Jan Baculewski
Ilustracja
Jan Baculewski (przed 1963)
Data i miejsce urodzenia

29 sierpnia 1912
Orenburg, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

27 października 1994
Warszawa

Zawód, zajęcie

historyk literatury, pedagog

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej

Jan Baculewski (ur. 29 sierpnia 1912 w Orenburgu[1], zm. 27 października 1994 w Warszawie[2]) – polski historyk literatury i pedagog zajmujący się naukowo literaturą polską drugiej połowy XIX wieku. W latach 1956–1982 dyrektor Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego.

Życiorys

Syn Andrzeja Baculewskiego, wygnańca politycznego, i Marii z Aleksandrowskich[1]. W 1922, po śmierci ojca, zamieszkał wraz z rodziną w Warszawie[1]. Ukończył Gimnazjum im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1931)[3], następnie w latach 1932–1937 studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim[1]. Przed wybuchem wojny pracował jako nauczyciel w szkolnictwie zawodowym[1]. W 1939 brał udział jako ochotnik w kampanii wrześniowej[1]. W okresie okupacji niemieckiej pracował w Wydziale Oświaty i Kultury Zarządu Miejskiego w szkolnictwie zawodowym[1]. Prowadził tajne nauczanie i kierował konspiracyjnym zespołem teatralnym szkół zawodowych na warszawskim Grochowie[1]. Przyjmował na naukę dzieci żydowskie i starał się wyszukiwać dla nich bezpieczne noclegi[4]. Politycznie początkowo związany z organizacją podziemną Wolność, Równość, Niepodległość, stworzoną przez PPS, w 1943 wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej[1]. We wrześniu 1944 został aresztowany w Międzylesiu, jednak zdołał uciec i znalazł się w Nowym Targu, gdzie w dalszym ciągu prowadził tajne nauczanie[1].

Po II wojnie światowej wrócił do Warszawy, został dyrektorem założonego przez siebie liceum w Wawrze, pracował w Ministerstwie Oświaty jako naczelnik wydziału organizacyjnego, działał w Zarządzie Głównym Związku Nauczycielstwa Polskiego[1]. Od 1946 kurator Okręgu Szkolnego Łódzkiego[1]. W latach 1946–1948 członek Komitetu Łódzkiego PPR, od 1948 członek PZPR[1]. W 1947 współpracował z czasopismami „Kuźnica” i „Wieś”[1]. W latach 1948–1953 wicedyrektor Instytutu Badań Literackich w Warszawie, od 1948 wykładowca historii literatury na Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1953–1954 jako zastępca profesora[1]. Był kontraktowym profesorem i prorektorem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie (1949–1950)[1][5]. W latach 1951–1952 wykładał w Szkole Partyjnej Komitetu Centralnego PZPR[1]. W latach 1948–1960 redaktor działu klasyków polskich Państwowego Instytutu Wydawniczego[1].

W 1961 obronił w Instytucie Badań Literackich PAN pracę doktorską zatytułowaną Poezja programowa pierwszego dziesięciolecia po powstaniu styczniowym (promotor Stefan Żółkiewski) i w tym samym roku zrezygnował z pracy w IBL PAN[1]. W okresie pracy w IBL PAN był redaktorem naukowym Kronik Bolesława Prusa (t. 1–5, 1953–1956) i Pism krytyczno-literackich Elizy Orzeszkowej (1959), a także redaktorem Listów zebranych Elizy Orzeszkowej (t. 1–3, 1954–1956)[1]. W latach 1956–1982 dyrektor Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, w 1971 mianowany docentem[1]. W 1956, po objęciu stanowiska dyrektora, wystąpił o rehabilitację i powrót do BUW-u niesłusznie zwolnionych pracowników[6]. W latach 1960–1989 prowadził w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego Archiwum Marii Konopnickiej[1]. Poświęcił poetce album Maria Konopnicka. Życie i twórczość w fotografii (Wspólna Sprawa, Warszawa 1960), obszerną monografię Maria Konopnicka (Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978) i inne publikacje książkowe[1]. Był autorem biogramu Konopnickiej w Polskim Słowniku Biograficznym (t. XIII, 1967)[7].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 132, rząd 2, miejsce 6)[8].

Publikacje książkowe

  • Realizm i pozytywizm w Europie i Polsce (1951)[1]
  • Henryk Sienkiewicz (1952, wyd. 2 1956, wyd. 3 1958)[1]
  • Historia literatury polskiej. Dla Klasy X. Literatura okresu pozytywizmu i realizmu krytycznego (1954, wyd. 2 1955, wyd. 3 1956)[1]
  • Zarys literatury polskiej po powstaniu styczniowym (1959)[1]
  • Maria Konopnicka. Życie i twórczość w fotografii (opracowanie, 1960, wyd. 2 1966)[1]
  • Śladami życia i twórczości Marii Konopnickiej. Szkice historyczno-literackie, wspomnienia, materiały biograficzne (zebranie i opracowanie, 1963, wyd. 2 1966)[1]
  • Maria Konopnicka. Publicystyka literacka i społeczna (wybór i opracowanie, 1968)[1]
  • Maria Konopnicka (1978)[1]

W okresie 1941–1944 opublikował w konspiracji adaptacje sceniczne Krzyżaków Henryka Sienkiewicza, noweli Echa leśne Stefana Żeromskiego i powieści Roman i dziewiętnastu Zofii Żurakowskiej, wystawione w Warszawie, sygnowane przez przez Tajny Zespół Szkół Zawodowych J. Baculewskiego[1].

Odznaczenia i wyróżnienia

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Anna Hejman: Jan Baculewski. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. Jadwiga Czachowska, Alicja Szałagan (red.). T. 1, A–B. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 67–68. ISBN 83-02-05445-3. [dostęp 2024-04-02].
  2. 1 2 3 Barbara Tyszkiewicz: Jan Baculewski. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. Jadwiga Czachowska, Alicja Szałagan (red.). T. 10, Ż, i uzupełnienia do tomów 1–9. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2007, s. 113. ISBN 978-83-89348-94-4. [dostęp 2024-04-02].
  3. ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1931. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2024-04-02].
  4. ↑ Jan Baculewski. pamiecitozsamosc.pl. [dostęp 2024-04-02].
  5. ↑ Jan Baculewski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2024-04-02].
  6. ↑ Tomasz Leksiński: Kawałek historii przeczytany na nowo. buwlog.uw.edu.pl, 16 lutego 2021. [dostęp 2024-04-04].
  7. ↑ J. Baculewski: Konopnicka Maria Stanisława. W: Polski Słownik Biograficzny. T. ХІІІ/4, zeszyt 59: Klobassa Zręcki Stanisław – Kopernicki Franciszek. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967, s. 576–581. ISBN 83-04-03498-0.
  8. ↑ Cmentarz Stare Powązki: MARIA BACULEWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-04-02].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.