nad identyfikacją wizualną oraz projektowanie materiałów promocyjnych[1]. Projektował również znaczki pocztowe, w tym m.in. serię pt. Rasy psów (1963) oraz Koty (1964)[3]. Miał kilkanaście wystaw indywidualnych w Polsce i za granicą[4].
Od 1957 roku rozpoczął współpracę z austriackim wydawnictwem Carl Überreuter Verlag, a następnie także z innymi wydawnictwami zagranicznymi, m.in. z Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji, Finlandii, Włoch, RPA oraz ze Szwecji i Stanów Zjednoczonych. Łącznie w ciągu niespełna 25 lat pracy zilustrował ponad 100 książek z klasyki polskiej i obcej, m.in. Wiersze o kotach T.S. Eliota, O krasnoludkach i o sierotce Marysi Marii Konopnickiej (książka wpisana na Listę Honorową H.Ch. Andersena za ilustracje, 1976), Cudowną podróż[5] Selmy Lagerlof, Bajki[6] Charles’a Perraulta, Przygody Tomka Sawyera Marka Twaina. Należał do ilustratorów znanych i podziwianych na świecie. Miał kilkanaście wystaw indywidualnych w Polsce, Austrii, Szwajcarii i Niemczech[7]. Zilustrował też ostatnią wersję Elementarza Mariana Falskiego[8]. Książki ilustrowane przez Grabiańskiego ukazały się w ponad 20 krajach całego świata, w tym w Związku Radzieckim, Jugosławii, Holandii, Japonii, Izraelu i na Węgrzech.
Nagrody i upamiętnienie
Za The Big Book of Animal Stories[9] (1961) otrzymał nagrodę „New York Timesa” dla najlepiej zilustrowanej książki dla dzieci, a w 1973 roku Überreuter wręczył Grabiańskiemu „Złotą Biblię” za 4-milionowy sprzedany egzemplarz z jego ilustracjami.
Otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci (1958), Brązowy medal IBBA w Lipsku (1959), nagrody w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku za opracowanie graficzne książek: Rudzia Jadwigi Wernerowej (NK 1959), Kot w butach Hanny Januszewskiej i W szkole i w domu S. Aleksandrzaka i J. Rytlowej (WSiP 1970) oraz wyróżnienie za Wiersze dla Kaji Joanny Kulmowej (Ruch). W 1973 roku wyróżniony przez dzieci Orderu Uśmiechu[10].
W 2015 imię Janusza Grabiańskiego nadano skwerowi znajdującemu się między ulicami Chmielną i Widok oraz pasażem Stefana Wiecheckiego w Warszawie[11].
Przypisy
- 1 2 Agnieszka Dziewulska , Janusz Grabiański [online], facebook.com, 18 lutego 2019 [dostęp 2019-04-23] .
- ↑ Grabiański, Janusz [online], komiks.gildia.pl [dostęp 2019-04-23] .
- ↑ Andrzej Fiszer , Katalog Polskich Znaków Pocztowych (i z Polską związanych). Tom I 2019., 2018, ISBN 978-83-62457-06-9 .
- ↑ Janusz Grabiański – grafika książkowa: katalog wystawy, Warszawa, Biblioteka Narodowa, 21 września – 23 października 1994 r., Biblioteka Narodowa, 1994 [dostęp 2019-04-23] .
- ↑ Cudowna podróż. Janusz Grabiański. Ilustracje [online], Galeria Labirynt [dostęp 2019-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-20] .
- ↑ Benjamin Lefebvre , Textual Transformations in Children's Literature: Adaptations, Translations, Reconsiderations, Routledge, 2013, ISBN 978-1-136-22716-5 (ang.).
- ↑ Osoby – Janusz Grabiański [online], Kulturalna Warszawa [dostęp 2019-04-23] .
- ↑ Marian Falski , Elementarz. Ilustrował Janusz Grabiański. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa., 1974 .
- ↑ Green i inni, The Big book of animal fables, London: Dennis Dobson, 1975, ISBN 0-234-77557-2, OCLC 153769426 [dostęp 2019-04-23] .
- ↑ Grabiański Janusz – OrderUśmiechu.pl [online] [dostęp 2019-04-23] (pol.).
- ↑ Janusz Grabiański upamiętniony!. wydawca.com.pl. [dostęp 2018-07-20]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Galeria ilustracji
- Enchantment of Fairytales – Janusz Grabiański’s Illustrations. Rovaniemen taidemuseo 9/2018–1/2019.
- ISNI: 0000000121198819
- VIAF: 8578696
- LCCN: n79089887
- GND: 133538923
- NDL: 00680109
- BnF: 11905629f
- SUDOC: 026899671
- NLA: 35138418
- NKC: xx0045038
- DBNL: grab006
- NTA: 074826085
- BIBSYS: 90906148
- CiNii: DA03465102
- PLWABN: 9810575253405606
- NUKAT: n93100037
- J9U: 987007262083405171
- NSK: 000172016
- BLBNB: 000224027
- LIH: LNB:YPc;=Bi
- WorldCat: lccn-n79089887