Ирон ӕвзаг
Obszar

Federacja Rosyjska, Gruzja, Turcja

Liczba mówiących

ok. 500 tys.

Pismo/alfabet

cyrylica

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy Osetia Północna, Osetia Południowa
UNESCO 2 wrażliwy↗
Ethnologue 5 rozwojowy↗
Kody języka
ISO 639-1 os
ISO 639-2 oss
ISO 639-3 oss
IETF os
Glottolog osse1243, osse1245
Ethnologue oss
GOST 7.75–97 ост 524
WALS oss
SIL OSS
Występowanie
Ilustracja
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku osetyjskim
Słownik języka osetyjskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język osetyjski (oset. ирон ӕвзаг[1], iron ævzag) – język należący wraz z językiem tackim i tałyskim do podgrupy irańskiej języków indoirańskich, którymi mówi się na Kaukazie. Uważa się, iż jest kontynuacją języka starożytnych Scytów, a ściślej dialektów zachodnioscytyjskich.

Językiem osetyjskim posługują się Osetyjczycy w leżącej na terenie Federacji Rosyjskiej Republice Północna Osetia-Alania oraz w stanowiącej oficjalnie część Gruzji Osetii Południowej. Ogólna liczba posługujących się tym językiem oceniana jest na około 500 tysięcy osób.

Wyróżnia się dwa główne dialekty: zachodnioosetyjski digoron oraz wschodnioosetyjski iron, do którego zalicza się także dialekt tual, którym posługuje się ludność Osetii Południowej. Osetyjski zachował wiele archaicznych cech, charakterystycznych dla języków irańskich (m.in. zachowanie przypadków), natomiast jego fonetyka jest pod silnym wpływem sąsiednich języków kaukaskich. W słowniku widoczne są silne wpływy języka rosyjskiego.

Początki piśmiennictwa – od XVIII wieku. Za najwybitniejszego twórcę posługującego się językiem osetyjskim uważa się tworzącego w drugiej połowie XIX wieku Kostę Chetagurowa.

Do zapisu języka osetyjskiego wykorzystywane mogą być alfabety oparte na piśmie gruzińskim albo łacińskim. Od 1937 roku oficjalnie używany jest alfabet oparty na rosyjskiej cyrylicy:

А, Ӕ, Б, В, Г, Гъ, Д, Дж, Дз, Ё, Е, Ж, З, И, Й, К, Къ, Л, М, Н, О, П, Пъ, Р, С, Т, Тъ, У, Ф, Х, Хъ, Ц, Цъ, Ч, Чъ, Ш, Щ, Ъ, Ы, Ь, Э, Ю, Я

а, ӕ, б, в, г, гъ, д, дж, дз, е, ё, з, и, й, к, къ, л, м, н, и, п, пъ, р, с, т, тъ, у, ф, х, хъ, ц, цъ, ч, чъ, ш, щ, ъ, ы, ь, э, ю, я

Charakterystyczną literą w alfabecie osetyjskim jest ӕ, która nie występuje w żadnym innym alfabecie cyrylickim.

Przykładowy tekst w języku osetyjskim (wiersz Kosty Chetagurowa):

НЫСТУАН
Ныббар мын, кӕд-иу дӕм мӕ зарӕг,
Кӕуӕгау фӕкӕса, мыййаг, –
Кӕй зӕрдӕ нӕ агуры хъарӕг,
Уый зараед йӕхи фӕндиаг!..
Ӕз дзыллӕйӕ къаддӕр куы дарин,
Куы бафидин искуы мӕ хаес,
Уӕд афтӕ ӕнкъардӕй нӕ зарин,
Нӕ хъуысид мӕ кӕуынхъӕлӕс...

Pierwszy artykuł Deklaracji Praw Człowieka w języku osetyjskim[2]:

Адӕймӕгтӕ се 'ппӕт дӕр райгуырынц сӕрибарӕй ӕмӕ ӕмхуызонӕй сӕ барты. Уыдон ӕххӕст сты зонд ӕмӕ намысӕй, ӕмӕ кӕрӕдзийӕн хъуамӕ уой ӕфсымӕрты хуызӕн.

W języku osetyjskim prowadzona jest Osetyjska Wikipedia powstała 28 lutego 2005[3].

Przypisy

  1. ↑ Василий Иванович Абаев: Русско-осетинский словарь/Уырыссаг-ирон дзырдуат. Москва: Издательство «Советская Энциклопедия», 1970, s. 577. (ros.).
  2. ↑ Адӕймаджы Барты Ӕхсӕнад: Адӕймаджы Барты Ӕппӕтиумӕйаг Деклараци. ohchr.org. [dostęp 2015-05-05]. (oset.).
  3. ↑ Википедия на осетинском языке открыта!. iriston.ru, 2005-02-28. [dostęp 2015-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-03)]. (ros.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.